مقدمه
EW هنر Ùˆ علمی است برای Ù…ØاÙظت از استÙاده دوستانه از طی٠الكترومغناطیسی در عین ممانعت از استÙاده خصمانه از آن. طی٠الكترومغناطیسی شامل بسامدهای DC طی٠مرئی Ùˆ Ùراتر از آن است Ùˆ لذا EW طی٠كامل بسامد رادیویی، طی٠Ùروسرخ، نوری Ùˆ ÙرابنÙØ´ را در بر میگیرد.
(1-1) بخشهای مختل٠جنگ الكترونیك عبارتند از : ESM ØŒ ECM ØŒ ECCM ØŒ سلاØهای ضد تشعشعی
مطابق دسته بندی Ùوق EW بصورت كلاسیك چنین طبقه بندی میشود :
- اقدامات پشتیبانی الكترومغناطیسی (ESM) كه بخش گیرنده EW است.
- اقدامات ضد الكترونیكی (ECM) شامل اخلال، خاشاك (chaff) Ùˆ Ùلیر (شعله زن) است كه به منظور مختل كردن سیستمهای راداری، مخابرات نظامی Ùˆ سلاØهای جستجوگر گرما به كار میروند.
- اقدامات ضد ضد الكترومغناطیسی (ECCM) كه شامل تمهیداتی است كه در طراØÛŒ Ùˆ عملیات سیستمهای راداری Ùˆ مخابرات نظامی در نظر گرÙته میشود تا با اثرات ECM مقابله كند.
سلاØهای ضد تشعشع (ARW) Ùˆ انرژی هدایت شده (DEW) بخشی از EW Ù…Øسوب نمیشدند با اینكه ارتباط تنگاتنگی با EW دارند. آنها در قسمت سلاØها قرار میگرÙتند.
در سالهای اخیر زیر بخشهای جنگ الکترونیکی مطابق (1-2) در بسیاری از کشورها مجددا تعری٠شده اند. در Øال Øاضر تعریÙهای پذیرÙته شده در NATO عبارت اند از :
- پشتیبانی جنگ الکترونیکی (ES) که همان ESM پیشین است.
- Øمله الکترونیکی (EA) Ú©Ù‡ همان ECM پیشین را در بر میگیرد، با این Ú©Ù‡ سلاØهای ضد تشعشع Ùˆ هدایت شده انرژی نیز به آن اضاÙÙ‡ شده اند.
- ØÙاظت الکترونیکی (EP) Ú©Ù‡ همان ECC, پیشین است.
ESM (یا ES) با مباØØ« جاسوسی سیگنالی (SIGINT) شامل جاسوسی مخابراتی مباØØ« (COMINT) Ùˆ جاسوسی الکترونیکی (ELINT) کاملا تÙاوت دارد، اگر Ú†Ù‡ تمام این به دریاÙت پیامهای ارسالی دشمن مربوط میشود. این تÙاوتها Ú©Ù‡ با اÙزایش پیچیدگی سیگنالها روز به روز نامشخصتر میشوند. مربوط به مقتضیاتی است Ú©Ù‡ با توجه به آنها پیامهای ارسالی دشمن دریاÙت میشوند.
(1-2) جنگ الکترونیکی شامل EP یا ECCM پیشین، EA یا ECM پیشین + سلاØهای ضد تشعشع Ùˆ سلاØهای انرژی هدایت شده، ES یا ESM پیشین است.
COMINT - سیگنالهای مخابراتی دشمن را به منظور گرÙتن اطلاعات جاسوسی از سیگنالهایی Ú©Ù‡ Øامل این اطلاعات هستند، دریاÙت میکند.
ELINT - سیگنالهای غیر مخابراتی دشمن را به منظور تعیین جزئیات سیستمهای الکترومغناطیسی دشمن دریاÙت میکند تا بتواند اقدامات الکترومغناطیسی را برای آنها تدارک ببیند. بنابراین سیستمهای ELINT معمولا مقادیر زیادی داده را در مدت زمانهای طولانی جمع آوری میکنند تا بتوانند تØلیلهای Ù…Ùصلی ارائه دهند.
ESM/ES - از طر٠دیگر این قسمت سیگنالهای دشمن (اعم از مخابراتی Ùˆ غیرمخابراتی) را، با هد٠انجام اقدامی عاجل بر روی این سیگنالها Ùˆ یا سلاØهای مرتبط با این سیگنالها، جمع آوری میکند. سیگنال دریاÙتی را میتوان مختل کرد Ùˆ ای اطلاعات دست نخورده را به بخشی با قابلیت پاسخی مرگبار ارجاع داد. سیگنالهای دریاÙتی را میتوان جهت اطلاع از موقعیت Ù…ØÙ„ استÙاده کرد Ú©Ù‡ شامل شناسایی نوع Ùˆ Ù…ØÙ„ نیروهای دشمن، سلاØها، یا امکانات الکترونیکی او میشود. سیستمهای ESM/ES بطور عمده داده های سیگنالی بسیاری را جمع آوری میکند تا بتواند میزان کارایی بالایی را با پردازشهای کمتری تامین کند. سیستمهای ESM/ES بطور عمده مشخص میکنند کدام یک از گسیلگرهای شناسایی شده در Øال کار هستند Ùˆ موقعیت آنها کجاست.
Ù…Ùاهیم پایه ای ریاضیات – بخش اول
1-2) مقادیر و معادلات بر اساس dB
در تمام Ùعالیتهای ØرÙÙ‡ ای Ú©Ù‡ در آنها مباØØ« انتشار رادیویی بررسی میشوند، قدرت سیگنالها، بهره ها Ùˆ اتلاÙها عمدتا به Ø´Ú©Ù„ dB بیان میشوند. بدین ترتیب میتوانیم از Ø´Ú©Ù„ dB معادلات Ú©Ù‡ استÙاده از آنها راØتتر از شکاعادی معادلات است استÙاده کنیم.
هر عددی Ú©Ù‡ به Ø´Ú©Ù„ dB بیان میشود لگاریتمی است Ùˆ این امر بدان معناست Ú©Ù‡ ما به راØتی میتوانیم اعدادی را Ú©Ù‡ مقدار آنها چند مرتبه با یکدیگر متÙاوت است به راØتی با هم مقایسه کنیم. برای راØتی ما اعدادی را Ú©Ù‡ به Ø´Ú©Ù„ غیر dB بیان میشوند را «خطی» مینامیم تا بتوانیم آنها را از Ø´Ú©Ù„ لگاریتمی dB اعداد متمایز کنیم. اعداد بیان شده بر Øسب dB دارای این مزیت هستند Ú©Ù‡ کار کردن با آنها بسیار راØت است:
- برای ضرب کردن اعداد خطی، لگاریتمهای آنها را با هم جمع کنیم.
- برای تقسیم کردن اعداد خطی، لگاریتمهای آنها را از هم کم میکنیم.
- برای Ù…Øاسبه توان n ام یک عدد خطی، لگاریتم آن را بر n ضرب میکنیم.
- برای Ù…Øاسبه ریشه n ام یک عدد خطی، لگاریتم آن را بر n تقسیم میکنیم.
برای اینکه بیشترین استÙاده را از این تسهیلات ببریم، باید اعداد را در همان مراØÙ„ اولیه به Ø´Ú©Ù„ dB بنویسیم Ùˆ در مراØÙ„ نهایی آنها را به Ø´Ú©Ù„ خطی برگردانیم (در صورت نیاز). در بیشتر Øالتها در مراØÙ„ نهایی نیز جوابها به Ø´Ú©Ù„ dB باقی میمانند.
درک این مطلب مهم است Ú©Ù‡ هر عددی Ú©Ù‡ بر Øسب dB بیان میشود باید به صورت یک نسبت باشد (Ú©Ù‡ به صورت لگاریتم در آمده است). مثالهای معمول آن بهره تقویت کننده ها Ùˆ آنتنها Ùˆ اتلا٠در مولدها یا انتشارهای رادیویی است.
1-1-2) تبدیل اعداد خطی و لگاریتمی به یکدیگر
هر عدد خطی (N) به Ú©Ù…Ú© Ùرمول زیر به Ø´Ú©Ù„ dB تبدیل میشود:
N (dB) = 10 Log (N)
اعداد بر Øسب dB به Ú©Ù…Ú© Ùرمول زیر به اعداد خطی تبدیل میشوند:
2-1-2) مقادیر مطلق بر Øسب dB
برای بیان مقادیر مطلق به Ø´Ú©Ù„ dB ØŒ ابتدا آنرا بصورت نسبتی از یک مقدار ثابت معلوم در میاوریم. بهترین مثال، Ù…Øاسبه توان سیگنالها بر Øسب dBm است. برای تبدیل توان سیگنال به dBm ØŒ ابتدا آنرا بر 1 میلی وات تقسیم، Ùˆ سپس آنرا را به Ø´Ú©Ù„ dB تبدیل میکنیم.
مثلا 4 وات معادل 4000 میلی وات است. پس 4000 را به Ø´Ú©Ù„ dB تبدیل میکنیم تا مقدار 36 dBm بدست آید. Øر٠m نشان میدهد Ú©Ù‡ نسبت به میلی وات Øساب شده است.
10 Log (4000) = 10 * 3.6 = 36 dBm
سپس برای تبدیل به وات داریم
AntiLog (36 / 10) = 4000 mw = 4 watts
تعاری٠عمومی dB
dBm = 1 میلی وات / توان بر Øسب dB ( برای بیان قدرت سیگنال استÙاده میشود.)
dBW = 1 وات / توان بر جسب dB ( برای بیان قدرت سیگنال استÙاده میشود.)
dBsm = 1 متر مربع / مساØت بر Øسب dB ( برای بیان مساØت آنتن یا Ø³Ø·Ø Ù…Ù‚Ø·Ø¹ راداری استÙاده میشود.)
dBi = بهره آنتن بر Øسب dB نسبت به بهره آنتن همسانگرد ( صÙر dBi بنابه تعریÙØŒ بهره آنتن همه جهتی (همسانگرد) است.)
3-1-2) معادلات dB
برای راØتی کار ما از تعدادی از معادلات dB استÙاده میکنیم. این معادلات یکی از شکلهای زیر را دارد، اما میتواند هر تعداد جمله ای داشته باشد:
A (dBm) ± B (dB) = C (dBm)
A (dBm) – B (dBm) = C(Db)
A (Db) = b (dB) ± N Log (عددی Ú©Ù‡ بر Øسب dBنیست)
که در آن، N مضربی از 10 است.
معادله آخر در جایی Ú©Ù‡ لازم است مربع (یا توانهای بالاتر) عدد ضرب شود استÙاده میشود.
مثال مهم معادله آخر ، معادله اتلا٠پخشی در انتشار رادیویی است:
Ú©Ù‡ در آن، ØŒ اتلا٠پخشی (بر Øسب dB) – d ØŒ طول مسیر مخابراتی (بر Øسب km) – f ØŒ بسامد ارسال (بر Øسب هرتز) است.
عامل 32 سبب میشود عدد خروجی با توجه به واØد ورودیها بصورت عددی با واØد مطلوب بدست آید. این عامل در واقع از مربع عدد Ï€4 (4 ضربدر عدد Ù¾ÛŒ) تقسیم بر مربع سرعت نور Ùˆ ضرب Ùˆ تقسیم بر عاملهایی Ú©Ù‡ تغییر واØد را پدید میاورند Ùˆ سپس تبدیل به dB Ùˆ گرد کردن آن بصورت یک عدد صØÛŒØ Ø¨Ø¯Ø³Øª میاید. نکته مهم در مورد ضریب 32 (Ùˆ معادله ای Ú©Ù‡ آنرا در بر میگیرد) این است Ú©Ù‡ این عدد هنگامی درست است Ú©Ù‡ بقیه ورودیها دقیقا بر اساس واØدهای مورد نظر بیان شوند. Ùاصله باید بر Øسب کیلومتر Ùˆ بسامد کار بر اساس مگاهرتز باشد وگرنه عامل اتلا٠مقدار درستی نخواهد داشت.
2-2) معادله پیوند (لینک) برای تمام عملکردهای EW
عملکرد تمامی انواع رادار ØŒ مخابرات نظامی ØŒ جاسوسی سیگنالها Ùˆ سیستمهای اخلالگر را میتوان بر اساس پیوندهای جداگانه مخابراتی تØلیل کرد. هر پیوند مخابراتی شامل یک Ùرستنده Ùˆ یک گیرنده Ùˆ هر وسیله ای است Ú©Ù‡ مابین Ùرستنده Ùˆ گیرنده بر سر راه انرژÙÛŒ الکترومغناطیسی هنگام عبور آن از Ùرستنده به سمت گیرنده قرار میگیرد. Ùرستنده ها Ùˆ گیرنده ها میتوانند اشکال متÙاوتی داشته باشند. برای مثال هنگامی Ú©Ù‡ یک پالس راداری از بدنه هواپیمایی منعکس میشود، مکانیسم انعکاس را میتوان مشابه یک Ùرستنده تصور کرد. هنگامی Ú©Ù‡ پالس منعکس شده از بدنه هواپیما جدا شد ØŒ از همان قوانین انتشاری پیروی میکند Ú©Ù‡ هر دستگاه گیرنده – Ùرستنده با کلید مکالمه تلÙÙ†ÛŒ هنگام ارسال مکالمات از آن بهره میگیرد.
2-2-1) پیوندهای یک طرÙÙ‡
پیوند پایه مخابراتی Ùˆ یا به عبارتی دیگر پیوند یک طرÙÙ‡ مخابراتی از یک Ùرستنده (XMTR) ØŒ یک گیرنده (RCVR) ØŒ آنتنهای گیرنده Ùˆ Ùرستنده ØŒ Ùˆ مسیر انتشار مابین دو آنتن تشکیل شده است. Ø´Ú©Ù„ 2-1 اتÙاقاتی را Ú©Ù‡ برای قدرت سیگنال رادیویی در مسیر بین Ùرستنده Ùˆ گیرنده میاÙتد ØŒ نشان میدهد. این Ø´Ú©Ù„ قدرت سیگنال را بر Øسب dBm Ùˆ اÙزایش Ùˆ کاهش قدرت سیگنال را بر Øسب Db نشان میدهد.
Ø´Ú©Ù„ 2-1 پیوند مخابراتی واقع در خط دید Ùˆ در هوای مطلوب را نشان میدهد ( آنتنهای Ùرستنده Ùˆ گیرنده میتوانند همدیگر را «ببینند» Ùˆ بعلاوه مسیر انتشار بین آن دو خیلی به زمین Ùˆ یا آب نزدیک نیست ). سیگنال با قدرتی معلوم بر Øسب dBm Ùرستنده را ترک میکند ØŒ سپس قدرت آن به میزان بهره آنتن Ùرستنده «اÙزایش» میابد ( اگر آنتن از یک ØŒ یعنی صÙر dB ØŒ کمتر باشد ØŒ قدرت سیگنال خروجی از آنتن کمتر از قدرت سیگنال خروجی از Ùرستنده است ) قدرت سیگنال خروجی آنتن Ùرستنده را قدرت موثر تشعشعی (ERP) مینامند Ùˆ عمدتا بر Øسب dBm بیان میشود. سیگنال تشعشع شده هنگام انتشار مابین آنتنهای Ùرستنده Ùˆ گیرنده تØت تاثیر عوامل زیادی تضعی٠میشود.
برای Ù…Øاسبه Ø³Ø·Ø Ø³ÛŒÚ¯Ù†Ø§Ù„ دریاÙتی باید قدرت Ùرستنده (بر Øسب dBm) را بر Øسب dBm با بهره آنتن Ùرستنده جمع (بر Øسب dB) ØŒ اتلا٠پیوند (بر Øسب dB) را Ú©Ù… ØŒ Ùˆ بهره آنتن گیرنده را (بر Øسب dB) اضاÙÙ‡ کرد.
برای یک پیوند در خط دید Ùˆ در هوای مطلوب ØŒ عوامل تضعی٠کننده صرÙا اتلا٠پخشی Ùˆ Ùضای آزاد Ùˆ اتلا٠اتمسÙر است. قدرت سیگنال به Ú©Ù…Ú© بهره آنتن گیرنده اÙزایش میابد ( Ú©Ù‡ بسته به نوع آنتن میتواند عددی مثبت یا منÙÛŒ باشد ). سیگنال در نهایت با «توان گیرنده» به گیرنده میرسد.
Ùرایندی Ú©Ù‡ در Ø´Ú©Ù„ نشان داده شده است ØŒ «معادله پیوند» Ùˆ یا «معادله پیوند به Ø´Ú©Ù„ dB» نام دارد. اگر Ú†Ù‡ «معادله پیوند» در واقع به مجموعه ای از چند معادله اطلاق میشود Ú©Ù‡ به Ú©Ù…Ú© آن میتوان قدرت سیگنال را در هر نقطه در Ùرایند انتقال بر اساس سایر اجزا Ù…Øاسبه کرد.
