ینوكس همان طور كه می‌دانید نام یك سیستم عامل است، سیستم عاملی كه بسیار مورد بی‌توجهی اهالی IT قرار گرÙته، سیستم عاملی كه با داشتن برخی ویژگی‌ها، روز به روز در دل Øقیقت‌خواهان IT Ùˆ دلزدگان سیاست‌های مایكروساÙت بیشتر جا باز می‌كند.
â—گنو- لینوكس چیست؟
داستان زاده شدن گنو-لینوكس، داستان جالبی است. ریچارد استالمن در سال Û±Û¹Û¸Û´ جنبش نرم‌اÙزاری "گنو" را پایه ریخت. جنبش گنو خواهان تولید سیستم عاملی آزاد بر مبنای یونیكس Ùˆ با نام گنو بود. این جنبش تقریباً Øواشی را كامل كرد، یعنی نرم‌اÙزارهای كاربردی Ùˆ ابزارهای سیستم عامل گنو توسط استالمن Ùˆ گروهش كامل شده بود. اما در اصل مطلب یعنی هسته سیستم عامل یا "كرنل" با مشكلات زیادی مواجه بودند. هسته آنها ناقص بود Ùˆ رسماً كاربردی نداشت. گروه استالمن رو به سیستم عامل "مینیكس" آورد اما با وجود "كدباز" بودن آن، مشكل رایگان نبودن Ùˆ كپی‌رایت مخصوصش جلوی ایشان را گرÙت.
در همین اØوالات "لینوس توروالدز" دانشجوی Ùنلاندی با الهام از كدهای سیستم عامل مینیكس به خلق سیستم عامل خود پرداخت. او در سال Û±Û¹Û¹Û± موÙÙ‚ به اتمام پروژه‌اش كه به قول خودش Ùقط برای سرگرمی نوشته شده بود گشت Ùˆ آن را منتشر كرد. نام لینوكس از ادغام لینوس با یونیك یا مینیكس الهام گرÙته شده Ùˆ نشانه پنگوئن تاكس (tux) شد تا نماد خوش شانسی باشد.
پروژه گنو (كه به سد بزرگ عدم وجود هسته مناسب برخورد كرده بود) با توجه به رایگان Ùˆ كدباز بودن لینوكس، در ادامه راهش، هسته لینوكس را برگزید تا سیستم عامل گنو-لینوكس به وجود بیاید. سیستم عامل‌هایی كه ما اكنون از آنها استÙاده می‌كنیم همگی در واقع گنو-لینوكس هستند كه اشتباهاً به لینوكس معرو٠شده‌اند. البته جنبش گنو بعد از انتشار گنو-لینوكس بیكار نایستاد Ùˆ به راه "خلق هسته‌ای مستقل از لینوكس" ادامه داد. این تلاش‌ها در سال Û²Û°Û°Û± به ثمر نشست Ùˆ سیستم عامل كامل گنو با نام هرد (hurd) با هسته Ùˆ ابزارهایی از پروژه گنو منتشر شد. اما هرد در مقابل گنو-لینوكس توÙیق چندانی نیاÙت. یكی از دلایل آن را می‌توان در هسته چند پارچه آن نسبت به هسته یك پارچه لینوكس جست‌وجو كرد كه مقایسه آنها Ùˆ برتری هسته لینوكسی در Øوصله این بØØ« نمی‌گنجد.
â—مجوز GPL
این مجوز توسط ریچارد استالمن پایه‌گذاری شده Ùˆ این چنین می‌گوید: اگر در كدهای یك گنو– لینوكس یا هسته لینوكس یا بخشی از پروژه گنو، تغییری ایجاد كردی كه موجب خلق اثر جدیدی شد، باید كدهایش را در اختیار همگان قرار بدهی چون هسته لینوكس، گنو Ùˆ گنو-لینوكس تØت GPL منتشر می‌شوند. با این تÙاسیر تمامی لینوكس‌ها تØت GPL هستند Ùˆ كدهایشان در دسترس است.
â—توزیع های لینوكس
Ø§ØµØ·Ù„Ø§Ø ØªÙˆØ²ÛŒØ¹ لینوكس در واقع به نسخه‌ای از گنو-لینوكس Ú¯Ùته می‌شود كه توسط Ùرد یا گروهی تغییر كرده Ùˆ با نام Ùˆ خصوصیاتی جدید روانه بازار می‌شود. توزیع‌های بسیار زیادی برای گنو-لینوكس وجود دارد كه هر كدام برای منظور خاصی طراØÛŒ شده‌اند. گروهی سرور ها را نشانه گرÙته‌اند Ùˆ گروهی راØتی كار برای كاربران. گروهی شبكه Ùˆ گروهی پایگاه داده را.
یك توزیع معمولی همه منظوره شامل هسته لینوكس، كتابخانه‌ها Ùˆ ابزارهای گنو، خط Ùرمان Ùˆ انبوهی از نرم‌اÙزارهای كاربردی است. اكنون به توضیØÛŒ مختصر Ùˆ مقایسه برخی از معروÙ‌ترین توزیع‌های لینوكس می‌پردازیم:
شركت ردهت (RedHat) كه تا چند سال قبل لینوكس (در واقع گنو-لینوكس) ردهت را تولید می‌كرد، اكنون دو Ù…Øصول دارد: Ùدوراكور(Fedora Core) كه كاملاً رایگان است Ùˆ تعداد نرم‌اÙزارهای كاربردی زیادی را همراه دارد Ùˆ علاقه‌مندان زیادی در دنیا Ùˆ به خصوص در ایران پیدا كرده است Ùˆ لینوكس اینترپرایز (Enterprise) كه با توجه به نامش رایگان نیست Ùˆ بیشتر در سرورها كاربرد دارد. نكته جالبی درباره لینوكس اینترپرایز وجود دارد Ùˆ آن این است كه گروهی با نام سنت‌اواس(CentOS) به Ù…Øض ورود اینترپرایزهای جدید، یك نسخه از آن را تهیه می‌كنند Ùˆ Ùقط با جایگزینی لوگوی خود به جای لوگوی ردهت آن را به طور رایگان در اختیار عموم قرار می‌دهند. این هم از ویژگی‌های جالب نرم‌اÙزارهای كدباز است! از ویژگی‌های Ù…Øصولات ردهت می‌توان به پشتیبانی بسیار قوی این شركت از Ù…Øصولاتش اشاره كرد كه آنها را سریعاً به روز می‌كند.
شركت ناول (Novell) كه جدیداً زوزه اینترپرایز (Suse Enterprise) را منتشر كرده، نقطه ضع٠بزرگی دارد Ùˆ آن پشتیبانی Ùˆ به روزرسانی ضعی٠از Ù…Øصولاتش است. گویا Ùراموش كرده‌اند كه از اصول ابتدایی طراØÛŒ یك نرم‌اÙزار، پشتیبانی Ùˆ به روز رسانی آن است! بنابراین استÙاده از زوزه كه برای سرورها طراØÛŒ شده كار عاقلانه‌ای نمی‌نمایاند. (نكته‌ای در مورد نام Suse وجود دارد كه آن را به شكل‌های "زوزه"ØŒ "سوزه"ØŒ "سوزی" تلÙظ می‌كنند. در ضمن اگر تلÙظ این كلمه را در دیكشنری Babylon Ù¾ÛŒ بگیرید، با "سیوز" مواجه می‌شوید. این تلÙظ هم برای خودش معضلی است!)
لینسپایر (Linspire) كه خاطرات دادگاه‌های مایكروساÙت انØصار طلب علیه نام "لیندوز" (Lindows) را زنده می‌كند، قصد داشت راØتی كار با ویندوز را سایدبای‌ساید امنیت Ùˆ قدرت لینوكس كند كه نتایج بعد از انتشارش تقریباً دور از هد٠اصلی شركت بود.
مندریوا (Mandriva) كه Øاصل ادغام مندریك (Mandrake) با یك شركت برزیلی است، همواره به راØتی كار برای كاربران توجه خاصی داشته است.
اوبونتو (Ubuntu) نیز با ورود ناگهانی‌اش همه چیز را به Ù†Ùع خود تغییر داد Ùˆ لقب "بهترین لینوكس سال Û²Û°Û°Ûµ را از نظر كاربران لینوكس" با اÙتخار به خود اختصاص داد.
از دیگر توزیع‌های لینوكس نیز می توان به "دبیان"، "توربو لینوكس"، "كانكتیوا" و ... اشاره كرد.