مثال:
توان Ùرستنده ( 1 W) = +30 dBm
بهره آنتن Ùرستنده = +10 dB
اتلا٠پخشی = 100 dB
اتلا٠اتمسÙر = 2 dB
بهره آنتن گیرنده = +3 dB
توان گیرنده = +30 dBm + 10 dB – 100 dB – 2dB + 3dB = -59 dBm
2-2-2) اتلاÙهای انتشار
دو جز مهم در معادله پیشگÙته اتلا٠پخشی (اتلا٠Ùضایی) Ùˆ اتلا٠اتمسÙر است. هر دوی این عاملهای اتلا٠انتشار با Ùاصله انتشار Ùˆ بسامد ارسال تغییر خواهد کرد. ابتدا اتلا٠پخشی را از نوموگرا٠شکل 2-2 استخراج میکنیم. برای استÙاده از این Ø´Ú©Ù„ ØŒ خطی را از بسامد در سمت Ú†Ù¾ به Ùاصله در سمت راست رسم میکنیم. Ù…ØÙ„ تقاطع این خط با مقیاس میانی اتلا٠پخشی را برØسب dB نشان میدهد. برای مثال بسامد 1 گیگاهرتز Ùˆ Ùاصله 20 کیلومتر ØŒ اتلا٠119 dB را نشان میدهد. همچنین Ùرمول ساده ای برØسب dB برای Ù…Øاسبه اتلا٠پخشی وجود دارد:
Ls(Db) = 32.4 + 20 log ( Ùاصله به کیلومتر ) + 20 log ( بسامد به مگاهرتز )
در نظر داشته باشید این Ù…Øاسبات برای انتشار در خط دید Ùˆ هوای مطلوب است. عامل 32.4 با توجه به انواع تبدیل واØدها جور میشود تا جواب نهایی درست باشد Ùˆ Ùقط در Øالتی Ú©Ù‡ Ùاصله برØسب کیلومتر Ùˆ بسامد برØسب مگاهرتز باشد معتبر است. وقتی معادله پیوند با تقریب 1 dB مدنظر باشد ØŒ عامل 32.4 نوعا 32 نوشته میشود.
نکته دیگر در ارتباط با اتلا٠پخشی این است Ú©Ù‡ اتلاÙÛŒ Ú©Ù‡ توسط نوموگرا٠و Ùرمول پیشگÙته به دست Ù…ÛŒ آید مربوط به اتلا٠پخشی بین دو آنتن همسانگرد ( با بهره واØد یا صÙر دسیبل) است. این مساله کار را راØت تر میکند زیرا بهره آنتنهای گیرنده Ùˆ Ùرستنده جداگانه به Øاصل اضاÙÙ‡ میشود. این Ùرمول با توجه به این Øقیقت به آمده است Ú©Ù‡ آنتن همسانگرد Ùرستنده انرژی خود را بطور یکنواخت روی یک کره پخش میکند بطوری Ú©Ù‡ انرژی ERP روی Ø³Ø·Ø Ú©Ø±Ù‡ بزرگ شونده بطور یکنواخت پخش میشود. یک آنتن گیرنده همسانگرد دارای Ø³Ø·Ø Ù…ÙˆØ«Ø±ÛŒ است Ú©Ù‡ تابعی از بسامد است. Ø³Ø·Ø Ù…ÙˆØ«Ø± آنتن گیرنده مقدار Ø³Ø·Ø Ú©Ø±Ù‡ ای (با شعاع برابر با Ùاصله بین Ùرستنده Ùˆ گیرنده) را مشخص میکند Ú©Ù‡ یک آنتن با با بهره واØد میتواند جمع آوزی کند. Ùرمول اتلا٠پخشی نسبت به Ø³Ø·Ø Ú©Ù„ کره مورد نظر به Ø³Ø·Ø Ø¢Ù†ØªÙ† همسانگرد در بسامد کار است. (این Ùرمول را خودتان پیدا کنید!)
اتلا٠اتمسÙر عنصری غیرخطی است ØŒ لذا بهترین کار این است Ú©Ù‡ مقدار آن را به Ú©Ù…Ú© Ø´Ú©Ù„ 3-2 به دست آوریم. در این مثال ØŒ بسامد ارسالی 50 گیگاهرتز است. خطی را در بسامد 50 گیگاهرتز به سمت نمودار رسم کرده Ùˆ سپس از نقطه تماس به سمت Ú†Ù¾ Øرکت کنید تا مقدار اتلا٠اتمسÙر بر Øسب dB بر km بدست آید. در این مثال مقدار بدست آمده 0.4 dB است لذا عبور سیگنال 50 گیگاهرتز در Ùاصله 20 کیلومتر معادل 8 Db اتلا٠اتمسÙر دارد. توجه داشته باشید Ú©Ù‡ در بسامدهایی Ú©Ù‡ عمدتا در پیوندهای نقطه به نقطه در مخابرات تاکتیکی استÙاده میشود ØŒ اتلا٠اتمسÙر در بسامدهای ریز Ùˆ موجی Ùˆ موجهای میلی متری Ùˆ در انتقال رÙت Ùˆ برگشتی بین زمین Ùˆ ماهواره بسیار مهم میشود.
2-2-3) Øساسیت گیرنده
اگر Ú†Ù‡ Øساسیت گیرنده را بطور کامل در مطالب بعدی بررسی خواهیم کرد ØŒ لازم به ذکر است Ú©Ù‡ Øساسیت گیرنده به عنوان کوچکترین سیگنالی (از نظر قدرت) تعیین میشود Ú©Ù‡ گیرنده هنوز قادر است خروجی صØÛŒØÛŒ را تولید کنید.
اگر توان دریاÙتی دست Ú©Ù… برابر با Øساسیت گیرنده باشد ØŒ ارتباط مخابراتی بر روی پیوند امکان پذیر میشود. مثلا اگر توان دریاÙتی 59- dBm Ùˆ Øساسیت گیرنده 65- dBm باشد ارتباط مخابراتی امکان پذیر میشود. به علت اینکه سیگنال دریاÙتی از نظر توان 6 dB بالاتر از مشخصات Øساسیت گیرنده است ØŒ میگوئیم Øاشیه امنیت پیوند 6 dB است.
2-2-4) برد موثر
در Øداکثر مساÙت ممکن برای پیوند ØŒ توان دریاÙتی با Øساسیت گیرنده برابر خواهد بود. بنابراین میتوان توان گیرنده را برابر با Øساسیت قرار داد Ùˆ معادلات را برای تعیین طول Øداکثر پیوند ØÙ„ کرد. برای سادگی مثال میزنیم. یک پیوند را در بسامد 100 مگاهرتز در نظر بگیرید Ú©Ù‡ در آن اتلا٠اتمسÙر در برابر طولهای معمول پیوندهای زمینی ناچیز Ùرض شده است.
توان Ùرستنده 10 وات (+40 dBm) ØŒ بسامد کار 100 MHz ØŒ بهره آنتن Ùرستنده 10 dB ØŒ بهره آنتن گیرنده +3 dB Ùˆ Øساسیت گیرنده -65 dBm است. یک خط دید مابین دو آنتن وجود دارد. طول Øداکثر پیوند مخابراتی Ú†Ù‡ مقدار است؟
Pr = Pt + Gt – 32.4 – 20 log (f) – 20 log (d) + Gr
Ú©Ù‡ در آن Pr توان دریاÙتی ØŒ Pt توان خروجی Ùرستنده ØŒ Gt بهره آنتن Ùرستنده ØŒ f بسامد ارسالی ØŒ d مساÙت ارسال Ùˆ Gr بهره آنتن گیرنده است.
بنابه Ùرض Øساسیت گیرنده Pr = Sens Ùˆ معادله را برای 20 log (d) ØÙ„ میکنیم:
Sens = Pt + Gt – 32.4 – 20 log (f) – 20 log (d) + Gr
20 log (d) = Pt + Gt – 32.4 – 20 log (f) + Gr – Sens
20 log (d) = + 40 + 10 – 32.4 – 20 log (100) + 3 – (– 65)
= + 40 + 10 – 32.4 – 40 + 3 + 65 = 45.6
Øال مساله را برای d ØÙ„ میکنیم ØŒ مساÙت موثر است برابر است با:
d = - log (20 log (d) / 20) = - log (45.6 / 20) = 191 km
************************************************
جنگ الکترونیک
پدید آورنده : مترجم : عبدالØسین بینش/عضو هیئت علمی پژوهشکده تØقیقات اسلامی ØŒ صÙØÙ‡ 158
جنگ الکترونیک Electronic warfare
مـیـدان جـنـگ الکـترونیک Battlefield Electronic Ùˆ ابزارهای جنگ الکترونیک Measures Electronic واژه های مترادÙÛŒ هستند Ú©Ù‡ معنای واØدی را اÙاده Ù…ÛŒ کنند، Ùˆ آن به کارگیری عـلوم کـاربـردی جـدیـد -بـه ویـژه عـلوم مـرتـبـط بـا Øـوزه الکـتـرونـیک نظامی - در خدمت تـاکـتـیـکـهـای تـهـاجـمی Ùˆ تداÙعی نظامی Ùˆ نیز به کارگیری این علوم برای مقابله با تدابیر الکترونیک دشمن Ùˆ بی اثر ساختن آنها Ù…ÛŒ باشد. در این جنگ سیستم های زیر به کار گرÙته Ù…ÛŒ شوند:
1. سیستم های نظامی هشدار دهنده و شناسایی :
هشدار و شناسایی دو ماءموریت مستقل اند.
(systems detection and warning military) مـاءمـوریـت سـیـسـتـم هـای هـشـداردهـنـده جـلوگـیـری از غـاÙلگیری تاکتیکی است . Ùˆ سیستم های شناسایی ماءموریت پیام رسانی دربـاره انـجـام یـا اØـتـمـال انـجـام تـهـاجـم Ùˆ مـیـزان نـزدیـکـی ØŒ مـØـل اسـتـقـرار، Øـجـم Ùˆ نـوع Ùـعالیت Ùˆ Ø³Ù„Ø§Ø Ø¯Ø´Ù…Ù† را به عهده دارند. اما ماءموریت هشدار، Ùـراگـیـرتـر از ایـن اسـت Ø› زیـرا عـلاوه بـر عـمـلیـات شـنـاسـایـی ØŒ Ùـرآیـنـد تØلیل Ùˆ اتخاذ تصمیم مناسب ØŒ پس از دریاÙت اطلاعات لازم از انواع تجهیزات الکترونیک را نـیـز بـر عـهـده دارد. شـیـوه هـای هـشـدار از گـذشـتـه تـا کـنـون دسـتـخـوش تـØـول Ùـراوان گـشـتـه اسـت . در جـنـگهای قدیم از نیروهای انسانی همچون دیدبان Ùˆ از Øیوانات برای شناسایی نزدیک نیروهای دشمن استÙاده Ù…ÛŒ شده است . در آستانه ورود به سـال 1914 Ù… . اسـتـÙـاده از دوربـیـن Ùˆ تـلسـکـوپ Ùˆ وسایل ارتباطی بی سیم Ùˆ با سیم همچون ابزارهای جنگی به صورت امری عادی درآمد. در جـنـگ جـهـانـی یـکم نوراÙÚ©Ù† های شناسایی Ùˆ Ù…Ùنوّرها، به میزان بسیار گسترده ای به منظور مشاهده هواپیماها Ùˆ نیروهای مهاجم در شب به کار گرÙته شد. چنانکه -در چارچوبی مـØـدودتـر- تجهیزات شنیداری مجهز به آژیرهای ویژه نیز برای تعیین موقعیت هواپیماها بـه کار گرÙته شد. در جنگ جهانی دوم اختراعاتی با تکنیک پیشرÙته تر مانند رادار Ùˆ وسـایـل ارتـباطی بی سیم ØŒ به ویژه در زمینه امواج با Ùرکانس بسیار بالا، وارد میدان شد. به کارگیری این تجهیزات در برتری هوایی بریتانیا تاءثیری تعیین کننده داشت . بـا ورود Ø³Ù€Ù„Ø§Ø Ø§ØªÙ€Ù…Ù€ÛŒ در سـال 1945 Ù… Ùˆ تـکـثـیـر سـریـع آنها در سالهای بعد Ùˆ نیز پـیدایش موشک های قاره پیما، ابعاد جدیدی ظهور کرد Ú©Ù‡ موجب اÙزایش توان غاÙلگیری در جنگ شد. در این اوضاع Ùˆ اØوال بود Ú©Ù‡ نیاز به سیستم های هشدار بهنگام نیز اÙزایش یـاÙـت . از ایـن رو، همه توان تلاشهای علمی Ùˆ Ùناوری در راستای تاءمین نیازهای نظامی بـه کـار گـرÙته شد Ùˆ در زمینه ساماندهی ØŒ شناسایی Ùˆ هشدار، به ویژه در ارتباط با هـواپـیـمـاهـای جت Ùˆ ملخدار، بالگرد ØŒ زیردریایی ها، ماهواره ها Ùˆ... تجهیزات متنوعی به ظهور رسید.
ایـن سـیـسـتـمـهـا ابـزارهـای گوناگونی ØŒ مثل تلویزیون ØŒ لیزر، شناسایی مغناطیسی Ùˆ شـنـیـداری ØŒ دسـتـگـاه هـای شـنـاسایی مجهز به اشعه مادون قرمز، دستگاه های شناسایی پـرتـوهـای اتـمـی Ùˆ تـجـهـیـزات شـنـاسـایـی شـیمیایی را به کار Ù…ÛŒ گیرد. تجهیزات شناسایی شاهد تغییرات Ùراوانی بوده Ú©Ù‡ مهم تری نشان اینها است :
ال٠. تجهیزات شناسایی استÙاده کننده از امواج الکترو مغناطیسی مانند امواج نور مرئی Ùˆ امـواج نـور غـیـرمـرئی (اشـعـه مـادون قرمز Ùˆ اشعه لیزر)ØŒ امواج رادار Ùˆ دیگر امواج بی سیمی . در زمینه تجهیزات دیداری تØول جدیدی پدید آمد Ú©Ù‡ در ابتکار تجهیزات دید در شـب Ùˆ جـنـگ شبانه خلاصه Ù…ÛŒ گردد. در تجهیزات شناسایی مجهز به اشعه مادون قرمز نـیـز تـØـولات چـنـدی پـدیـد آمـد کـه از تـوانـایـی شـنـاسـایـی نـقـاط داغ مـثـل مـوتـور مـاشـین ØŒ هواپیما، موشک Ùˆ آتش اردوگاه ها برخوردار است . به طوری Ú©Ù‡ Ù…ÛŒ تـوانـد اخـتـلا٠درجه Øرارت اجسام گوناگون را تمیز دهد. در زمینه رادار پیشرÙتهایی صـورت گـرÙـت کـه زمینه به تجهیزات شناسایی بی سیم تجهیزات گیرنده Øساسی بـرای رهـگـیـری امـواج ارسـالی بـی سـیـمـی Ùˆ سـیستم های دریاÙت امواج راداری دشمن Ùˆ استنباط هشدار مناسب از آنها Ùˆ تجهیزات بی سیمی جهت یاب در چارچوب Ùرکانس های بی سـیمی قابل استÙاده برای شناسایی انÙجارهای اتمی Ú©Ù‡ انرژی بسیار زیادی را آزاد Ù…ÛŒ کند اختراع گردید.
ب . تجهیزات شناسایی شنیداری برای شناسایی دشمن در زیر آب Ùˆ بر Ùراز زمین
ج . تـجـهـیـزات شـنـاسـایـی امواج (Geophones) Ú©Ù‡ در زمینه ره گیری امواج صوتی عبورکننده از لایه های خاک Ùˆ شناسایی Ù†Ùوذ اÙراد با تجهیزات دشمن کاربرد دارد.
د. تجهیزات شناسایی مغناطیسی (Magneometers): Ú©Ù‡ برای شناسایی اجسام بزرگ Ùـلزی کـه تـØـرکـاتـشـان بـر هـر نـقـطـه ای از میدان مغناطیسی زمین تاءثیرگذار است . مـثـل : زیـردریـایـی هـا، کاروانهای نظامی Ùرازمینی ØŒ این تجهیزات هم به وسیله هواپیما قابل Øمل اند Ùˆ هم قابلیت نصب درون زمین را دارند.
Ù‡* . تـجـهـیـزات شـنـاسـایـی تـشعشعات اتمی : عبارت است از تجهیزات سنجش پرتوهای Øاصل از انÙجارهای اتمی . این تجهیزات در هواپیما، موشک ها Ùˆ ماهواره ها کاربرد دارند.
Ùˆ. تـجـهـیـزات شـنـاسـایی شیمیایی : این تجهیزات قابلیت شناسایی بوها Ùˆ ترشØات Øاصله از جسم انسان را Ú©Ù‡ به میزان اندکی در Ùضا پخش Ù…ÛŒ شود داراست .
ایـن تـجـهیزات به طور مخÙیانه در میدان نبرد کار گذاشته Ù…ÛŒ شود Ùˆ در Øوزه Ùعالیتش * رÙت وآمد نیروهای دشمن را شناسایی Ù…ÛŒ کند.
ال٠. ساخت سامانه های دÙاع هوایی : رکن اصلی این سامانه ها به کارگیری رادارها در اندازه ها Ùˆ اشکال گوناگون ØŒ به کارگیری تجهیزاتی Ú©Ù‡ هواپیماهای دوست را از دشمن تـمـیـز مـی دهـد Ùˆ هـشـدار کـاذب ØŒ بـه ویـژه در Øـالت بـه کـارگـیـری وسـایـل راداری Ùـریـبـنـده مـی باشد. از مشهورترین سامانه های هشداردهنده سامانه ساج (SAGE) آمـریـکـایـی Ùˆ سـامـانه نادج VNADGE اروپایی کشورهای عضو ناتو است . سامانه ژاپنی شبیه به سامانه کشورهای عضو ناتو Ù…ÛŒ باشد. اتØاد شوروی (سابق ) نیز از سامانه شناسایی بسیار پیشرÙته ÛŒ پیچیده Ùˆ بسیار سری برخوردار بود.