â—توزیع لینوكس شریÙ
لینوكس شری٠نام توزیعی دو زبانه (Ùارسی-انگلیسی) از گنو-لینوكس است كه بر پایه Ùدورا كور بنا شده است. این توزیع Ù…Øصولی از شركت Ùارسی وب شری٠است. مهندسان این شركت، بیش از Û·Û° درصد Ù…Øیط كاربری گنوم را به Ùارسی ترجمه كرده‌اند. این توزیع، در دو نسخه كاربر Ùˆ سرور انتشار یاÙته Ùˆ از این نقاط قوت سود می‌برد: Ù…Øیط كاملاً Ùارسی برای نرم‌اÙزارهای اوپن Ø¢Ùیس‌دات‌ارگ(Open Office.org ) ØŒ مرورگر ÙایرÙاكس Ùˆ پست الكترونیكی Evolution ØŒ امكانات كامل صوتی Ùˆ تصویری، تقویم هجری شمسی، اعداد Ùارسی، استÙاده از selinux كه در صورت هك شدن، با Ù‚ÙÙ„ كردن راه ورود به اطلاعات شخصی، امكان هر گونه سوءاستÙاده را از بین می‌برد، استÙاده از LVM یا مدیریت جلدهای منطقی كه دید Ø³Ø·Ø Ø¨Ø§Ù„Ø§ØªØ±ÛŒ از ØاÙظه دیسك سخت ارائه می‌دهد.
â—نرم‌اÙزار آزاد چیست؟
سؤالی كه شاید در ذهن خیلی از كاربران وجود دارد این است كه اگر لینوكس نرم‌اÙزاری آزاد یا اوپن سورس است چرا بعضی از توزیع‌های آن را می‌Ùروشند؟ در پاسخ این سؤال باید به این نكات اشاره كرد كه:
Û±- كد باز بودن یك نرم‌اÙزار، ارتباطی با رایگان بودن یا نبودن آن ندارد Ùˆ كاملاً عقلانی ا‌ست اگر كدهای نرم‌اÙزاری در دسترس باشد Ùˆ شما برای تهیه آن نرم‌اÙزار پول پرداخت كنید. (اوپن سورس در واقع نام دیگر نرم‌اÙزار آزاد است كه با آن بیشتر آشنا خواهیم شد.)
Û²- آزادی در"نرم‌اÙزار آزاد" قبلاً موجب اختلا٠نظر بزرگان IT بود، كلمه Free در Free Software كه در Ùارسی "آزاد" ترجمه شده در واقع دارای دو معنای كلی بود: Û±- رایگان بودن Û²- آزاد بودن در Ù†Øوه استÙاده. اكنون كمتر كسی است كه Free را دارای دو معنا بداند Ùˆ اكثر نهادها Ùˆ اÙراد بر معنای دوم آن تكیه كرده‌اند. همان گونه كه "بنیاد نرم‌اÙزار آزاد" (كه مؤسس آن ریچارد استالمن است) بر معنای دوم Free تأكید دارند. در ایران نیز معنای آزادی در آزادی استÙاده بیان شده است. همان گونه كه لینوكس شریÙØŒ كد باز است اما برای خرید CDهای اوریجینال آن باید Û±Û¸ÛµÛ°Û° تومان وجه پرداخت نمایید.
اكنون به ØªØ´Ø±ÛŒØ Ø¢Ø²Ø§Ø¯ÛŒ نرم‌اÙزار در معنای دوم می‌پردازیم:
نرم‌اÙزار آزاد در موارد زیر آزاد است:
Û±- آزادی اجرای برنامه برای هر منظور. شما آزادید از نرم‌اÙزار آزاد هر گونه كه تمایل دارید استÙاده كنید.
Û²- آزادی مطالعه Ùˆ بررسی چگونگی عملكرد نرم‌اÙزار Ùˆ Øتی تغییر آن به صورت دلخواه. دسترسی به كدهای منبع پیش شرط این مطلب است.
Û³- آزادی كپی Ùˆ تكثیر نرم‌اÙزار. شما آزادید نرم‌اÙزار را به طور رایگان یا با دریاÙت وجه برای دیگران تكثیر كنید Ùˆ هیچ قانونی شما را خلاÙكار نمی‌داند.