ب . سـامـانـه هـای هشدار ضدموشکهای قاره پیما: این سامانه ها در نیمه دوم قرن بیستم Ùˆ پـس از تـجـهـیـز مـوشـکـهای قاره پیما به کلاهک های هسته ای ØŒ اختراع شدند. این سامانه تشکیل Ù…ÛŒ شود از شبکه های راداری عظیم زمینی Ú©Ù‡ امواج دارای Ùرکانس های بسیار بالا Ùˆ Ùـوق بـالا را بـه کـار مـی گـیـرد، بـه پـیـمـایـش آسـمـان اقـدام Ùˆ اجـرام در Øال پرواز در آن را دنبال Ù…ÛŒ کند. این سامانه به وسیله شبکه های راداری ویژه شناسایی Ùـوق خـط دیـد پـشـتـیـبـانـی مـی شـود کـه از تـوان شـنـاسـایـی مـوشـکـهـای در Øـال Øـرکـت در طـبـقـات بـالای جـو بـرخـوردار است . نیز ماهواره های مجهز به دستگاه های شناسایی مادون قرمز آنها را پشتیبانی Ù…ÛŒ کند.
ج . ساماندهی ضدموشکهای قاره پیما: این سامانه ها از سامانه های پیشین ØŒ پیچیده ترند Ùˆ شـامـل سـامـانـه هـای هـشـدار Ùˆ تـعیین هد٠های خاص آنها Ù…ÛŒ باشد. این سامانه از شبکه راداری بـزرگـی تـشـکـیـل مـی گـردد کـه مـاءمـوریتش تعیین مسیر درگیر شدن با هد٠و بـازشـناسی هد٠های Øقیقی از هدÙهای کاذب Ùˆ چیرگی بر اقدامات پداÙندی الکترونیک است .
Ù¾ÛŒ گیری اجرام Ùضایی طراØÛŒ شده اند Ùˆ رادارهایی گوناگون با اندازه هایی بسیار بـزرگ را در خـدمت دارند. ویژگی عمده این سامانه ها سرعت در انجام عملیات تعقیب Ùˆ نیز تـوان تـعـقـیب چند Ø´ÛŒ Ø¡ به طور همزمان است . به منظور اÙزایش کارآیی آنها تلسکوپ هایی روی آنها نصب گردیده Ú©Ù‡ ماءموریتشان انجام تعقیب دیداری٠ماهواره هایی است Ú©Ù‡ در مدارهای به نسبت پایین پیرامون زمین در Øال Øرکت اند.
Ùˆ. شـنـاسـایـی جـوی : در ایـن نـوع شناسایی انواع هواپیما،هلی کوپتر، هواپیمای بدون سـرنـشـین ØŒ سکوهای پرنده ØŒ ماهواره Ùˆ موشک به کار گرÙته Ù…ÛŒ شود. برای موÙقیت این تـجـهـیـزات در مـاءمـوریـت هـای شـنـاسایی ØŒ آنها را به انواع سیستم های شناسایی مانند تـجـهیزات دید در شب ØŒ تجهیزات شناسایی مغناطیسی Ùˆ دستگاه های شناسایی انÙجارهای اتمی مجهز Ù…ÛŒ سازند.
Ù‡* . سامانه های شناسایی Ù†Ùوذ دشمن Ùˆ دÙاع از پایگاه ها Ùˆ تاءسیسات نظامی .
2. تـجـهـیـزات Ùـرمـانـدهـی Ùˆ کـنـتـرل Command and control equipment
این تجهیزات بر Ùناوری کامپیوتر مبتنی است Ú©Ù‡ در خدمت نیروهای Ù…Ø³Ù„Ø Ù‚Ø±Ø§Ø± Ù…ÛŒ گیرد Ùˆ در مـاءمـوریت های Ùراوانی جایگزین اÙراد Ù…ÛŒ گردد: برخی از آنها اطلاعات را از سیستم های شناسایی دریاÙت Ùˆ به منظور Ù…Øاسبه Ùˆ تعیین دقیق اماکن Ùعالیت دشمن Ùˆ شناخت نوع Ùˆ جـهـت ایـن Ùـعـالیـت آنـهـا را تـنـظـیـم Ùˆ تـØـلیـل مـی کـنـنـد. در هـمـیـن Øـال کـامـپـیـوتـرهای دیگری به انتشار Ùˆ دریاÙت امواج راداری اقدام Ù…ÛŒ کنند Ùˆ به منظور تـعـیین سرچشمه Ùعالیت ØŒ با در نظر گرÙتن توپوگراÙÛŒ زمین آنها را مورد تجهیزات تعیین هد٠دقیق آتش توپخانه است Ø› به این ترتیب Ú©Ù‡ با استÙاده از داده های دستگاه های شـنـاسـایـی ØŒ مـخـتـصـات هـد٠را تـعـیـیـن مـی کند، آن گاه Ùرمان لازم را به دستگاه های اتـومـاتیکی Ú©Ù‡ کارشان تعیین سمت Ùˆ اجرای آتشباری است صادر Ù…ÛŒ کند. خلاصه این Ú©Ù‡ عـمـلیـات تـبـدیـل اطـلاعـات Ùˆ داده هـای سـیـسـتـم هـای هـشـدار بـه Ùـرامـیـن روشـن Ùˆ قـابـل اسـتـÙاده ØŒ مقدمه ورود به میدان جنگ الکترونیک است Ùˆ مغزهای الکترونیک بخش لاینÙÚ© آنـهـا مـØسوب Ù…ÛŒ گردد. ابرقدرتها سخت در تلاشند تا سیستم ها Ùˆ تجهیزات پیشرÙته ای تولید کنند Ú©Ù‡ بتواند نوع Ùˆ مشخصات Ø³Ù„Ø§Ø Ù‡Ø§ÛŒÛŒ را Ú©Ù‡ باید بر ضد هد٠های معین بـه کـارگـیـری شود تعیین کنند، به طوری Ú©Ù‡ بتوان آنها را در مقیاس گسترده Ùˆ نیز در Ø³Ø·ÙˆØ Ø¨Ù‡ نسبت پایین نظامی (مثل Ùرماندهی لشکرها Ùˆ تیپ ها) به کار گرÙت . تصویر روشـنی را از Ùعل Ùˆ انÙعالات میدان نبرد، بی آنکه نیازی به کشتی یا مراکز دیده بانی بوده باشد، در اختیار داشت .
3. سیستم های ناوبری Navigational equipment
هماهنگ با سیستم های پیشین ØŒ تجهیزات ناوبری نیز ناگزیر باید ارتقا Ù…ÛŒ یاÙت Ùˆ دقت هـد٠گـیـری Ø³Ù€Ù„Ø§Ø Ù‡Ø§ÛŒ گوناگون تضمین Ù…ÛŒ گردید. بسیاری از تجهیزات در راستای اهدا٠ناوبری Ùˆ به کارگیری آنها در ناوهای Ùضایی Ùˆ دریایی Ùˆ انواع Ø³Ù„Ø§Ø Ù‡Ø§ ارتقا یاÙت Ùˆ در این Ùرآیند سیستم های زیر اختراع شد:
ال٠. سـیـسـتم های ناوبری Ùˆ هدایت الکترونیک چشمی با استÙاده از Ùناوری تلویزیون : مثل بمب های هواپیماهای آمریکایی ((وال Ø¢ÛŒ )) Walleye Ùˆ هابوس Habos Ú©Ù‡ هر دوی آنها بـه وسـیـله سـیـسـتـم تـلویـزیـونـی هـدایـت مـی شـود. نـØـوه عـمـل بـه ایـن صـورت اسـت Ú©Ù‡ خلبان هدÙÛŒ را Ú©Ù‡ روی صÙØÙ‡ تلویزیون نصب شده در نـوک بـمب درست مقابل هد٠قرار گیرد، آن گاه به طور خودکار به سوی هد٠شلیک Ù…ÛŒ کند.
ب . سـیـسـتـم نـاوبـری Ùˆ هـدایـت الکـتـرونـیـک مـجـهـز به لیزر مانند بمب های هواپیمایی هوشمندSmart Bombsآمریکایی هدایت شونده به وسیله اشعه لیزر: در این روش از دو هـواپیما استÙاده Ù…ÛŒ شود. هواپیمای اول پرتو لیزر را به سوی هد٠موردنظر هدایت Ù…ÛŒ کـنـد Ùˆ هـواپـیـمـای دوم بـمـبی را Ú©Ù‡ در Ù¾ÛŒ نور منعکس شده از اشعه لیزر Øرکت Ù…ÛŒ کند، شلیک Ù…ÛŒ کند.
ج . تـجـهـیـزات نـاوبـری Ùˆ هـدایـت الکـتـرونـیـک مـجـهـز بـه اشـعـه مـادون قـرمـز: مـثـل سـیـسـتـم مـوشـکـی زمـیـنـی Ù€ هـوایـی سـام Ù€ 7 شـوروی (سـابـق ) کـه بـه وسـیله Ù†Ùر Øـمـل مـی گـردد Ùˆ بـه طـر٠اشـعه مادون قرمز منبعث از موتورهای هواپیما هد٠گیری Ù…ÛŒ شود.
د. تـجـهـیـزات هـدایـت راداری : مـثـل سـیـسـتـم رادار ((سـکـای سـپوت )) Sky Spot Radar آمـریـکـایـی ØŒ ایـن سـیـسـتـم بـه یـک مغز الکترونیک Ú©Ù‡ Ù…ÛŒ تواند پس از دریاÙت اطلاعات مـربـوط بـه هدÙÛŒ معین ØŒ هواپیما را با دقت بسیار بالا به سوی آن هد٠هدایت کند مجهز اسـت . ایـن در Øـالتی است Ú©Ù‡ Ùعالیت خلبان به Øوزه اطلاعات دریاÙتی از رادار مذکور Ù…Øدود بوده باشد.
4. ارتباطات الکترونیک
ارتـبـاطـات الکـتـرونـیـک تـشـکـیل Ù…ÛŒ شود از دستگاه های ارتباطی باسیم Ùˆ بی سیم به شـکـل ویـژه کـه در ایـجاد ارتباط میان تجهیزات Ùوق الذکر Ùˆ Ø³Ù„Ø§Ø Ù‡Ø§ÛŒ متعلق به آنها Ùˆ Ùـرمـاندهی تاکتیکی Ùˆ استراتژیکی از اهمیت ویژه ای برخوردار است . با آن Ú©Ù‡ این نوع از ارتـبـاطـات در گـذشـتـه شـنـاخته شده بود، طبیعت جنگ الکترونیک پیشرÙت دستگاه های الکترونیک را به منظور وصول به هد٠های زیر قطعی ساخت :
اطـلاعـات از مـنـابـع مـربـوط بـه پـایـگـاه هـای Ùـرمـانـدهـی Ùˆ کـنـتـرل بـه مـنـظـور اتـخـاذ تـصـمـیـم Ùˆ عـ*** العـمل مناسب Ùˆ پخش آنها در میان Ø³Ù„Ø§Ø Ù‡Ø§ÛŒ گوناگون در Øال تعامل با هد٠. این امر موجب پیدایش شبکه های ارتباطی بسیار پیچیده ای گشت Ú©Ù‡ از پایگاه های تقویت Ùˆ انتقال ارتباطات Ùˆ شبکه های ماهواره ای نظامی برای زیر پوشش قرار دادن همه کره زمین برخوردار بود.
Ùـناوری جنگ الکترونیک : ابزارهای الکترونیک در جنگ های جدید به صورت اصلی ترین ابـزارهـای تـسـلط بر نیروها Ùˆ Ø³Ù„Ø§Ø Ù‡Ø§ در میان ارتشهای متخاصم درآمده است . به طوری کـه بـدون وجـود ابـزارهـای الکـتـرونیک لازم ØŒ Øصول پیروزی برای آنها میسر نیست . با تـوجـه بـه تـعـریـÙÙ€ÛŒ کـه از تـجـهـیـزات الکـتـرونـیـک بـه عـمـل آمـد، روشن Ù…ÛŒ شود Ú©Ù‡ این ابزارها به طور اصولی در موارد زیر به کار گرÙته مـی شـود: 1. دسـتـیـابـی به اطلاعات موجود در میدانهای نبرد، به عبارت دیگر اقدام به انـجـام مـاءمـوریـت هـای شـناسایی به وسیله تجهیزات شناسایی Ùˆ تجهیزات نظامی . 2. تـسـلط بـر Ø³Ù€Ù„Ø§Ø Ù‡Ø§ Ùˆ نیروها با به کارگیری سیستم های هشدار Ùˆ تجهیزات Ùرماندهی کنترل Ùˆ نیز تجهیزات ناوبری Ùˆ هدایت .
از آنـجـا کـه بـرخـی از این تجهیزات ویژگی شناسایی شدن دارند به این معنا Ú©Ù‡ به Ù…Øض استÙاده از آنها جایگاه Ùˆ کدهایشان شناسایی Ù…ÛŒ گردد؛ مانند دستگاه های بی سیمی Ùˆ راداری کـه امـواج الکـتـرومـغـنـاطـیـسـی قابل دریاÙت انتشار Ù…ÛŒ دهند. Ùˆ دستگاه هایی Ú©Ù‡ پـرتـوهـای غیرقابل دید با چشم منتشر Ù…ÛŒ کنند (مانند اشعه مادون قرمز Ùˆ لیزر) اما امکان مـشـاهـد آنـهـا بـا وسـایـل مـنـاسـب مـمـکـن اسـت ØŒ عـلوم کـاربـردی وسـایـل ضـد آنـهـا را بـه کار Ù…ÛŒ گیرد تا کارآیی آنها را کاهش دهد Ùˆ این به نوبه خود مـوجـب پـیشرÙت countermeasures گشته Ú©Ù‡ هد٠آنها شناخت ویژگی های شناسایی شوندگی Ùˆ شناسایی وسایل Ùˆ لوازم الکترونیک دشمن گشته است . مانند شناخت ویژگی هـای شـنـاسـایـی شـونـدگـی رادار هـمـچـون Ùـرکـانـس امـواج نـاقـل ØŒ نمایش ضربان در ثانیه ØŒ میانگین تکرار ضربان در ثانیه ØŒ میانگین چرخش آنتن یـا مـیـانـگـیـن پـیـمـایـش آنـتـن در یـک دقـیـقـه ØŒ مـکـان رادار، شـکـل Ùˆ Øجم آنتن Ùˆ ساماندهی رادار. هد٠این کار تعیین پایگاه های تجهیزات الکترونیک Ùˆ تـØـلیـل ویژگی های آنها برای دریاÙت اطلاعات لازم از نیروهای دشمن است تا بتوان از این راه وسایل لازم را برای مقابله با او تدارک دید.
از ویـژگـی هـای بـرجـسـته این تجهیزات ضدالکترونیک ØŒ سری بودن Ùعالیت آنهاست . زیـرا ایـنـهـا مـثـل Ù€ تـجهیزات ارسال بی سیمی Ùˆ راداری Ù€ دستگاه هایی هستند Ú©Ù‡ در هنگام دریاÙت پیام قابل شناسایی نیستند.
ایـن تـجـهـیـزات چند ویژگی دیگر نیز دارند؛ مثل وسعت میزان شناسایی ØŒ سهولت جابه جـایـی Ù€ بـه طـوری کـه مـی توان آن را در نقاط بسیار Ùˆ دور از دشمن نصب کرد Ù€ ثبات Ùˆ انـعـطـا٠پـذیـری در گردآوری اطلاعات Ùˆ عدم اتکای این تجهیزات به اوضاع جوی . از مهمترین تجهیزات ضدالکترونیک مورد استÙاده به موارد زیر Ù…ÛŒ توان اشاره کرد:
ال٠. تجهیزات قابل Øمل زمینی مثل تجهیزات شناسایی بی سیمی Ùˆ راداری زمینی .
ب . تجهیزات قابل Øـمـل Ùـضـایـی ØŒ مـانـنـد تـجـهـیـزات شـنـاسـایـی بـی سـیـمـی Ùˆ راداری قابل Øمل به وسیله هواپیماهای شناسایی .
ج . تـجـهـیـزات قـابـل Øـمـل دریـایـی ØŒ مـانـنـد تـجـهیزات شناسایی بی سیمی Ùˆ راداری قابل Øمل به وسیله یگان های دریایی .
د. هواپیماهای بدون سرنشین Drones که از زمین برای هدایت می شود.
Ù‡* . اطـلاعـات Øـاصـل از بـه کـارگـیـری نـیـروهـای جـاسـوس مـجـهـز بـه وسایل اطلاعاتی قابل Øمل .
به مقتضای پیشرÙت دائم Ùناوری نظامی ØŒ موضوع تنها به مجادله اراده ها میان اقدامات Ùˆ ابـزار الکـتـرونـیـک بـا اقـدامـات Ùˆ تـجـهـیـزات ضـدالکـترونیک Ù…Øدود نمی گردد، بلکه عـامـل تـازه ای بـه ایـن درگـیـری وارد گـشـتـه کـه هـد٠آن اÙـزایش اقدامات Ùˆ تجهیزات الکترونیک در راستای مقابله با اقدامات Ùˆ تجهیزات ضدالکترونیک است . به عبارت دیگر ارتش ها توانسته اند اقدامات Ùˆ تجهیزات ضدالکترونیک Electronic
countermeasures - counter را اخـتـراع کـنند که برخی جنبه سلبی دارند و برخی دیگر جنبه ایجابی .