Û´- آزادی تقویت Ùˆ بهبود Ùˆ اشكال‌زدایی نرم‌اÙزار Ùˆ در نهایت انتشار عمومی آن. دسترسی به كدهای منبع پیش‌شرط این مطلب است.
اگر شما با رعایت Û´ بند Ùوق، نرم‌اÙزاری را خلق كردید (طبق مجوزGPL) باید همین آزادی‌ها را به كاربرانتان بدهید.
ذكر این نكته كه شعار بنیاد نرم‌اÙزار آزاد است ضروری است كه " آزادی نرم‌اÙزار در استÙاده است Ùˆ نه قیمت".
در آخر برخی از مهم‌ترین نرم‌اÙزارهای كد باز برای لینوكس Ùˆ ویندوز را نام می‌بریم: مرورگر ÙایرÙاكس شركت موزیلا، اوپن Ø¢Ùیس دات ارگ از شركت سان میكروسیستمز، زبان برنامه‌نویسیPHP ØŒ نرم‌اÙزارهای ØروÙ‌چینی تك، لاتك Ùˆ Ùارسی‌تك، پروژه‌های گنو، هسته لینوكس، پایگاه داده mySQL
â—امنیت در لینوكس
در باب امنیت لینوكس باید Ú¯Ùت كه این سیستم عامل به خاطر كدباز بودن Ùˆ به علت اینكه تمامی برنامه‌نویسان Ùˆ هكرهای دنیا به كدهای آن دسترسی كامل دارند، روز به روز در Øال كامل شدن است Ùˆ پله‌های بهتر شدن را با سرعت بیشتری نسبت به دیگر سیستم عامل‌ها مانند ویندوز Ø·ÛŒ می‌كند. همه دست به دست هم می‌دهند تا راØتی Ùˆ امنیت را برای خود Ùˆ دوستانشان به ارمغان بیاورند Ùˆ در مقابل مایكروساÙت با Û³Û°Û°Û° مهندسش یارای مقابله با میلیون‌ها مهندس بی‌نام Ùˆ نشان را نخواهد داشت.
شبهه‌ای كه كاربران ویندوز در باب امنیت لینوكس وارد كرده‌اند این است كه علت كم بودن ویروس‌های لینوكس، كم بودن كاربرانش است. اما باید در پاسخ Ú¯Ùت كه كرنل لینوكس طوری نوشته شده است كه قابلیت انتشار ویروس روی آن وجود ندارد. اگر هم چنین اتÙاقی بیاÙتد، برخی قابلیت‌های لینوكس جلوی دست‌درازی هكرها را می‌گیرد. مثلاً اینكه همه می‌دانید اگر یك User Name به عنوان كاربر Root تعری٠بشود باز هم تمامی اختیارات كاربر اصلی با نام Root را ندارد Ùˆ این كاملاً بر خلا٠اتÙاقی است كه در ویندوز می‌اÙتد یعنی اگر كاربری از نوع Administrator تعری٠شود به تمامی امكانات سیستم عامل دسترسی دارد. در ضمن نرم‌اÙزارهایی مانند selinux نیز در صورت هك شدن اØتمالی جلوی دسترسی هكر را به اطلاعات شخصی می‌گیرد به طوری كه بیان می‌كنند هیچ هكری در دنیا وجود ندارد كه بتواند از سد selinux بگذرد. در مرØله بعد می‌توان به "به روز رسانی لینوكس" در برابر ویندوز اشاره كرد كه اگر یك ØÙره در لینوكس كش٠شود، Øداكثر Û²Û´ ساعت پس از انتشار این خبر در اینترنت، شركت سازنده لینوكس مذكور به برطر٠كردن مشكل آن می‌پردازد. شركت‌های بزرگی مانند ردهت نیز در دو مرØله این كار را انجام می‌دهند: نخست مهندسان این وصله‌ها را آزمایش می‌كنند Ùˆ بعد از اطمینان از صØت Ù…Øتوا برای عموم منتشر می‌شود. این كارها در Øداكثر Û²Û´ ساعت انجام می‌شود! اما ویندوز : بعد از اینكه ویروس مذكور میلیون‌ها قربانی گرÙت، تازه بیل گیتس به Ùكر می‌اÙتد كه چیزی به نام بسته اصلاØÛŒ نیز وجود دارد! با لینوكس می‌توان آرامش، امنیت Ùˆ راØتی كار را تجربه كرد.