عوامل سلبی به دو نوع استتار Ùˆ Ùریب الکترونیک تقسیم Ù…ÛŒ گردد.
ال٠. اقدامات استتار الکترونیک ؛
که به نوبه خود به دو گونه اقدام تقسیم می گردد:
1. اقـدامـات اخـتـÙـای بـی سـیـمی Ø› اقداماتی Ú©Ù‡ به منظور اختÙای Ùعالیت ارتباطات بی سـیـمـی انـجـام مـی گـیرد، مثل به کارگیری تلگرا٠رادیویی با تجهیزات کدنویسی پـیـچیده در ارسال Ùˆ دریاÙت Ø› به کارگیری تجهیزات ارتباط بی سیمی در Ù…Øیط جانبی انـÙـرادی (B.S.S) در شـبـکـه هـا Ùˆ رادارهـای بـی سـیـمـی Ø› بـه کـارگـیـری Øـداقـل مـمـکـن قـدرت خـرج در پـیـام بـی سـیـمی برای برقراری ارتباط؛ به کارگیری تـجـهـیـزات بـی سـیـمـی بـا بـرد بـسـیـار کـوتـاه در Ø³Ø·Ø Ú¯Ø±ÙˆÙ‡Ø§Ù† ها Ùˆ دسته ها یا در ارتباطات نزدیک ØŒ همانند تشکیلات دریایی Ùˆ Ùضایی Ùˆ به کارگیری آنتن های رادیویی ØŒ برای هدایت ارتباط در جهت دلخواه Ø› ارسال به منظور گرÙتن Ùرصت شناسایی جایگاه Ø› سایت های ارسال از دشمن Ùˆ مانور به وسیله Ùرکانس ها Ùˆ شبکه های بی سیمی .
2. اقـدامات اختÙای راداری Ø› شامل اقدامات امنیتی Ú©Ù‡ برای استتار پرتوهای رادار انجام Ù…ÛŒ گـردد. مـانند Ù…Øدود ساختن زمان Ùعالیت رادارها Ú©Ù‡ موجب کاهش Ùرصت دریاÙت پرتو آنها Ù…ÛŒ گردد Ùˆ در نتیجه تعیین Ù…Ùاهیم آنها Ùˆ شناخت جایگاهشان از این طریق Ø› تعیین منطقه امنیتی یـا بـه کـارگـیـری آنـتـنـی مـشـابـه هـنـگـام Ùـعـالیـت رادار بـه مـنـظـور کنترل ØŒ هماهنگی یا آزمایش آنها، تهیه جداول Ùعالیت رادار با در نظر گرÙتن عدم تکرار روزانـه ØŒ هـÙته گانه یا ماهانه برای Ùاصله های Ùعالیت Ø› کاهش شمار سایت های راداری پـرتـوزا در یـک مـنـطـقـه Ø› بـه کـارگـیـری آنـتـنـی مـشـابـه یـا انـتقال سایت های رادار به بیرون از منطقه شناسایی الکترونیک دشمن در هنگام تمرینات جـنـگـی Ø› روشـن کـردن سایت های رادار با کمترین نیروی خرج ممکن به طوری Ú©Ù‡ بتواند هـدÙـهـای شـنـاسـایـی مـورد نـظـر را بـه انـجـام بـرسـانـد Ùˆ در عـیـن Øـال تـعـیـیـن دقـیـق مواضع آنها از سوی جاسوسی الکترونیک دشمن ممکن نباشد Ùˆ دشمن در شناخت Ùرکانس های ثابت سایت ها Ùˆ راه های کنترل دوباره این Ùرکانس ها گمراه شود.
چـنـیـن کـاری از راه تـغـیـیـر Ùـرکـانـس امـواج راداری ناقل Ùˆ تغییر میانگین ضربان ها Ùˆ تغییر انواع رقمها Ùˆ کدها Ùˆ قرار دادن سایت ها در زیر پـوشـش هـای ویـژه یـا ارتـÙـاعات ممکن Ù…ÛŒ گردد، مشروط به این Ú©Ù‡ به میزان شناسایی راداری Ùˆ مـانـور Ùˆ گـسـتـرش در بـه کـارگـیـری جـایـگـاه هـای تـبـادل کـنـنـده Ùˆ پرهیز از روشن کردن رادارها در هنگام اجرای اقدامهای استتار تاکتیکی یا دیـده شـدن هـواپـیـمـاهـای شـنـاسـایـی دشـمـن یـا در زمـان تـمـرکـز یـاÙـتـن سـایـت ها در مـØـل هـای جـابـجایی Ùˆ سری نگهداشتن دستگاه های رادار یا Ùرکانس هایی جز در عملیات تهاجمی به کار گرÙته نمی شود،
ب . اقدام های Ùریب الکترونیک Ø›
Ùˆ آن عـبـارت از سـلسـله اقـدامـهـایـی است Ú©Ù‡ هد٠آن به کارگیری منظم پرتوها Ùˆ امواج وسـایـل الکـتـرونـیـک دوسـت بـرای گـمـراه سـاخـتـن دشـمـن نـسـبـت بـه شـکـل واقـعـی تـجـمـع نـیـروهـا Ùˆ اهـدا٠بـه ویـژه در اثـنـای عملیات جنگی Ù…ÛŒ باشد. از مشهورترین شیوه های Ùریب الکترونیک به موارد زیر Ù…ÛŒ توان اشاره کرد: وضع قوانین انـعـطـا٠نـاپـذیـر بـرای بـه کارگیری تجهیزات الکترونیک در Øین آماده باش عملیات جـنـگـی بـه مـنـظـور اسـتـتـار نیروها Ù€ در هنگام عملیات Ù€ Ùˆ ایجاد این توهم در دشمن Ú©Ù‡ در مـواضـع Ùˆ نـیـروهـای خـودی هیچ گونه تغییری صورت نگرÙته است Ø› تنظیم تجهیزات الکـتـرونـیـک در راسـتـای دادن اطـلاعـات غـلط به نیروهای اطلاعاتی دشمن درباره اوضاع نـیـروهـا، مـراکـز Ùـرمـانـدهـی ØŒ پـایـگـاه هـای راداری خـودی Ùˆ وانـمـود کـردن تـجـمـع وسـایـل الکـتـرونـیـک نـیـروهـای عـمـل کـنـنـده در مـنـاطـق عـمـلیـاتـی ثـانـوی Ø› ایـجـاد اخـتـلال در شـبـکـه هـای مـخابراتی دشمن با القای Ùرامین Ùˆ آموزشهای گمراه کننده - این شـیـوه در هنگامی به کار گرÙته Ù…ÛŒ شود Ú©Ù‡ دشمن وقت کاÙÛŒ برای تعیین صØت Ùˆ سقم آنها را نداشته باشد.
عـوامـل ایـجـابـی : اقـدامـهـا Ùˆ ابـزارهـایـی هـستند Ú©Ù‡ به هد٠ایجاد آشÙتگی در تجهیزات الکـتـرونـیـک دشـمـن Ùˆ یـا نـابـودی آنـهـا بـه کـار گـرÙـتـه مـی شـونـد؛ Ùˆ در مـوارد ذیل خلاصه Ù…ÛŒ گردند:
1. اقـدامات پارازیت Ùˆ Ùریب الکترونیک : هد٠از این اقدام ها استتار هد٠های Øقیقی از راه ایـجـاد اخـتـلال در تـجـهـیـزات ارسـال پیام دشمن Ùˆ صÙØÙ‡ نمایش تجهیزات راداری آن به صورتی ویژه است . از جمله این اقدامات موارد زیر است :
ال٠. پـخـش امـواج با قدرت بالا به صورت پیوسته بر روی امواج مورد استÙاده دشمن به طوری Ú©Ù‡ آنها را به طور کامل از کار آنها از طریق تجهیزاتی Ú©Ù‡ هواپیماها به طور مـعـمـول Øـمـل مـی کـنـنـد، امـکـان پـذیـر نـیـسـت . چـه بـسـا کـه مـوج ارسـال دشـمـن شـناخته شده نیست Ùˆ در این Øالت انجام عملیات پارازیت در Øوزه همه امواج صـورت مـی گـیـرد. بـه مـنـظـور پـرهـیـز از عـمـلیـات اخـتـلال ØŒ رادارهـا اقـدام بـه تـغـیـیـر امواج خود Ù…ÛŒ کنند. این موضوع بر اهمیت ویژه سرعت انـتقال امواج مثل اقدامات ضداختلال Ù…ÛŒ اÙزاید؛ Ùˆ این نیز به نوبه خودش منجر به ساخت تجهیزاتی گردیده Ú©Ù‡ Ù…ÛŒ تواند امواجش را با هر ضربانی تغییر دهد.
ب . اخـتـلال از طـریـق مـØـو، بـه ایـن تـرتـیـب کـه تـجـهـیـزات اختلال همه امواج را از راه ایجاد اختلال کوتاه مدت بر روی هر یک از امواج Ù…ØÙˆ Ùˆ این کار را به طور متناوب تکرار Ù…ÛŒ کنند.
ج . اخـتـلال از طـریـق تـکـرار: در ایـن روش دسـتـگـاه های خودی رمزهای دشمن را دریاÙت Ùˆ Ùـرکـانـس های مشابهی را پخش Ù…ÛŒ کنند Ú©Ù‡ به دشمن اطلاعات غلط Ù…ÛŒ دهد، یا چنان مداخله Ù…ÛŒ کنند Ú©Ù‡ در پاسخگویی به Ùرکانس ها تاءخیر ساده ای صورت گیرد Ùˆ موجب Ùریب دشـمـن شـود. بـرای مـقـابـله بـا ایـن نـوع اخـتـلال از رمـزهایی استÙاده Ù…ÛŒ شود Ú©Ù‡ تغییر Ùـرکـانس های آنها از برنامه مشخصی پیروی Ù…ÛŒ کند به طوری Ú©Ù‡ تقلید از آنها ناممکن است .
د. اÙشاندن شمار Ùراوانی نوار Ùلزی در Ùضا به منظور ایجاد نوعی ((غبار الکترونیک )) کـه مـشاهده هواپیما از میان آنها دشوار Ù…ÛŒ گردد. چنین کاری از طریق پایه های ویژه ای کـه بـه وسیله هواپیما Øمل Ù…ÛŒ گردد انجام پذیر است . معایب این شیوه در این خلاصه Ù…ÛŒ شـود کـه ایـن نـوارهـا بـه سـرعـت در دنـبـال هواپیما آشکار Ù…ÛŒ گردد Ùˆ علاوه بر آن امکان تشخیص آنها از هواپیما نیز به دلیل اختلا٠سرعت آنها وجود دارد.
Ù‡* . کاستن از کارآیی رادارها از طریق مواد دارای خاصیت انعکاسی ضعی٠یا استÙاده از نقشه هـایـی کـه بـه مـیـزان بـسـیـار انـواع ویـژه ای از روغـنـهـایـی کـه تـوان جـذب امـواج الکترومغناطیسی را دارا هستند.
Ùˆ. بـه کـارگـیـری وسـایـل گمراه کننده گرمازا در مقابله با تجهیزاتی Ú©Ù‡ دارای اشعه مـادون قـرمز هستند؛ مانند پرتاب بالون یا Ùورانهای گرمایی به منظور گمراه سازی موشکهای ضدهواپیمایی هدایت شونده به وسیله پرتو مادون قرمز.
2. نابودسازی وسایل الکترونیک : هد٠از این کار آن است Ú©Ù‡ تجهیزات الکترونیک دشمن پـس از تـعـیـیـن جـایـگـاه آنـهـا، بـا بـه کـارگـیـری وسـایـل شـنـاسـایـی الکـتـرونـیـک Ùˆ دیـگـر روشـهـای مـعـمـول نـظـامـی مـورد Øـمـله قرار گیرد. از سوی دیگر Ø³Ù„Ø§Ø Ù‡Ø§ÛŒ تاکتیکی پیشرÙته ای اختراع شده Ú©Ù‡ خود هدایت کننده به سوی هدÙهای راداری هستند، مانند موشک ((شرایک )) Ú©Ù‡ پـرتـوهـای مـنـبـعـث از آنـتن رادار را دریاÙت Ù…ÛŒ کند Ùˆ آن را برای هدایت خودش به کار Ù…ÛŒ گیرد Ùˆ هد٠را نابود Ù…ÛŒ سازد.
وسـایـل Ùˆ تـجـهـیـزاتـی کـه تـا ایـن جـا از آنـها سخن Ú¯Ùتیم ØŒ یعنی همان ابزاری Ú©Ù‡ جنگ الکـتـرونـیک را ممکن ساخته است ØŒ در شماری از رویارویی هایی Ú©Ù‡ پس از جنگ جهانی دوم انـجـام گـرÙـت بـه کـار گـرÙـتـه شـد. ایـن مـیـادیـن کـارآیـی Ùˆ ضـعـ٠و Ù…Øدودیتهای این وسایل Ùˆ تجهیزات را آشکار ساخت . از نمونه های این جنگ Ù…ÛŒ توان به جنگ الکترونیک در ویتنام Ùˆ جنگ الکترونیک در خاورمیانه اشاره کرد.
5 . جنگ سرد الکترونیک
بـه مـجموعه عملیاتهای تجسسی الکترونیک دستگاه های اطلاعاتی دولتها در هنگام جنگ Ùˆ ØµÙ„Ø ØŒ جنگ سرد الکترونیک Ú¯Ùته Ù…ÛŒ شود.
مـتـهـم بـه پـرتـاب بـالونـهـای Øامل دستگاههای جاسوسی روی خاک آن کشور به منظور تصویربرداری از مؤ سسه های نظامی Ùˆ صنعتی کرد.
ایـن رویـداد از آغـاز ایـجـاد تØولی بزرگ در ابزار Ùˆ راه های گردآوری اخبار Ùˆ اطلاعات پـرده بـرداشـت . پـس از آن بـا Ùـنـاوری پـیـشـرÙـتـه روز وسـایـل گـونـاگـونـی در زمـینه های الکترونیک Ùˆ Ùعالیتهای جاسوسی Ùˆ ضدجاسوسی اخـتـراع شـد. از آن جـمـله هـواپـیـمـای شـنـاسـایـی آمـریـکـا ((یـو Ù€ 2)) بـود کـه در سـال 1960 در آسمان شوروی ساقط گردید. در Øادثه ((آرم سÙارت آمریکا)) در 1960 نـیـز جاسوس های روسی Ú¯Ùت وگوهای دÙتر سÙارت آمریکا در مسکو را به وسیله دستگاه هـای الکـتـرونـیـکـی شـنـود کـردنـد. در سـال 1968 کـشتی جاسوسی بی سیم آمریکایی ((پـیـوبـل Pueble)) بـه وسـیـله جمهوری دموکراتیک خلق کره به اسارت درآمد؛ Ùˆ ساخت کشتی جاسوسی ((لیبرتی )) از نمونه های دیگر بود.
امـروزه مـشـهـور است Ú©Ù‡ هواپیماها Ùˆ ماهواره های جاسوسی متعلق به دستگاه های اطلاعاتی دولتـهـای بـزرگ ØŒ نـه تـنـهـا در زمـان جـنـگ ØŒ بـلکـه در زمـان ØµÙ€Ù„Ø Ù†Ù€ÛŒÙ€Ø² Ùـعـال هـستند Ùˆ اطلاعات موردنظرشان را درباره تاءسیسات نظامی ØŒ صنعتی ØŒ اقتصادی ØŒ مـØـصـولات زراعـی ØŒ جاری شدن سیلاب ها، مناطق Ùˆ خشک سالی Ùˆ دیگر اطلاعاتی Ú©Ù‡ آنان رابـه ارزیـابـی وضعیت اقتصادی Ùˆ نظامی کشورهای موردنظرشان Ú©Ù…Ú© Ù…ÛŒ کند، گرد Ù…ÛŒ آورنـد، Ùˆ مـی کـوشـنـد تـا بـر پایه این اطلاعات به Øساسیت های سیاسی آن کشور Ù¾ÛŒ ببرند.
دسـتـگـاه هـای جاسوسی ØŒ متناسب با توان Ùˆ امکاناتشان ØŒ انواع ابزارهای الکترونیکی را بـرای دریـاÙـت اطـلاعـات سـرّی مـورد نـظـرشـان بـه کـار مـی گـیـرنـد. از مـهـم تـریـن وسایل الکترونیک به ال٠. وسایل قابل Øمل زمینی مانند تجهیزات شناسایی بی سیمی Ùˆ راداری زمینی .
ب . وسایل قابل Øمل Ùضایی مانند تجهیزات شناسایی بی سیمی Ùˆ راداری Ùˆ تجهیزات تصویربرداری با اشعه مادون قرمز قابل Øمل به وسیله هواپیماها یا ماهواره های نظامی .
ج . تـجـهـیـزات قـابـل Øـمـل دریـایـی Ø› مـثـل تـجـهـیـزات شـنـاسـایی بی سیمی Ùˆ راداری قابل Øمل به وسیله یگانهای دریایی اعم از نظامی یا تجاری .