با تشکر آلÙا
â—گنو- لینوكس چیست؟
داستان زاده شدن گنو-لینوكس، داستان جالبی است. ریچارد استالمن در سال Û±Û¹Û¸Û´ جنبش نرم‌اÙزاری "گنو" را پایه ریخت. جنبش گنو خواهان تولید سیستم عاملی آزاد بر مبنای یونیكس Ùˆ با نام گنو بود. این جنبش تقریباً Øواشی را كامل كرد، یعنی نرم‌اÙزارهای كاربردی Ùˆ ابزارهای سیستم عامل گنو توسط استالمن Ùˆ گروهش كامل شده بود. اما در اصل مطلب یعنی هسته سیستم عامل یا "كرنل" با مشكلات زیادی مواجه بودند. هسته آنها ناقص بود Ùˆ رسماً كاربردی نداشت. گروه استالمن رو به سیستم عامل "مینیكس" آورد اما با وجود "كدباز" بودن آن، مشكل رایگان نبودن Ùˆ كپی‌رایت مخصوصش جلوی ایشان را گرÙت.
در همین اØوالات "لینوس توروالدز" دانشجوی Ùنلاندی با الهام از كدهای سیستم عامل مینیكس به خلق سیستم عامل خود پرداخت. او در سال Û±Û¹Û¹Û± موÙÙ‚ به اتمام پروژه‌اش كه به قول خودش Ùقط برای سرگرمی نوشته شده بود گشت Ùˆ آن را منتشر كرد. نام لینوكس از ادغام لینوس با یونیك یا مینیكس الهام گرÙته شده Ùˆ نشانه پنگوئن تاكس (tux) شد تا نماد خوش شانسی باشد.
پروژه گنو (كه به سد بزرگ عدم وجود هسته مناسب برخورد كرده بود) با توجه به رایگان Ùˆ كدباز بودن لینوكس، در ادامه راهش، هسته لینوكس را برگزید تا سیستم عامل گنو-لینوكس به وجود بیاید. سیستم عامل‌هایی كه ما اكنون از آنها استÙاده می‌كنیم همگی در واقع گنو-لینوكس هستند كه اشتباهاً به لینوكس معرو٠شده‌اند. البته جنبش گنو بعد از انتشار گنو-لینوكس بیكار نایستاد Ùˆ به راه "خلق هسته‌ای مستقل از لینوكس" ادامه داد. این تلاش‌ها در سال Û²Û°Û°Û± به ثمر نشست Ùˆ سیستم عامل كامل گنو با نام هرد (hurd) با هسته Ùˆ ابزارهایی از پروژه گنو منتشر شد. اما هرد در مقابل گنو-لینوكس توÙیق چندانی نیاÙت. یكی از دلایل آن را می‌توان در هسته چند پارچه آن نسبت به هسته یك پارچه لینوكس جست‌وجو كرد كه مقایسه آنها Ùˆ برتری هسته لینوكسی در Øوصله این بØØ« نمی‌گنجد.
â—مجوز GPL
این مجوز توسط ریچارد استالمن پایه‌گذاری شده Ùˆ این چنین می‌گوید: اگر در كدهای یك گنو– لینوكس یا هسته لینوكس یا بخشی از پروژه گنو، تغییری ایجاد كردی كه موجب خلق اثر جدیدی شد، باید كدهایش را در اختیار همگان قرار بدهی چون هسته لینوكس، گنو Ùˆ گنو-لینوكس تØت GPL منتشر می‌شوند. با این تÙاسیر تمامی لینوكس‌ها تØت GPL هستند Ùˆ كدهایشان در دسترس است.
â—توزیع های لینوكس
Ø§ØµØ·Ù„Ø§Ø ØªÙˆØ²ÛŒØ¹ لینوكس در واقع به نسخه‌ای از گنو-لینوكس Ú¯Ùته می‌شود كه توسط Ùرد یا گروهی تغییر كرده Ùˆ با نام Ùˆ خصوصیاتی جدید روانه بازار می‌شود. توزیع‌های بسیار زیادی برای گنو-لینوكس وجود دارد كه هر كدام برای منظور خاصی طراØÛŒ شده‌اند. گروهی سرور ها را نشانه گرÙته‌اند Ùˆ گروهی راØتی كار برای كاربران. گروهی شبكه Ùˆ گروهی پایگاه داده را.
یك توزیع معمولی همه منظوره شامل هسته لینوكس، كتابخانه‌ها Ùˆ ابزارهای گنو، خط Ùرمان Ùˆ انبوهی از نرم‌اÙزارهای كاربردی است. اكنون به توضیØÛŒ مختصر Ùˆ مقایسه برخی از معروÙ‌ترین توزیع‌های لینوكس می‌پردازیم:
شركت ردهت (RedHat) كه تا چند سال قبل لینوكس (در واقع گنو-لینوكس) ردهت را تولید می‌كرد، اكنون دو Ù…Øصول دارد: Ùدوراكور(Fedora Core) كه كاملاً رایگان است Ùˆ تعداد نرم‌اÙزارهای كاربردی زیادی را همراه دارد Ùˆ علاقه‌مندان زیادی در دنیا Ùˆ به خصوص در ایران پیدا كرده است Ùˆ لینوكس اینترپرایز (Enterprise) كه با توجه به نامش رایگان نیست Ùˆ بیشتر در سرورها كاربرد دارد. نكته جالبی درباره لینوكس اینترپرایز وجود دارد Ùˆ آن این است كه گروهی با نام سنت‌اواس(CentOS) به Ù…Øض ورود اینترپرایزهای جدید، یك نسخه از آن را تهیه می‌كنند Ùˆ Ùقط با جایگزینی لوگوی خود به جای لوگوی ردهت آن را به طور رایگان در اختیار عموم قرار می‌دهند. این هم از ویژگی‌های جالب نرم‌اÙزارهای كدباز است! از ویژگی‌های Ù…Øصولات ردهت می‌توان به پشتیبانی بسیار قوی این شركت از Ù…Øصولاتش اشاره كرد كه آنها را سریعاً به روز می‌كند.
شركت ناول (Novell) كه جدیداً زوزه اینترپرایز (Suse Enterprise) را منتشر كرده، نقطه ضع٠بزرگی دارد Ùˆ آن پشتیبانی Ùˆ به روزرسانی ضعی٠از Ù…Øصولاتش است. گویا Ùراموش كرده‌اند كه از اصول ابتدایی طراØÛŒ یك نرم‌اÙزار، پشتیبانی Ùˆ به روز رسانی آن است! بنابراین استÙاده از زوزه كه برای سرورها طراØÛŒ شده كار عاقلانه‌ای نمی‌نمایاند. (نكته‌ای در مورد نام Suse وجود دارد كه آن را به شكل‌های "زوزه"ØŒ "سوزه"ØŒ "سوزی" تلÙظ می‌كنند. در ضمن اگر تلÙظ این كلمه را در دیكشنری Babylon Ù¾ÛŒ بگیرید، با "سیوز" مواجه می‌شوید. این تلÙظ هم برای خودش معضلی است!)
لینسپایر (Linspire) كه خاطرات دادگاه‌های مایكروساÙت انØصار طلب علیه نام "لیندوز" (Lindows) را زنده می‌كند، قصد داشت راØتی كار با ویندوز را سایدبای‌ساید امنیت Ùˆ قدرت لینوكس كند كه نتایج بعد از انتشارش تقریباً دور از هد٠اصلی شركت بود.
مندریوا (Mandriva) كه Øاصل ادغام مندریك (Mandrake) با یك شركت برزیلی است، همواره به راØتی كار برای كاربران توجه خاصی داشته است.
اوبونتو (Ubuntu) نیز با ورود ناگهانی‌اش همه چیز را به Ù†Ùع خود تغییر داد Ùˆ لقب "بهترین لینوكس سال Û²Û°Û°Ûµ را از نظر كاربران لینوكس" با اÙتخار به خود اختصاص داد.
از دیگر توزیع‌های لینوكس نیز می توان به "دبیان"، "توربو لینوكس"، "كانكتیوا" و ... اشاره كرد.