د. هـواپـیـمـاهـای جـاسـوسـی بـدون سـرنـشـین Drones که از زمین به وسیله دستگاه های کـنـتـرل از راه دور زمـیـنـی control Remote بـرای شـنـاسـایی مواضع دشمن هدایت می شوند.
Ù‡* . جـاسـوسـی بـا بـه کـارگـیـری مـاءمـوران سـری مـجـهـز بـه تـجـهـیـزات شـناسایی قـابـل Øمل Ùˆ ابزار Ùˆ وسایل جاسوسی پیشرÙته ای Ú©Ù‡ برای ماءموریتهای گوناگون Ùˆ در انـدازه هـای مـخـتل٠ساخته شده است . از ویژگی های این تجهیزات ارزان بودن قیمت Ùˆ سـادگـی آمـوزش آنـهـا در مـقـایـسـه با تجهیزات جاسوسی سابق الذکر است Ø› Ú©Ù‡ از مهم ترین آنها موارد ذیل است :
1. تجهیزات جاسوسی الکترونیک از Ú¯Ùت وگوهایی Ú©Ù‡ در مکانهای پیچیده در جریان است .
ال٠. مـیـکـروÙـونـهـای بـی سـیـم : ایـن مـیـکـروÙـون هـا تـجـهـیـزات ارسـال پـیـام بـی سـیـمی Ú©ÙˆÚ†Ú©ÛŒ هستند Ú©Ù‡ در قالب های گوناگونی استتار Ù…ÛŒ شوند. انـدازه هـای آنـهـا از انـدازه یـک پـاکـت سـیـگـار تـا یـک تـمـبر پستی در نوسان است . این وسـایـل بـه مـیـکـروÙـون های Øساسی برای ضبط صدا Ùˆ نیز باطریهای خشک Ú©Ù… Øجمی مـجـهـز هـسـتـند Ú©Ù‡ آنها را با نیروی برق برای مدت ده تا صدها ساعت شارژ Ù…ÛŒ کند. این مـیـکروÙون ها مخÙیانه به وسیله جاسوس ها در آنها به وسیله دستگاه های پیام گیر مجهز بـه مـوج ا٠.ام FM کـه در اتـاق مـجـاور Ùˆ یـا در سـاخـتمانی در Ùاصله ده تا صدها متر متناسب با نوع Ùˆ توان در دستگاه مورد استÙاده کار گذاشته Ù…ÛŒ شود دریاÙت Ù…ÛŒ گردد.
ب . مـیـکـروÙـون هـای بـاسـیـم : ایـن مـیـکـروÙـون هـا بـه طـور مـعـمـول دسـتـگـاه هـای کـوچـکـی هـسـتـنـد Ùˆ بـرای آن کـه جـلب تـوجـه نـکـنـنـد بـه شـکـل های گوناگونی ساخته Ù…ÛŒ شوند. میکروÙون استتار Ù…ÛŒ شود Ùˆ به وسیله یک سیم بـرق نـازک کـه جـلب تـوجـه نـمـی کـنـد بـه دسـتـگـاه ضـبـط صـوت مـتـصـل مـی گـردد. سـپس ضبط صوت در همان اتاق یا اتاق مجاور کار گذاشته Ù…ÛŒ شود. گـاهـی نـیـز از ضـبـط صـوت هـای خـودکـار اسـتـÙـاده مـی گـردد کـه بـا قـطـع Ùˆ وصـل صـدا بـه طـور خودکار روشن Ùˆ خاموش Ù…ÛŒ شود VoiceActivated . البته این امر نیازمند نیروی برق Ùراوان است .
ج . ضـبـط صـوت هـای مـجـهـز بـه مـیـکـروÙـون هـای بـسـیـار Øـسـاس Ø› کـه بـا وصـل Ùˆ قطع صدا به کار Ù…ÛŒ اÙتد Ùˆ خاموش Ù…ÛŒ شود. جاسوس ها این میکروÙون ها را به هنگام Ú¯Ùت ÙˆÚ¯Ùˆ با اشخاص * موردنظر درون اتاق یا در لباس خودشان جاسازی Ù…ÛŒ کنند.
تجهیزات جاسوسی از طریق Ú¯Ùت وگوهای تلÙÙ†ÛŒ :
ال٠. تـجـهـیـزات بی سیم تغذیه کننده از تجهیزات تلÙÙ† Ø› آن عبارت است از تجهیزات Ùـرسـتـنـده بـسـیار Ú©ÙˆÚ†Ú©ÛŒ به اندازه یک قوطی کبریت به منبع نیروی برق نیاز ندارد، بلکه برق مورد نیازش * را به صورت دایم از خود خط تلÙÙ† دریاÙت Ù…ÛŒ کند. این دستگاه در داخـل یـا خـارج دسـتـگـاه تـلÙـن بـه سـیـسـتـم آن وصـل مـی شـود Ùˆ از ایـن طـریـق پـیـام هـای دریـاÙـتـی را بـه وسـیـله خـطـوط بـی سـیـم مـتـصـل بـه دسـتـگـاه دریـاÙـت مـجـهـز بـه مـوج ا٠ام در Ùـاصـله 2500 مـتـری انتقال Ù…ÛŒ دهد.
در ایـن شـیـوه شـخـص کـنـتـرل کـنـنـده بـایـد شـمـاره تـلÙـن تـØـت کنترل را به وسیله تلÙÙ† خارجی از Ùاصله ای هر Ú†Ù‡ دورتر بگیرد. در این Øالت تلÙÙ† زنـگ نـمـی خـورد؛ Ùˆ گـیـرنـده شـمـاره هـمـه Ú¯Ù€Ùـت وگـوهـای داخـل اتـاق را مـی شـنـود. دسـتـگـاه تـلÙـن ØŒ بـدون آنـکـه هـیـچ یـک از Øـاضـران داخـل اتـاق مـتـوجـه شـونـد، در واقـع بـه مـیـکـروÙـون سـیـمـی تبدیل Ù…ÛŒ گردد.
ج . جـایـگـزیـن سـازی دکـمـه هـای دسـتـگـاه تـلÙـن بـا دسـتـگـاه دیـگـری کـه از نـظـر Ø´Ú©Ù„ به طور کامل مشابه آن است اما به تجهیزات بی سیمی مجهز Ù…ÛŒ باشد.
ایـن دسـتگاه همه مکالمه ها را تا Øدود صد متر انتقال Ù…ÛŒ دهد Ùˆ به باطری هم نیازی ندارد. چـرا کـه از بـرق خـود دسـتگاه تلÙÙ† تغذیه Ù…ÛŒ کند. امواج ارسالی این سیستم به وسیله دستگاه پیام گیر مجهز به ا٠.ام FM دریاÙت Ù…ÛŒ گردد.
تجهیزات ضبط سری مکالمات
ال٠. میکروÙون بی سیم : Ùˆ آن عبارت است از دستگاه Ùرستنده Ú©Ù… Øجمی Ú©Ù‡ جاسوس در جـیـب خـود مـی گـذارد. این دستگاه میکروÙون روکش داده ای دارد Ú©Ù‡ در شکا٠دکمه لباس * جـاسـوس جـا مـی گـیـرد Ùˆ بـه وسـیـله یـک نـوار الکـتـریـکـی ظـریـ٠به درون لباس او انـتـقـال مـی یـابـد. ارسـال پـیام از طریق یک دستگاه دریاÙت مجهز به موج ا٠ام FM تا مـسـاÙـت 300 مـتـری انـجـام مـی گـیـرد؛ Ùˆ پـیـام هـای ارسـالی را مـی تـوان از طـریـق اتصال دستگاه دریاÙت به یک دستگاه ضبط صوت ØŒ ضبط کرد.
ب . کـیـ٠هـای دسـتـی ویـژه ای وجـود دارد کـه بـه دسـتـگـاه ضـبـط Ùˆ ارسـال مـجـهـز است Ø› Ùˆ Ù…ÛŒ توان آن را از طریق دکمه ای مرکب در نزدیک دست نگهدارنده در داخل کی٠کار گذاشت Ùˆ پس از آن در Øال Ù‚ÙÙ„ بودن کی٠آن را به کار گرÙت .
دستگاه های ارسال بی سیم مخصوص تعقیب اتومبیل ها
در این جا دو نوع دستگاه وجود دارد: داخلی و خارجی .
دسـتـگـاه تـعـقیب داخلی : دستگاه Ùرستنده Ú©ÙˆÚ†Ú©ÛŒ است Ú©Ù‡ Ù…ÛŒ توان آن را در پایین موتور اتـومـبـیـل کـار گـذاشـت کـه بـا روشـن شـدن سـویـچ اتـومـبـیـل دسـتـگاه نیز اقدام به ارسال پیام کند. این دستگاه ها آهنگ های بریده بریده ای تـولیـد Ù…ÛŒ کنند Ú©Ù‡ Ùرکانس آنها از 200 تا 1000 واØد در یک یا دو ثانیه (CPS) در نـوسـان اسـت . امـا دسـتـگـاه تـعـقـیـب خـارجـی : دسـتـگـاه پـیـشـرÙـتـه ای اسـت مـتـشـکـل از مـنـبـع انـرژی Ùˆ آنـتـن Ùـرسـتـنـده . ایـن دسـتـگـاه داخـل آهـن ربـایـی قـرار دارد کـه بـه هـر یـک از Ùـلزات زیـر مـاشـیـن مـØـکـم مـی چـسبد؛ Ùˆ اصـول کـار آن مـشـابـه دسـتـگاه های پیشین است . پیام های ارسالی این دستگاه به وسیله دسـتـگـاه گـیـرنـده مـجـهـز بـه ا٠ام FM مـوجـود در اتومبیل های تعقیب کننده قابل دریاÙت است . نیروهای کارشناس در شرایط عادی Ù…ÛŒ توانند اتـومـبـیـل را در مـنـطـقـه ای بـه قـطـر 5/1 مـایـل در داخـل شـهـرهـا Ùˆ 14 مایل در مناطق باز Ùˆ صØرایی ØŒ تعقیب الکترونیکی کنند.
دستگاه های جاسوسی مکالمات خارجی
عـمـلیـات شـنود Ú¯Ùت وگوهایی Ú©Ù‡ در بیرون اتاق ها Ùˆ اماکن بسته صورت Ù…ÛŒ گیرد، از جـنـبـه تـکـنـیـکـی بـسـیـار دشـوار Ùˆ در بـسـیـاری از مـوارد بـی Øاصل است . تنها شمار اندکی از دستگاه های الکترونیکی است Ú©Ù‡ در این زمینه آن هم اغلب در امـاکـن تـشـکـیـل کـنـÙـرانس ها Ùˆ همایش های عمومی به کار گرÙته Ù…ÛŒ شود. دستگاه های مـتـخـصـص جـاسوسی میکروÙون های هدایت شونده ای دارند Ú©Ù‡ Ù…ÛŒ توان آنها را به سوی تـجـمـع هـایـی بـه Ùـاصـله چـنـد صـد مـتـر هـدایـت Ùˆ سـخـنـان ردوبـدل شـده در آنـجـا را دریـاÙـت کـرد. اما خارجی Ù…Øدود است . بر برخی از مشکلات Ù…ÛŒ تـوان بـا بـه کـارگـیری میکروÙون های Øساس بی سیمی Ùˆ استتار آنها در جسم سگهای آموزش دیده به منظور نزدیک شدن به منابع Ú¯Ùت ÙˆÚ¯Ùˆ Ùˆ گرÙتن آنها به وسیله دستگاه هـای دریـاÙـت کـنـنـده Ùـایـق آمـد. نـیز این میکروÙون ها را Ù…ÛŒ توان در لباس کودکان کار گذاشت Ø› همان شیوه ای Ú©Ù‡ در خلال اشغال Ùرانسه توسط آلمان نازی در جنگ جهانی دوم به کار گرÙته شد.
اقدامات ضدجاسوسی الکترونیک
همان گونه Ú©Ù‡ وسایل الکترونیکی Ùوق الذکر برای دست یابی به اطلاعات سری ØŒ در چـارچـوب جـنـگ سـرد الکـتـرونـیـک ØŒ اخـتـراع گـردیـد، وسـایـل الکترونیکی ضد آنها نیز به منظور ØÙاظت از سری بودن Ú¯Ùت وگوها Ùˆ اطلاعات مـهـم Ùˆ از مـیان بردن زØمت دریاÙت آنها به وسیله نیروهای دشمن اختراع گردیده است . این اقدام ها دو جنبه دارد: سلبی Ùˆ ایجابی . از جمله اقدام های سلبی به موارد زیر Ù…ÛŒ توان اشاره کرد:
ال٠. اسـتـتـار بـی سـیـمـی : Ùˆ آن عـبـارت اسـت از اقـدامـاتی Ú©Ù‡ با هد٠استتار Ùعالیت ارتباطات بی سیمی انجام Ù…ÛŒ پذیرد؛ مانند استÙاده از تایپ کننده تله تایپ Teleprinter بـا دسـتـگـاه هـای کـد پیچیده در ارسال Ùˆ دریاÙت Ùˆ استÙاده از آنتن های هدایت شونده برای هـدایت پیام های بی سیمی در جهت موردنظر به کار گرÙته Ù…ÛŒ شود. مانند سیستم رله ÛŒ بـی سـیـمـی relay RadioØŒ ارسـال در سـایـه Ùˆ یـا زیـر پـوشـش پـایـگـاه ارسال قوی بی سیمی ØŒ ارسال برای مدت Ù…Øدود Ùˆ کوتاه ØŒ Ùˆ با هد٠جلوگیری از تعیین جـهـت بـه وسـیـله دسـتـگـاه هـای دشـمـن Ùˆ جـلوگـیـری از کـشـ٠مØÙ„ سایت های ارسال بی سیمی یا جلوگیری از شنود بی سیمی آنها به وسیله دشمن .
ب . اسـتـتار راداری Ø› Ùˆ آن عبارت است از اقداماتی Ú©Ù‡ به منظور ج . Ùریب الکترونیک Ø› Ùˆ آن عـبـارت از سـلسـله اقـدام هـایـی اسـت کـه بـه مـنـظـور بـه کـارگـیـری وسایل الکترونیکی خودی برای گمراه سازی دشمن انجام Ù…ÛŒ گیرد. از شیوه های این نوع Ùـریـب ØŒ ایـجـاد قـوانـیـن سـخـت بـرای بـه کـارگـیـری وسـایـل الکـتـرونـیـکـی به منظور استتار Ùعالیت های نیروهای خودی Ùˆ نیز تنظیم Ùریب الکـتـرونیکی به منظور اقدام دشمن به دریاÙت علامت های منظمی Ú©Ù‡ متضمن اطلاعات غلط Ùˆ بـه زعـم او درست Ù…ÛŒ باشد. اما اقدام های ایجابی ØŒ مجموعه وسایلی است Ú©Ù‡ هد٠آن کش٠وسـایـل جـاسـوسـی الکـتـرونـیـک دشـمـن یـا نـابـودی Ùˆ یـا ایـجـاد اخـتـلال در آنـهـا Ùˆ یـا بـه کـارگـیـری وسـایـل از کـارانـدازی آنـهـاست . از مهم ترین این وسایل Ù…ÛŒ توان به موارد زیر اشاره کرد:
ال٠. دسـتـگـاه هـای الکـتـرونـیـکـی کـه وجـود مـنـابـع ارسـال بـی سـیـمـی دشـمـن را شـنـاسـایـی Ù…ÛŒ کند؛ Ùˆ آن عبارت است از دستگاه های سنجش Ùـرکـانـس هـای بـی سیمی شامل بلندگو یا عقربه هایی Ú©Ù‡ Ù…ÛŒ توان از طریق آنها به وجود دستگاه های پیام Ù¾ÛŒ برد Ùˆ آنها را از کار انداخت . نیز Ù…ÛŒ توان دستگاه های مشابهی را برای تÙتیش اتاق هایی Ú©Ù‡ Ú¯Ùت وگوهای سری در آنها انجام Ù…ÛŒ شود، به کار گرÙت .
ب . دستگاه های اختلال بی سیمی Ùˆ راداری ! Ùˆ آن عبارت است از دستگاه هایی Ú©Ù‡ با پخش * امـواج پـارازیـت در Ùـضـا، دسـتـگـاه هـای بـی سـیـم یـا رادار دشـمـن را دچـار اخـتـلال مـی کـنـد. نـیز Ù…ÛŒ توان دستگاه های ویژه ای را به کار گرÙت Ú©Ù‡ در اتاقها کار گـذاشته Ù…ÛŒ شوند Ùˆ از آنجا امواج اختلال روی میکروÙون های بی سیمی Ú©Ù‡ برای شنود Ú¯Ù€Ùـت وگـوهـای سـری داخـل اتـاق هـا بـه کـار گـرÙـتـه مـی شـود، ارسـال گـردد. ایـن نـوع دسـتـگـاه هـا قـدرت ایـجـاد اخـتـلال در دسـتـگـاه های باسیم جاسازی شده در اتاق ها Ùˆ دستگاه هایی را Ú©Ù‡ ج . دستگاه هـای ØÙ€Ùظ سری بودن Ú¯Ùت وگوهای تلÙÙ†ÛŒ Ø› Ùˆ آن دستگاه هایی است Ú©Ù‡ Ù…ÛŒ توان آنها را بـه خـط تـلÙـن وصـل کـرد Ùˆ دسـتـگـاه هـای اØـتـمـالی مـتـصـل شده به آن را از کار انداخت . همین طور دستگاه های دیگری وجود دارد Ú©Ù‡ به منظور تـقـطـیـع مکالمات به دستگاه تلÙÙ† وصل Ù…ÛŒ شود Scramblers. کار این دستگاه بریده بـریـده کـردن مـکـالمـات است به گونه ای Ú©Ù‡ نامÙهوم گردد. در این Øالت لازم است نزد شـخـصـی Ú©Ù‡ Ú¯Ùت ÙˆÚ¯Ùˆ رابا طر٠دوم انجام Ù…ÛŒ دهد دستگاه دیگری از این نوع باشد Ú©Ù‡ Ú¯Ù€Ùـتـه هـا را به وضعیت اولیه بازگرداند. از ویژگی های دستگاه های تقطیع مکالمات ایـن اسـت کـه چـنـدیـن کـد داردو Ù…ÛŒ توان هر کدام از آنها را انتخاب کرد Ùˆ به منظور سرّی بودن هرچه بیشتر مکالمات روز دیگر آن را تغییر داد.