â—توزیع لینوكس شریÙ
لینوكس شری٠نام توزیعی دو زبانه (Ùارسی-انگلیسی) از گنو-لینوكس است كه بر پایه Ùدورا كور بنا شده است. این توزیع Ù…Øصولی از شركت Ùارسی وب شری٠است. مهندسان این شركت، بیش از Û·Û° درصد Ù…Øیط كاربری گنوم را به Ùارسی ترجمه كرده‌اند. این توزیع، در دو نسخه كاربر Ùˆ سرور انتشار یاÙته Ùˆ از این نقاط قوت سود می‌برد: Ù…Øیط كاملاً Ùارسی برای نرم‌اÙزارهای اوپن Ø¢Ùیس‌دات‌ارگ(Open Office.org ) ØŒ مرورگر ÙایرÙاكس Ùˆ پست الكترونیكی Evolution ØŒ امكانات كامل صوتی Ùˆ تصویری، تقویم هجری شمسی، اعداد Ùارسی، استÙاده از selinux كه در صورت هك شدن، با Ù‚ÙÙ„ كردن راه ورود به اطلاعات شخصی، امكان هر گونه سوءاستÙاده را از بین می‌برد، استÙاده از LVM یا مدیریت جلدهای منطقی كه دید Ø³Ø·Ø Ø¨Ø§Ù„Ø§ØªØ±ÛŒ از ØاÙظه دیسك سخت ارائه می‌دهد.
â—نرم‌اÙزار آزاد چیست؟
سؤالی كه شاید در ذهن خیلی از كاربران وجود دارد این است كه اگر لینوكس نرم‌اÙزاری آزاد یا اوپن سورس است چرا بعضی از توزیع‌های آن را می‌Ùروشند؟ در پاسخ این سؤال باید به این نكات اشاره كرد كه:
Û±- كد باز بودن یك نرم‌اÙزار، ارتباطی با رایگان بودن یا نبودن آن ندارد Ùˆ كاملاً عقلانی ا‌ست اگر كدهای نرم‌اÙزاری در دسترس باشد Ùˆ شما برای تهیه آن نرم‌اÙزار پول پرداخت كنید. (اوپن سورس در واقع نام دیگر نرم‌اÙزار آزاد است كه با آن بیشتر آشنا خواهیم شد.)
Û²- آزادی در"نرم‌اÙزار آزاد" قبلاً موجب اختلا٠نظر بزرگان IT بود، كلمه Free در Free Software كه در Ùارسی "آزاد" ترجمه شده در واقع دارای دو معنای كلی بود: Û±- رایگان بودن Û²- آزاد بودن در Ù†Øوه استÙاده. اكنون كمتر كسی است كه Free را دارای دو معنا بداند Ùˆ اكثر نهادها Ùˆ اÙراد بر معنای دوم آن تكیه كرده‌اند. همان گونه كه "بنیاد نرم‌اÙزار آزاد" (كه مؤسس آن ریچارد استالمن است) بر معنای دوم Free تأكید دارند. در ایران نیز معنای آزادی در آزادی استÙاده بیان شده است. همان گونه كه لینوكس شریÙØŒ كد باز است اما برای خرید CDهای اوریجینال آن باید Û±Û¸ÛµÛ°Û° تومان وجه پرداخت نمایید.
اكنون به ØªØ´Ø±ÛŒØ Ø¢Ø²Ø§Ø¯ÛŒ نرم‌اÙزار در معنای دوم می‌پردازیم:
نرم‌اÙزار آزاد در موارد زیر آزاد است:
Û±- آزادی اجرای برنامه برای هر منظور. شما آزادید از نرم‌اÙزار آزاد هر گونه كه تمایل دارید استÙاده كنید.
Û²- آزادی مطالعه Ùˆ بررسی چگونگی عملكرد نرم‌اÙزار Ùˆ Øتی تغییر آن به صورت دلخواه. دسترسی به كدهای منبع پیش شرط این مطلب است.
Û³- آزادی كپی Ùˆ تكثیر نرم‌اÙزار. شما آزادید نرم‌اÙزار را به طور رایگان یا با دریاÙت وجه برای دیگران تكثیر كنید Ùˆ هیچ قانونی شما را خلاÙكار نمی‌داند.
Û´- آزادی تقویت Ùˆ بهبود Ùˆ اشكال‌زدایی نرم‌اÙزار Ùˆ در نهایت انتشار عمومی آن. دسترسی به كدهای منبع پیش‌شرط این مطلب است.