منبع
EW هنر Ùˆ علمی است برای Ù…ØاÙظت از استÙاده دوستانه از طی٠الكترومغناطیسی در عین ممانعت از استÙاده خصمانه از آن. طی٠الكترومغناطیسی شامل بسامدهای DC طی٠مرئی Ùˆ Ùراتر از آن است Ùˆ لذا EW طی٠كامل بسامد رادیویی، طی٠Ùروسرخ، نوری Ùˆ ÙرابنÙØ´ را در بر میگیرد.
(1-1) بخشهای مختل٠جنگ الكترونیك عبارتند از : ESM ØŒ ECM ØŒ ECCM ØŒ سلاØهای ضد تشعشعی
مطابق دسته بندی Ùوق EW بصورت كلاسیك چنین طبقه بندی میشود :
- اقدامات پشتیبانی الكترومغناطیسی (ESM) كه بخش گیرنده EW است.
- اقدامات ضد الكترونیكی (ECM) شامل اخلال، خاشاك (chaff) Ùˆ Ùلیر (شعله زن) است كه به منظور مختل كردن سیستمهای راداری، مخابرات نظامی Ùˆ سلاØهای جستجوگر گرما به كار میروند.
- اقدامات ضد ضد الكترومغناطیسی (ECCM) كه شامل تمهیداتی است كه در طراØÛŒ Ùˆ عملیات سیستمهای راداری Ùˆ مخابرات نظامی در نظر گرÙته میشود تا با اثرات ECM مقابله كند.
سلاØهای ضد تشعشع (ARW) Ùˆ انرژی هدایت شده (DEW) بخشی از EW Ù…Øسوب نمیشدند با اینكه ارتباط تنگاتنگی با EW دارند. آنها در قسمت سلاØها قرار میگرÙتند.
در سالهای اخیر زیر بخشهای جنگ الکترونیکی مطابق (1-2) در بسیاری از کشورها مجددا تعری٠شده اند. در Øال Øاضر تعریÙهای پذیرÙته شده در NATO عبارت اند از :
- پشتیبانی جنگ الکترونیکی (ES) که همان ESM پیشین است.
- Øمله الکترونیکی (EA) Ú©Ù‡ همان ECM پیشین را در بر میگیرد، با این Ú©Ù‡ سلاØهای ضد تشعشع Ùˆ هدایت شده انرژی نیز به آن اضاÙÙ‡ شده اند.
- ØÙاظت الکترونیکی (EP) Ú©Ù‡ همان ECC, پیشین است.
ESM (یا ES) با مباØØ« جاسوسی سیگنالی (SIGINT) شامل جاسوسی مخابراتی مباØØ« (COMINT) Ùˆ جاسوسی الکترونیکی (ELINT) کاملا تÙاوت دارد، اگر Ú†Ù‡ تمام این به دریاÙت پیامهای ارسالی دشمن مربوط میشود. این تÙاوتها Ú©Ù‡ با اÙزایش پیچیدگی سیگنالها روز به روز نامشخصتر میشوند. مربوط به مقتضیاتی است Ú©Ù‡ با توجه به آنها پیامهای ارسالی دشمن دریاÙت میشوند.
(1-2) جنگ الکترونیکی شامل EP یا ECCM پیشین، EA یا ECM پیشین + سلاØهای ضد تشعشع Ùˆ سلاØهای انرژی هدایت شده، ES یا ESM پیشین است.
COMINT - سیگنالهای مخابراتی دشمن را به منظور گرÙتن اطلاعات جاسوسی از سیگنالهایی Ú©Ù‡ Øامل این اطلاعات هستند، دریاÙت میکند.
ELINT - سیگنالهای غیر مخابراتی دشمن را به منظور تعیین جزئیات سیستمهای الکترومغناطیسی دشمن دریاÙت میکند تا بتواند اقدامات الکترومغناطیسی را برای آنها تدارک ببیند. بنابراین سیستمهای ELINT معمولا مقادیر زیادی داده را در مدت زمانهای طولانی جمع آوری میکنند تا بتوانند تØلیلهای Ù…Ùصلی ارائه دهند.
ESM/ES - از طر٠دیگر این قسمت سیگنالهای دشمن (اعم از مخابراتی Ùˆ غیرمخابراتی) را، با هد٠انجام اقدامی عاجل بر روی این سیگنالها Ùˆ یا سلاØهای مرتبط با این سیگنالها، جمع آوری میکند. سیگنال دریاÙتی را میتوان مختل کرد Ùˆ ای اطلاعات دست نخورده را به بخشی با قابلیت پاسخی مرگبار ارجاع داد. سیگنالهای دریاÙتی را میتوان جهت اطلاع از موقعیت Ù…ØÙ„ استÙاده کرد Ú©Ù‡ شامل شناسایی نوع Ùˆ Ù…ØÙ„ نیروهای دشمن، سلاØها، یا امکانات الکترونیکی او میشود. سیستمهای ESM/ES بطور عمده داده های سیگنالی بسیاری را جمع آوری میکند تا بتواند میزان کارایی بالایی را با پردازشهای کمتری تامین کند. سیستمهای ESM/ES بطور عمده مشخص میکنند کدام یک از گسیلگرهای شناسایی شده در Øال کار هستند Ùˆ موقعیت آنها کجاست.
Ù…Ùاهیم پایه ای ریاضیات – بخش اول
1-2) مقادیر و معادلات بر اساس dB
در تمام Ùعالیتهای ØرÙÙ‡ ای Ú©Ù‡ در آنها مباØØ« انتشار رادیویی بررسی میشوند، قدرت سیگنالها، بهره ها Ùˆ اتلاÙها عمدتا به Ø´Ú©Ù„ dB بیان میشوند. بدین ترتیب میتوانیم از Ø´Ú©Ù„ dB معادلات Ú©Ù‡ استÙاده از آنها راØتتر از شکاعادی معادلات است استÙاده کنیم.
هر عددی Ú©Ù‡ به Ø´Ú©Ù„ dB بیان میشود لگاریتمی است Ùˆ این امر بدان معناست Ú©Ù‡ ما به راØتی میتوانیم اعدادی را Ú©Ù‡ مقدار آنها چند مرتبه با یکدیگر متÙاوت است به راØتی با هم مقایسه کنیم. برای راØتی ما اعدادی را Ú©Ù‡ به Ø´Ú©Ù„ غیر dB بیان میشوند را «خطی» مینامیم تا بتوانیم آنها را از Ø´Ú©Ù„ لگاریتمی dB اعداد متمایز کنیم. اعداد بیان شده بر Øسب dB دارای این مزیت هستند Ú©Ù‡ کار کردن با آنها بسیار راØت است:
- برای ضرب کردن اعداد خطی، لگاریتمهای آنها را با هم جمع کنیم.
- برای تقسیم کردن اعداد خطی، لگاریتمهای آنها را از هم کم میکنیم.
- برای Ù…Øاسبه توان n ام یک عدد خطی، لگاریتم آن را بر n ضرب میکنیم.
- برای Ù…Øاسبه ریشه n ام یک عدد خطی، لگاریتم آن را بر n تقسیم میکنیم.
برای اینکه بیشترین استÙاده را از این تسهیلات ببریم، باید اعداد را در همان مراØÙ„ اولیه به Ø´Ú©Ù„ dB بنویسیم Ùˆ در مراØÙ„ نهایی آنها را به Ø´Ú©Ù„ خطی برگردانیم (در صورت نیاز). در بیشتر Øالتها در مراØÙ„ نهایی نیز جوابها به Ø´Ú©Ù„ dB باقی میمانند.
درک این مطلب مهم است Ú©Ù‡ هر عددی Ú©Ù‡ بر Øسب dB بیان میشود باید به صورت یک نسبت باشد (Ú©Ù‡ به صورت لگاریتم در آمده است). مثالهای معمول آن بهره تقویت کننده ها Ùˆ آنتنها Ùˆ اتلا٠در مولدها یا انتشارهای رادیویی است.
1-1-2) تبدیل اعداد خطی و لگاریتمی به یکدیگر
هر عدد خطی (N) به Ú©Ù…Ú© Ùرمول زیر به Ø´Ú©Ù„ dB تبدیل میشود:
N (dB) = 10 Log (N)
اعداد بر Øسب dB به Ú©Ù…Ú© Ùرمول زیر به اعداد خطی تبدیل میشوند:
2-1-2) مقادیر مطلق بر Øسب dB
برای بیان مقادیر مطلق به Ø´Ú©Ù„ dB ØŒ ابتدا آنرا بصورت نسبتی از یک مقدار ثابت معلوم در میاوریم. بهترین مثال، Ù…Øاسبه توان سیگنالها بر Øسب dBm است. برای تبدیل توان سیگنال به dBm ØŒ ابتدا آنرا بر 1 میلی وات تقسیم، Ùˆ سپس آنرا را به Ø´Ú©Ù„ dB تبدیل میکنیم.
مثلا 4 وات معادل 4000 میلی وات است. پس 4000 را به Ø´Ú©Ù„ dB تبدیل میکنیم تا مقدار 36 dBm بدست آید. Øر٠m نشان میدهد Ú©Ù‡ نسبت به میلی وات Øساب شده است.
10 Log (4000) = 10 * 3.6 = 36 dBm
سپس برای تبدیل به وات داریم
AntiLog (36 / 10) = 4000 mw = 4 watts
تعاری٠عمومی dB
dBm = 1 میلی وات / توان بر Øسب dB ( برای بیان قدرت سیگنال استÙاده میشود.)
dBW = 1 وات / توان بر جسب dB ( برای بیان قدرت سیگنال استÙاده میشود.)
dBsm = 1 متر مربع / مساØت بر Øسب dB ( برای بیان مساØت آنتن یا Ø³Ø·Ø Ù…Ù‚Ø·Ø¹ راداری استÙاده میشود.)
dBi = بهره آنتن بر Øسب dB نسبت به بهره آنتن همسانگرد ( صÙر dBi بنابه تعریÙØŒ بهره آنتن همه جهتی (همسانگرد) است.)
3-1-2) معادلات dB
برای راØتی کار ما از تعدادی از معادلات dB استÙاده میکنیم. این معادلات یکی از شکلهای زیر را دارد، اما میتواند هر تعداد جمله ای داشته باشد:
A (dBm) ± B (dB) = C (dBm)
A (dBm) – B (dBm) = C(Db)
A (Db) = b (dB) ± N Log (عددی Ú©Ù‡ بر Øسب dBنیست)
که در آن، N مضربی از 10 است.
معادله آخر در جایی Ú©Ù‡ لازم است مربع (یا توانهای بالاتر) عدد ضرب شود استÙاده میشود.
مثال مهم معادله آخر ، معادله اتلا٠پخشی در انتشار رادیویی است:
Ú©Ù‡ در آن، ØŒ اتلا٠پخشی (بر Øسب dB) – d ØŒ طول مسیر مخابراتی (بر Øسب km) – f ØŒ بسامد ارسال (بر Øسب هرتز) است.
عامل 32 سبب میشود عدد خروجی با توجه به واØد ورودیها بصورت عددی با واØد مطلوب بدست آید. این عامل در واقع از مربع عدد Ï€4 (4 ضربدر عدد Ù¾ÛŒ) تقسیم بر مربع سرعت نور Ùˆ ضرب Ùˆ تقسیم بر عاملهایی Ú©Ù‡ تغییر واØد را پدید میاورند Ùˆ سپس تبدیل به dB Ùˆ گرد کردن آن بصورت یک عدد صØÛŒØ Ø¨Ø¯Ø³Øª میاید. نکته مهم در مورد ضریب 32 (Ùˆ معادله ای Ú©Ù‡ آنرا در بر میگیرد) این است Ú©Ù‡ این عدد هنگامی درست است Ú©Ù‡ بقیه ورودیها دقیقا بر اساس واØدهای مورد نظر بیان شوند. Ùاصله باید بر Øسب کیلومتر Ùˆ بسامد کار بر اساس مگاهرتز باشد وگرنه عامل اتلا٠مقدار درستی نخواهد داشت.
2-2) معادله پیوند (لینک) برای تمام عملکردهای EW
عملکرد تمامی انواع رادار ØŒ مخابرات نظامی ØŒ جاسوسی سیگنالها Ùˆ سیستمهای اخلالگر را میتوان بر اساس پیوندهای جداگانه مخابراتی تØلیل کرد. هر پیوند مخابراتی شامل یک Ùرستنده Ùˆ یک گیرنده Ùˆ هر وسیله ای است Ú©Ù‡ مابین Ùرستنده Ùˆ گیرنده بر سر راه انرژÙÛŒ الکترومغناطیسی هنگام عبور آن از Ùرستنده به سمت گیرنده قرار میگیرد. Ùرستنده ها Ùˆ گیرنده ها میتوانند اشکال متÙاوتی داشته باشند. برای مثال هنگامی Ú©Ù‡ یک پالس راداری از بدنه هواپیمایی منعکس میشود، مکانیسم انعکاس را میتوان مشابه یک Ùرستنده تصور کرد. هنگامی Ú©Ù‡ پالس منعکس شده از بدنه هواپیما جدا شد ØŒ از همان قوانین انتشاری پیروی میکند Ú©Ù‡ هر دستگاه گیرنده – Ùرستنده با کلید مکالمه تلÙÙ†ÛŒ هنگام ارسال مکالمات از آن بهره میگیرد.
2-2-1) پیوندهای یک طرÙÙ‡
پیوند پایه مخابراتی Ùˆ یا به عبارتی دیگر پیوند یک طرÙÙ‡ مخابراتی از یک Ùرستنده (XMTR) ØŒ یک گیرنده (RCVR) ØŒ آنتنهای گیرنده Ùˆ Ùرستنده ØŒ Ùˆ مسیر انتشار مابین دو آنتن تشکیل شده است. Ø´Ú©Ù„ 2-1 اتÙاقاتی را Ú©Ù‡ برای قدرت سیگنال رادیویی در مسیر بین Ùرستنده Ùˆ گیرنده میاÙتد ØŒ نشان میدهد. این Ø´Ú©Ù„ قدرت سیگنال را بر Øسب dBm Ùˆ اÙزایش Ùˆ کاهش قدرت سیگنال را بر Øسب Db نشان میدهد.
Ø´Ú©Ù„ 2-1 پیوند مخابراتی واقع در خط دید Ùˆ در هوای مطلوب را نشان میدهد ( آنتنهای Ùرستنده Ùˆ گیرنده میتوانند همدیگر را «ببینند» Ùˆ بعلاوه مسیر انتشار بین آن دو خیلی به زمین Ùˆ یا آب نزدیک نیست ). سیگنال با قدرتی معلوم بر Øسب dBm Ùرستنده را ترک میکند ØŒ سپس قدرت آن به میزان بهره آنتن Ùرستنده «اÙزایش» میابد ( اگر آنتن از یک ØŒ یعنی صÙر dB ØŒ کمتر باشد ØŒ قدرت سیگنال خروجی از آنتن کمتر از قدرت سیگنال خروجی از Ùرستنده است ) قدرت سیگنال خروجی آنتن Ùرستنده را قدرت موثر تشعشعی (ERP) مینامند Ùˆ عمدتا بر Øسب dBm بیان میشود. سیگنال تشعشع شده هنگام انتشار مابین آنتنهای Ùرستنده Ùˆ گیرنده تØت تاثیر عوامل زیادی تضعی٠میشود.
برای Ù…Øاسبه Ø³Ø·Ø Ø³ÛŒÚ¯Ù†Ø§Ù„ دریاÙتی باید قدرت Ùرستنده (بر Øسب dBm) را بر Øسب dBm با بهره آنتن Ùرستنده جمع (بر Øسب dB) ØŒ اتلا٠پیوند (بر Øسب dB) را Ú©Ù… ØŒ Ùˆ بهره آنتن گیرنده را (بر Øسب dB) اضاÙÙ‡ کرد.
برای یک پیوند در خط دید Ùˆ در هوای مطلوب ØŒ عوامل تضعی٠کننده صرÙا اتلا٠پخشی Ùˆ Ùضای آزاد Ùˆ اتلا٠اتمسÙر است. قدرت سیگنال به Ú©Ù…Ú© بهره آنتن گیرنده اÙزایش میابد ( Ú©Ù‡ بسته به نوع آنتن میتواند عددی مثبت یا منÙÛŒ باشد ). سیگنال در نهایت با «توان گیرنده» به گیرنده میرسد.