اگر شما با رعایت Û´ بند Ùوق، نرم‌اÙزاری را خلق كردید (طبق مجوزGPL) باید همین آزادی‌ها را به كاربرانتان بدهید.
ذكر این نكته كه شعار بنیاد نرم‌اÙزار آزاد است ضروری است كه " آزادی نرم‌اÙزار در استÙاده است Ùˆ نه قیمت".
در آخر برخی از مهم‌ترین نرم‌اÙزارهای كد باز برای لینوكس Ùˆ ویندوز را نام می‌بریم: مرورگر ÙایرÙاكس شركت موزیلا، اوپن Ø¢Ùیس دات ارگ از شركت سان میكروسیستمز، زبان برنامه‌نویسیPHP ØŒ نرم‌اÙزارهای ØروÙ‌چینی تك، لاتك Ùˆ Ùارسی‌تك، پروژه‌های گنو، هسته لینوكس، پایگاه داده mySQL
â—امنیت در لینوكس
در باب امنیت لینوكس باید Ú¯Ùت كه این سیستم عامل به خاطر كدباز بودن Ùˆ به علت اینكه تمامی برنامه‌نویسان Ùˆ هكرهای دنیا به كدهای آن دسترسی كامل دارند، روز به روز در Øال كامل شدن است Ùˆ پله‌های بهتر شدن را با سرعت بیشتری نسبت به دیگر سیستم عامل‌ها مانند ویندوز Ø·ÛŒ می‌كند. همه دست به دست هم می‌دهند تا راØتی Ùˆ امنیت را برای خود Ùˆ دوستانشان به ارمغان بیاورند Ùˆ در مقابل مایكروساÙت با Û³Û°Û°Û° مهندسش یارای مقابله با میلیون‌ها مهندس بی‌نام Ùˆ نشان را نخواهد داشت.
شبهه‌ای كه كاربران ویندوز در باب امنیت لینوكس وارد كرده‌اند این است كه علت كم بودن ویروس‌های لینوكس، كم بودن كاربرانش است. اما باید در پاسخ Ú¯Ùت كه كرنل لینوكس طوری نوشته شده است كه قابلیت انتشار ویروس روی آن وجود ندارد. اگر هم چنین اتÙاقی بیاÙتد، برخی قابلیت‌های لینوكس جلوی دست‌درازی هكرها را می‌گیرد. مثلاً اینكه همه می‌دانید اگر یك User Name به عنوان كاربر Root تعری٠بشود باز هم تمامی اختیارات كاربر اصلی با نام Root را ندارد Ùˆ این كاملاً بر خلا٠اتÙاقی است كه در ویندوز می‌اÙتد یعنی اگر كاربری از نوع Administrator تعری٠شود به تمامی امكانات سیستم عامل دسترسی دارد. در ضمن نرم‌اÙزارهایی مانند selinux نیز در صورت هك شدن اØتمالی جلوی دسترسی هكر را به اطلاعات شخصی می‌گیرد به طوری كه بیان می‌كنند هیچ هكری در دنیا وجود ندارد كه بتواند از سد selinux بگذرد. در مرØله بعد می‌توان به "به روز رسانی لینوكس" در برابر ویندوز اشاره كرد كه اگر یك ØÙره در لینوكس كش٠شود، Øداكثر Û²Û´ ساعت پس از انتشار این خبر در اینترنت، شركت سازنده لینوكس مذكور به برطر٠كردن مشكل آن می‌پردازد. شركت‌های بزرگی مانند ردهت نیز در دو مرØله این كار را انجام می‌دهند: نخست مهندسان این وصله‌ها را آزمایش می‌كنند Ùˆ بعد از اطمینان از صØت Ù…Øتوا برای عموم منتشر می‌شود. این كارها در Øداكثر Û²Û´ ساعت انجام می‌شود! اما ویندوز : بعد از اینكه ویروس مذكور میلیون‌ها قربانی گرÙت، تازه بیل گیتس به Ùكر می‌اÙتد كه چیزی به نام بسته اصلاØÛŒ نیز وجود دارد! با لینوكس می‌توان آرامش، امنیت Ùˆ راØتی كار را تجربه كرد.
با تشکر آلÙا
Comment