Ùرایندی Ú©Ù‡ در Ø´Ú©Ù„ نشان داده شده است ØŒ «معادله پیوند» Ùˆ یا «معادله پیوند به Ø´Ú©Ù„ dB» نام دارد. اگر Ú†Ù‡ «معادله پیوند» در واقع به مجموعه ای از چند معادله اطلاق میشود Ú©Ù‡ به Ú©Ù…Ú© آن میتوان قدرت سیگنال را در هر نقطه در Ùرایند انتقال بر اساس سایر اجزا Ù…Øاسبه کرد.
مثال:
توان Ùرستنده ( 1 W) = +30 dBm
بهره آنتن Ùرستنده = +10 dB
اتلا٠پخشی = 100 dB
اتلا٠اتمسÙر = 2 dB
بهره آنتن گیرنده = +3 dB
توان گیرنده = +30 dBm + 10 dB – 100 dB – 2dB + 3dB = -59 dBm
2-2-2) اتلاÙهای انتشار
دو جز مهم در معادله پیشگÙته اتلا٠پخشی (اتلا٠Ùضایی) Ùˆ اتلا٠اتمسÙر است. هر دوی این عاملهای اتلا٠انتشار با Ùاصله انتشار Ùˆ بسامد ارسال تغییر خواهد کرد. ابتدا اتلا٠پخشی را از نوموگرا٠شکل 2-2 استخراج میکنیم. برای استÙاده از این Ø´Ú©Ù„ ØŒ خطی را از بسامد در سمت Ú†Ù¾ به Ùاصله در سمت راست رسم میکنیم. Ù…ØÙ„ تقاطع این خط با مقیاس میانی اتلا٠پخشی را برØسب dB نشان میدهد. برای مثال بسامد 1 گیگاهرتز Ùˆ Ùاصله 20 کیلومتر ØŒ اتلا٠119 dB را نشان میدهد. همچنین Ùرمول ساده ای برØسب dB برای Ù…Øاسبه اتلا٠پخشی وجود دارد:
Ls(Db) = 32.4 + 20 log ( Ùاصله به کیلومتر ) + 20 log ( بسامد به مگاهرتز )
در نظر داشته باشید این Ù…Øاسبات برای انتشار در خط دید Ùˆ هوای مطلوب است. عامل 32.4 با توجه به انواع تبدیل واØدها جور میشود تا جواب نهایی درست باشد Ùˆ Ùقط در Øالتی Ú©Ù‡ Ùاصله برØسب کیلومتر Ùˆ بسامد برØسب مگاهرتز باشد معتبر است. وقتی معادله پیوند با تقریب 1 dB مدنظر باشد ØŒ عامل 32.4 نوعا 32 نوشته میشود.
نکته دیگر در ارتباط با اتلا٠پخشی این است Ú©Ù‡ اتلاÙÛŒ Ú©Ù‡ توسط نوموگرا٠و Ùرمول پیشگÙته به دست Ù…ÛŒ آید مربوط به اتلا٠پخشی بین دو آنتن همسانگرد ( با بهره واØد یا صÙر دسیبل) است. این مساله کار را راØت تر میکند زیرا بهره آنتنهای گیرنده Ùˆ Ùرستنده جداگانه به Øاصل اضاÙÙ‡ میشود. این Ùرمول با توجه به این Øقیقت به آمده است Ú©Ù‡ آنتن همسانگرد Ùرستنده انرژی خود را بطور یکنواخت روی یک کره پخش میکند بطوری Ú©Ù‡ انرژی ERP روی Ø³Ø·Ø Ú©Ø±Ù‡ بزرگ شونده بطور یکنواخت پخش میشود. یک آنتن گیرنده همسانگرد دارای Ø³Ø·Ø Ù…ÙˆØ«Ø±ÛŒ است Ú©Ù‡ تابعی از بسامد است. Ø³Ø·Ø Ù…ÙˆØ«Ø± آنتن گیرنده مقدار Ø³Ø·Ø Ú©Ø±Ù‡ ای (با شعاع برابر با Ùاصله بین Ùرستنده Ùˆ گیرنده) را مشخص میکند Ú©Ù‡ یک آنتن با با بهره واØد میتواند جمع آوزی کند. Ùرمول اتلا٠پخشی نسبت به Ø³Ø·Ø Ú©Ù„ کره مورد نظر به Ø³Ø·Ø Ø¢Ù†ØªÙ† همسانگرد در بسامد کار است. (این Ùرمول را خودتان پیدا کنید!)
اتلا٠اتمسÙر عنصری غیرخطی است ØŒ لذا بهترین کار این است Ú©Ù‡ مقدار آن را به Ú©Ù…Ú© Ø´Ú©Ù„ 3-2 به دست آوریم. در این مثال ØŒ بسامد ارسالی 50 گیگاهرتز است. خطی را در بسامد 50 گیگاهرتز به سمت نمودار رسم کرده Ùˆ سپس از نقطه تماس به سمت Ú†Ù¾ Øرکت کنید تا مقدار اتلا٠اتمسÙر بر Øسب dB بر km بدست آید. در این مثال مقدار بدست آمده 0.4 dB است لذا عبور سیگنال 50 گیگاهرتز در Ùاصله 20 کیلومتر معادل 8 Db اتلا٠اتمسÙر دارد. توجه داشته باشید Ú©Ù‡ در بسامدهایی Ú©Ù‡ عمدتا در پیوندهای نقطه به نقطه در مخابرات تاکتیکی استÙاده میشود ØŒ اتلا٠اتمسÙر در بسامدهای ریز Ùˆ موجی Ùˆ موجهای میلی متری Ùˆ در انتقال رÙت Ùˆ برگشتی بین زمین Ùˆ ماهواره بسیار مهم میشود.
2-2-3) Øساسیت گیرنده
اگر Ú†Ù‡ Øساسیت گیرنده را بطور کامل در مطالب بعدی بررسی خواهیم کرد ØŒ لازم به ذکر است Ú©Ù‡ Øساسیت گیرنده به عنوان کوچکترین سیگنالی (از نظر قدرت) تعیین میشود Ú©Ù‡ گیرنده هنوز قادر است خروجی صØÛŒØÛŒ را تولید کنید.
اگر توان دریاÙتی دست Ú©Ù… برابر با Øساسیت گیرنده باشد ØŒ ارتباط مخابراتی بر روی پیوند امکان پذیر میشود. مثلا اگر توان دریاÙتی 59- dBm Ùˆ Øساسیت گیرنده 65- dBm باشد ارتباط مخابراتی امکان پذیر میشود. به علت اینکه سیگنال دریاÙتی از نظر توان 6 dB بالاتر از مشخصات Øساسیت گیرنده است ØŒ میگوئیم Øاشیه امنیت پیوند 6 dB است.
2-2-4) برد موثر
در Øداکثر مساÙت ممکن برای پیوند ØŒ توان دریاÙتی با Øساسیت گیرنده برابر خواهد بود. بنابراین میتوان توان گیرنده را برابر با Øساسیت قرار داد Ùˆ معادلات را برای تعیین طول Øداکثر پیوند ØÙ„ کرد. برای سادگی مثال میزنیم. یک پیوند را در بسامد 100 مگاهرتز در نظر بگیرید Ú©Ù‡ در آن اتلا٠اتمسÙر در برابر طولهای معمول پیوندهای زمینی ناچیز Ùرض شده است.
توان Ùرستنده 10 وات (+40 dBm) ØŒ بسامد کار 100 MHz ØŒ بهره آنتن Ùرستنده 10 dB ØŒ بهره آنتن گیرنده +3 dB Ùˆ Øساسیت گیرنده -65 dBm است. یک خط دید مابین دو آنتن وجود دارد. طول Øداکثر پیوند مخابراتی Ú†Ù‡ مقدار است؟
Pr = Pt + Gt – 32.4 – 20 log (f) – 20 log (d) + Gr
Ú©Ù‡ در آن Pr توان دریاÙتی ØŒ Pt توان خروجی Ùرستنده ØŒ Gt بهره آنتن Ùرستنده ØŒ f بسامد ارسالی ØŒ d مساÙت ارسال Ùˆ Gr بهره آنتن گیرنده است.
بنابه Ùرض Øساسیت گیرنده Pr = Sens Ùˆ معادله را برای 20 log (d) ØÙ„ میکنیم:
Sens = Pt + Gt – 32.4 – 20 log (f) – 20 log (d) + Gr
20 log (d) = Pt + Gt – 32.4 – 20 log (f) + Gr – Sens
20 log (d) = + 40 + 10 – 32.4 – 20 log (100) + 3 – (– 65)
= + 40 + 10 – 32.4 – 40 + 3 + 65 = 45.6
Øال مساله را برای d ØÙ„ میکنیم ØŒ مساÙت موثر است برابر است با:
d = - log (20 log (d) / 20) = - log (45.6 / 20) = 191 km
************************************************
جنگ الکترونیک
پدید آورنده : مترجم : عبدالØسین بینش/عضو هیئت علمی پژوهشکده تØقیقات اسلامی ØŒ صÙØÙ‡ 158
جنگ الکترونیک Electronic warfare
مـیـدان جـنـگ الکـترونیک Battlefield Electronic Ùˆ ابزارهای جنگ الکترونیک Measures Electronic واژه های مترادÙÛŒ هستند Ú©Ù‡ معنای واØدی را اÙاده Ù…ÛŒ کنند، Ùˆ آن به کارگیری عـلوم کـاربـردی جـدیـد -بـه ویـژه عـلوم مـرتـبـط بـا Øـوزه الکـتـرونـیک نظامی - در خدمت تـاکـتـیـکـهـای تـهـاجـمی Ùˆ تداÙعی نظامی Ùˆ نیز به کارگیری این علوم برای مقابله با تدابیر الکترونیک دشمن Ùˆ بی اثر ساختن آنها Ù…ÛŒ باشد. در این جنگ سیستم های زیر به کار گرÙته Ù…ÛŒ شوند:
1. سیستم های نظامی هشدار دهنده و شناسایی :
هشدار و شناسایی دو ماءموریت مستقل اند.
(systems detection and warning military) مـاءمـوریـت سـیـسـتـم هـای هـشـداردهـنـده جـلوگـیـری از غـاÙلگیری تاکتیکی است . Ùˆ سیستم های شناسایی ماءموریت پیام رسانی دربـاره انـجـام یـا اØـتـمـال انـجـام تـهـاجـم Ùˆ مـیـزان نـزدیـکـی ØŒ مـØـل اسـتـقـرار، Øـجـم Ùˆ نـوع Ùـعالیت Ùˆ Ø³Ù„Ø§Ø Ø¯Ø´Ù…Ù† را به عهده دارند. اما ماءموریت هشدار، Ùـراگـیـرتـر از ایـن اسـت Ø› زیـرا عـلاوه بـر عـمـلیـات شـنـاسـایـی ØŒ Ùـرآیـنـد تØلیل Ùˆ اتخاذ تصمیم مناسب ØŒ پس از دریاÙت اطلاعات لازم از انواع تجهیزات الکترونیک را نـیـز بـر عـهـده دارد. شـیـوه هـای هـشـدار از گـذشـتـه تـا کـنـون دسـتـخـوش تـØـول Ùـراوان گـشـتـه اسـت . در جـنـگهای قدیم از نیروهای انسانی همچون دیدبان Ùˆ از Øیوانات برای شناسایی نزدیک نیروهای دشمن استÙاده Ù…ÛŒ شده است . در آستانه ورود به سـال 1914 Ù… . اسـتـÙـاده از دوربـیـن Ùˆ تـلسـکـوپ Ùˆ وسایل ارتباطی بی سیم Ùˆ با سیم همچون ابزارهای جنگی به صورت امری عادی درآمد. در جـنـگ جـهـانـی یـکم نوراÙÚ©Ù† های شناسایی Ùˆ Ù…Ùنوّرها، به میزان بسیار گسترده ای به منظور مشاهده هواپیماها Ùˆ نیروهای مهاجم در شب به کار گرÙته شد. چنانکه -در چارچوبی مـØـدودتـر- تجهیزات شنیداری مجهز به آژیرهای ویژه نیز برای تعیین موقعیت هواپیماها بـه کار گرÙته شد. در جنگ جهانی دوم اختراعاتی با تکنیک پیشرÙته تر مانند رادار Ùˆ وسـایـل ارتـباطی بی سیم ØŒ به ویژه در زمینه امواج با Ùرکانس بسیار بالا، وارد میدان شد. به کارگیری این تجهیزات در برتری هوایی بریتانیا تاءثیری تعیین کننده داشت . بـا ورود Ø³Ù€Ù„Ø§Ø Ø§ØªÙ€Ù…Ù€ÛŒ در سـال 1945 Ù… Ùˆ تـکـثـیـر سـریـع آنها در سالهای بعد Ùˆ نیز پـیدایش موشک های قاره پیما، ابعاد جدیدی ظهور کرد Ú©Ù‡ موجب اÙزایش توان غاÙلگیری در جنگ شد. در این اوضاع Ùˆ اØوال بود Ú©Ù‡ نیاز به سیستم های هشدار بهنگام نیز اÙزایش یـاÙـت . از ایـن رو، همه توان تلاشهای علمی Ùˆ Ùناوری در راستای تاءمین نیازهای نظامی بـه کـار گـرÙته شد Ùˆ در زمینه ساماندهی ØŒ شناسایی Ùˆ هشدار، به ویژه در ارتباط با هـواپـیـمـاهـای جت Ùˆ ملخدار، بالگرد ØŒ زیردریایی ها، ماهواره ها Ùˆ... تجهیزات متنوعی به ظهور رسید.
ایـن سـیـسـتـمـهـا ابـزارهـای گوناگونی ØŒ مثل تلویزیون ØŒ لیزر، شناسایی مغناطیسی Ùˆ شـنـیـداری ØŒ دسـتـگـاه هـای شـنـاسایی مجهز به اشعه مادون قرمز، دستگاه های شناسایی پـرتـوهـای اتـمـی Ùˆ تـجـهـیـزات شـنـاسـایـی شـیمیایی را به کار Ù…ÛŒ گیرد. تجهیزات شناسایی شاهد تغییرات Ùراوانی بوده Ú©Ù‡ مهم تری نشان اینها است :
ال٠. تجهیزات شناسایی استÙاده کننده از امواج الکترو مغناطیسی مانند امواج نور مرئی Ùˆ امـواج نـور غـیـرمـرئی (اشـعـه مـادون قرمز Ùˆ اشعه لیزر)ØŒ امواج رادار Ùˆ دیگر امواج بی سیمی . در زمینه تجهیزات دیداری تØول جدیدی پدید آمد Ú©Ù‡ در ابتکار تجهیزات دید در شـب Ùˆ جـنـگ شبانه خلاصه Ù…ÛŒ گردد. در تجهیزات شناسایی مجهز به اشعه مادون قرمز نـیـز تـØـولات چـنـدی پـدیـد آمـد کـه از تـوانـایـی شـنـاسـایـی نـقـاط داغ مـثـل مـوتـور مـاشـین ØŒ هواپیما، موشک Ùˆ آتش اردوگاه ها برخوردار است . به طوری Ú©Ù‡ Ù…ÛŒ تـوانـد اخـتـلا٠درجه Øرارت اجسام گوناگون را تمیز دهد. در زمینه رادار پیشرÙتهایی صـورت گـرÙـت کـه زمینه به تجهیزات شناسایی بی سیم تجهیزات گیرنده Øساسی بـرای رهـگـیـری امـواج ارسـالی بـی سـیـمـی Ùˆ سـیستم های دریاÙت امواج راداری دشمن Ùˆ استنباط هشدار مناسب از آنها Ùˆ تجهیزات بی سیمی جهت یاب در چارچوب Ùرکانس های بی سـیمی قابل استÙاده برای شناسایی انÙجارهای اتمی Ú©Ù‡ انرژی بسیار زیادی را آزاد Ù…ÛŒ کند اختراع گردید.
ب . تجهیزات شناسایی شنیداری برای شناسایی دشمن در زیر آب Ùˆ بر Ùراز زمین
ج . تـجـهـیـزات شـنـاسـایـی امواج (Geophones) Ú©Ù‡ در زمینه ره گیری امواج صوتی عبورکننده از لایه های خاک Ùˆ شناسایی Ù†Ùوذ اÙراد با تجهیزات دشمن کاربرد دارد.
د. تجهیزات شناسایی مغناطیسی (Magneometers): Ú©Ù‡ برای شناسایی اجسام بزرگ Ùـلزی کـه تـØـرکـاتـشـان بـر هـر نـقـطـه ای از میدان مغناطیسی زمین تاءثیرگذار است . مـثـل : زیـردریـایـی هـا، کاروانهای نظامی Ùرازمینی ØŒ این تجهیزات هم به وسیله هواپیما قابل Øمل اند Ùˆ هم قابلیت نصب درون زمین را دارند.
Ù‡* . تـجـهـیـزات شـنـاسـایـی تـشعشعات اتمی : عبارت است از تجهیزات سنجش پرتوهای Øاصل از انÙجارهای اتمی . این تجهیزات در هواپیما، موشک ها Ùˆ ماهواره ها کاربرد دارند.
Ùˆ. تـجـهـیـزات شـنـاسـایی شیمیایی : این تجهیزات قابلیت شناسایی بوها Ùˆ ترشØات Øاصله از جسم انسان را Ú©Ù‡ به میزان اندکی در Ùضا پخش Ù…ÛŒ شود داراست .
ایـن تـجـهیزات به طور مخÙیانه در میدان نبرد کار گذاشته Ù…ÛŒ شود Ùˆ در Øوزه Ùعالیتش * رÙت وآمد نیروهای دشمن را شناسایی Ù…ÛŒ کند.
ال٠. ساخت سامانه های دÙاع هوایی : رکن اصلی این سامانه ها به کارگیری رادارها در اندازه ها Ùˆ اشکال گوناگون ØŒ به کارگیری تجهیزاتی Ú©Ù‡ هواپیماهای دوست را از دشمن تـمـیـز مـی دهـد Ùˆ هـشـدار کـاذب ØŒ بـه ویـژه در Øـالت بـه کـارگـیـری وسـایـل راداری Ùـریـبـنـده مـی باشد. از مشهورترین سامانه های هشداردهنده سامانه ساج (SAGE) آمـریـکـایـی Ùˆ سـامـانه نادج VNADGE اروپایی کشورهای عضو ناتو است . سامانه ژاپنی شبیه به سامانه کشورهای عضو ناتو Ù…ÛŒ باشد. اتØاد شوروی (سابق ) نیز از سامانه شناسایی بسیار پیشرÙته ÛŒ پیچیده Ùˆ بسیار سری برخوردار بود.
ب . سـامـانـه هـای هشدار ضدموشکهای قاره پیما: این سامانه ها در نیمه دوم قرن بیستم Ùˆ پـس از تـجـهـیـز مـوشـکـهای قاره پیما به کلاهک های هسته ای ØŒ اختراع شدند. این سامانه تشکیل Ù…ÛŒ شود از شبکه های راداری عظیم زمینی Ú©Ù‡ امواج دارای Ùرکانس های بسیار بالا Ùˆ Ùـوق بـالا را بـه کـار مـی گـیـرد، بـه پـیـمـایـش آسـمـان اقـدام Ùˆ اجـرام در Øال پرواز در آن را دنبال Ù…ÛŒ کند. این سامانه به وسیله شبکه های راداری ویژه شناسایی Ùـوق خـط دیـد پـشـتـیـبـانـی مـی شـود کـه از تـوان شـنـاسـایـی مـوشـکـهـای در Øـال Øـرکـت در طـبـقـات بـالای جـو بـرخـوردار است . نیز ماهواره های مجهز به دستگاه های شناسایی مادون قرمز آنها را پشتیبانی Ù…ÛŒ کند.
ج . ساماندهی ضدموشکهای قاره پیما: این سامانه ها از سامانه های پیشین ØŒ پیچیده ترند Ùˆ شـامـل سـامـانـه هـای هـشـدار Ùˆ تـعیین هد٠های خاص آنها Ù…ÛŒ باشد. این سامانه از شبکه راداری بـزرگـی تـشـکـیـل مـی گـردد کـه مـاءمـوریتش تعیین مسیر درگیر شدن با هد٠و بـازشـناسی هد٠های Øقیقی از هدÙهای کاذب Ùˆ چیرگی بر اقدامات پداÙندی الکترونیک است .
Ù¾ÛŒ گیری اجرام Ùضایی طراØÛŒ شده اند Ùˆ رادارهایی گوناگون با اندازه هایی بسیار بـزرگ را در خـدمت دارند. ویژگی عمده این سامانه ها سرعت در انجام عملیات تعقیب Ùˆ نیز تـوان تـعـقـیب چند Ø´ÛŒ Ø¡ به طور همزمان است . به منظور اÙزایش کارآیی آنها تلسکوپ هایی روی آنها نصب گردیده Ú©Ù‡ ماءموریتشان انجام تعقیب دیداری٠ماهواره هایی است Ú©Ù‡ در مدارهای به نسبت پایین پیرامون زمین در Øال Øرکت اند.
Ùˆ. شـنـاسـایـی جـوی : در ایـن نـوع شناسایی انواع هواپیما،هلی کوپتر، هواپیمای بدون سـرنـشـین ØŒ سکوهای پرنده ØŒ ماهواره Ùˆ موشک به کار گرÙته Ù…ÛŒ شود. برای موÙقیت این تـجـهـیـزات در مـاءمـوریـت هـای شـنـاسایی ØŒ آنها را به انواع سیستم های شناسایی مانند تـجـهیزات دید در شب ØŒ تجهیزات شناسایی مغناطیسی Ùˆ دستگاه های شناسایی انÙجارهای اتمی مجهز Ù…ÛŒ سازند.
Ù‡* . سامانه های شناسایی Ù†Ùوذ دشمن Ùˆ دÙاع از پایگاه ها Ùˆ تاءسیسات نظامی .
2. تـجـهـیـزات Ùـرمـانـدهـی Ùˆ کـنـتـرل Command and control equipment
این تجهیزات بر Ùناوری کامپیوتر مبتنی است Ú©Ù‡ در خدمت نیروهای Ù…Ø³Ù„Ø Ù‚Ø±Ø§Ø± Ù…ÛŒ گیرد Ùˆ در مـاءمـوریت های Ùراوانی جایگزین اÙراد Ù…ÛŒ گردد: برخی از آنها اطلاعات را از سیستم های شناسایی دریاÙت Ùˆ به منظور Ù…Øاسبه Ùˆ تعیین دقیق اماکن Ùعالیت دشمن Ùˆ شناخت نوع Ùˆ جـهـت ایـن Ùـعـالیـت آنـهـا را تـنـظـیـم Ùˆ تـØـلیـل مـی کـنـنـد. در هـمـیـن Øـال کـامـپـیـوتـرهای دیگری به انتشار Ùˆ دریاÙت امواج راداری اقدام Ù…ÛŒ کنند Ùˆ به منظور تـعـیین سرچشمه Ùعالیت ØŒ با در نظر گرÙتن توپوگراÙÛŒ زمین آنها را مورد تجهیزات تعیین هد٠دقیق آتش توپخانه است Ø› به این ترتیب Ú©Ù‡ با استÙاده از داده های دستگاه های شـنـاسـایـی ØŒ مـخـتـصـات هـد٠را تـعـیـیـن مـی کند، آن گاه Ùرمان لازم را به دستگاه های اتـومـاتیکی Ú©Ù‡ کارشان تعیین سمت Ùˆ اجرای آتشباری است صادر Ù…ÛŒ کند. خلاصه این Ú©Ù‡ عـمـلیـات تـبـدیـل اطـلاعـات Ùˆ داده هـای سـیـسـتـم هـای هـشـدار بـه Ùـرامـیـن روشـن Ùˆ قـابـل اسـتـÙاده ØŒ مقدمه ورود به میدان جنگ الکترونیک است Ùˆ مغزهای الکترونیک بخش لاینÙÚ© آنـهـا مـØسوب Ù…ÛŒ گردد. ابرقدرتها سخت در تلاشند تا سیستم ها Ùˆ تجهیزات پیشرÙته ای تولید کنند Ú©Ù‡ بتواند نوع Ùˆ مشخصات Ø³Ù„Ø§Ø Ù‡Ø§ÛŒÛŒ را Ú©Ù‡ باید بر ضد هد٠های معین بـه کـارگـیـری شود تعیین کنند، به طوری Ú©Ù‡ بتوان آنها را در مقیاس گسترده Ùˆ نیز در Ø³Ø·ÙˆØ Ø¨Ù‡ نسبت پایین نظامی (مثل Ùرماندهی لشکرها Ùˆ تیپ ها) به کار گرÙت . تصویر روشـنی را از Ùعل Ùˆ انÙعالات میدان نبرد، بی آنکه نیازی به کشتی یا مراکز دیده بانی بوده باشد، در اختیار داشت .
3. سیستم های ناوبری Navigational equipment
هماهنگ با سیستم های پیشین ØŒ تجهیزات ناوبری نیز ناگزیر باید ارتقا Ù…ÛŒ یاÙت Ùˆ دقت هـد٠گـیـری Ø³Ù€Ù„Ø§Ø Ù‡Ø§ÛŒ گوناگون تضمین Ù…ÛŒ گردید. بسیاری از تجهیزات در راستای اهدا٠ناوبری Ùˆ به کارگیری آنها در ناوهای Ùضایی Ùˆ دریایی Ùˆ انواع Ø³Ù„Ø§Ø Ù‡Ø§ ارتقا یاÙت Ùˆ در این Ùرآیند سیستم های زیر اختراع شد:
ال٠. سـیـسـتم های ناوبری Ùˆ هدایت الکترونیک چشمی با استÙاده از Ùناوری تلویزیون : مثل بمب های هواپیماهای آمریکایی ((وال Ø¢ÛŒ )) Walleye Ùˆ هابوس Habos Ú©Ù‡ هر دوی آنها بـه وسـیـله سـیـسـتـم تـلویـزیـونـی هـدایـت مـی شـود. نـØـوه عـمـل بـه ایـن صـورت اسـت Ú©Ù‡ خلبان هدÙÛŒ را Ú©Ù‡ روی صÙØÙ‡ تلویزیون نصب شده در نـوک بـمب درست مقابل هد٠قرار گیرد، آن گاه به طور خودکار به سوی هد٠شلیک Ù…ÛŒ کند.
ب . سـیـسـتـم نـاوبـری Ùˆ هـدایـت الکـتـرونـیـک مـجـهـز به لیزر مانند بمب های هواپیمایی هوشمندSmart Bombsآمریکایی هدایت شونده به وسیله اشعه لیزر: در این روش از دو هـواپیما استÙاده Ù…ÛŒ شود. هواپیمای اول پرتو لیزر را به سوی هد٠موردنظر هدایت Ù…ÛŒ کـنـد Ùˆ هـواپـیـمـای دوم بـمـبی را Ú©Ù‡ در Ù¾ÛŒ نور منعکس شده از اشعه لیزر Øرکت Ù…ÛŒ کند، شلیک Ù…ÛŒ کند.
ج . تـجـهـیـزات نـاوبـری Ùˆ هـدایـت الکـتـرونـیـک مـجـهـز بـه اشـعـه مـادون قـرمـز: مـثـل سـیـسـتـم مـوشـکـی زمـیـنـی Ù€ هـوایـی سـام Ù€ 7 شـوروی (سـابـق ) کـه بـه وسـیله Ù†Ùر Øـمـل مـی گـردد Ùˆ بـه طـر٠اشـعه مادون قرمز منبعث از موتورهای هواپیما هد٠گیری Ù…ÛŒ شود.
د. تـجـهـیـزات هـدایـت راداری : مـثـل سـیـسـتـم رادار ((سـکـای سـپوت )) Sky Spot Radar آمـریـکـایـی ØŒ ایـن سـیـسـتـم بـه یـک مغز الکترونیک Ú©Ù‡ Ù…ÛŒ تواند پس از دریاÙت اطلاعات مـربـوط بـه هدÙÛŒ معین ØŒ هواپیما را با دقت بسیار بالا به سوی آن هد٠هدایت کند مجهز اسـت . ایـن در Øـالتی است Ú©Ù‡ Ùعالیت خلبان به Øوزه اطلاعات دریاÙتی از رادار مذکور Ù…Øدود بوده باشد.
4. ارتباطات الکترونیک
ارتـبـاطـات الکـتـرونـیـک تـشـکـیل Ù…ÛŒ شود از دستگاه های ارتباطی باسیم Ùˆ بی سیم به شـکـل ویـژه کـه در ایـجاد ارتباط میان تجهیزات Ùوق الذکر Ùˆ Ø³Ù„Ø§Ø Ù‡Ø§ÛŒ متعلق به آنها Ùˆ Ùـرمـاندهی تاکتیکی Ùˆ استراتژیکی از اهمیت ویژه ای برخوردار است . با آن Ú©Ù‡ این نوع از ارتـبـاطـات در گـذشـتـه شـنـاخته شده بود، طبیعت جنگ الکترونیک پیشرÙت دستگاه های الکترونیک را به منظور وصول به هد٠های زیر قطعی ساخت :
اطـلاعـات از مـنـابـع مـربـوط بـه پـایـگـاه هـای Ùـرمـانـدهـی Ùˆ کـنـتـرل بـه مـنـظـور اتـخـاذ تـصـمـیـم Ùˆ عـ*** العـمل مناسب Ùˆ پخش آنها در میان Ø³Ù„Ø§Ø Ù‡Ø§ÛŒ گوناگون در Øال تعامل با هد٠. این امر موجب پیدایش شبکه های ارتباطی بسیار پیچیده ای گشت Ú©Ù‡ از پایگاه های تقویت Ùˆ انتقال ارتباطات Ùˆ شبکه های ماهواره ای نظامی برای زیر پوشش قرار دادن همه کره زمین برخوردار بود.
Ùـناوری جنگ الکترونیک : ابزارهای الکترونیک در جنگ های جدید به صورت اصلی ترین ابـزارهـای تـسـلط بر نیروها Ùˆ Ø³Ù„Ø§Ø Ù‡Ø§ در میان ارتشهای متخاصم درآمده است . به طوری کـه بـدون وجـود ابـزارهـای الکـتـرونیک لازم ØŒ Øصول پیروزی برای آنها میسر نیست . با تـوجـه بـه تـعـریـÙÙ€ÛŒ کـه از تـجـهـیـزات الکـتـرونـیـک بـه عـمـل آمـد، روشن Ù…ÛŒ شود Ú©Ù‡ این ابزارها به طور اصولی در موارد زیر به کار گرÙته مـی شـود: 1. دسـتـیـابـی به اطلاعات موجود در میدانهای نبرد، به عبارت دیگر اقدام به انـجـام مـاءمـوریـت هـای شـناسایی به وسیله تجهیزات شناسایی Ùˆ تجهیزات نظامی . 2. تـسـلط بـر Ø³Ù€Ù„Ø§Ø Ù‡Ø§ Ùˆ نیروها با به کارگیری سیستم های هشدار Ùˆ تجهیزات Ùرماندهی کنترل Ùˆ نیز تجهیزات ناوبری Ùˆ هدایت .
از آنـجـا کـه بـرخـی از این تجهیزات ویژگی شناسایی شدن دارند به این معنا Ú©Ù‡ به Ù…Øض استÙاده از آنها جایگاه Ùˆ کدهایشان شناسایی Ù…ÛŒ گردد؛ مانند دستگاه های بی سیمی Ùˆ راداری کـه امـواج الکـتـرومـغـنـاطـیـسـی قابل دریاÙت انتشار Ù…ÛŒ دهند. Ùˆ دستگاه هایی Ú©Ù‡ پـرتـوهـای غیرقابل دید با چشم منتشر Ù…ÛŒ کنند (مانند اشعه مادون قرمز Ùˆ لیزر) اما امکان مـشـاهـد آنـهـا بـا وسـایـل مـنـاسـب مـمـکـن اسـت ØŒ عـلوم کـاربـردی وسـایـل ضـد آنـهـا را بـه کار Ù…ÛŒ گیرد تا کارآیی آنها را کاهش دهد Ùˆ این به نوبه خود مـوجـب پـیشرÙت countermeasures گشته Ú©Ù‡ هد٠آنها شناخت ویژگی های شناسایی شوندگی Ùˆ شناسایی وسایل Ùˆ لوازم الکترونیک دشمن گشته است . مانند شناخت ویژگی هـای شـنـاسـایـی شـونـدگـی رادار هـمـچـون Ùـرکـانـس امـواج نـاقـل ØŒ نمایش ضربان در ثانیه ØŒ میانگین تکرار ضربان در ثانیه ØŒ میانگین چرخش آنتن یـا مـیـانـگـیـن پـیـمـایـش آنـتـن در یـک دقـیـقـه ØŒ مـکـان رادار، شـکـل Ùˆ Øجم آنتن Ùˆ ساماندهی رادار. هد٠این کار تعیین پایگاه های تجهیزات الکترونیک Ùˆ تـØـلیـل ویژگی های آنها برای دریاÙت اطلاعات لازم از نیروهای دشمن است تا بتوان از این راه وسایل لازم را برای مقابله با او تدارک دید.
از ویـژگـی هـای بـرجـسـته این تجهیزات ضدالکترونیک ØŒ سری بودن Ùعالیت آنهاست . زیـرا ایـنـهـا مـثـل Ù€ تـجهیزات ارسال بی سیمی Ùˆ راداری Ù€ دستگاه هایی هستند Ú©Ù‡ در هنگام دریاÙت پیام قابل شناسایی نیستند.
ایـن تـجـهـیـزات چند ویژگی دیگر نیز دارند؛ مثل وسعت میزان شناسایی ØŒ سهولت جابه جـایـی Ù€ بـه طـوری کـه مـی توان آن را در نقاط بسیار Ùˆ دور از دشمن نصب کرد Ù€ ثبات Ùˆ انـعـطـا٠پـذیـری در گردآوری اطلاعات Ùˆ عدم اتکای این تجهیزات به اوضاع جوی . از مهمترین تجهیزات ضدالکترونیک مورد استÙاده به موارد زیر Ù…ÛŒ توان اشاره کرد:
ال٠. تجهیزات قابل Øمل زمینی مثل تجهیزات شناسایی بی سیمی Ùˆ راداری زمینی .
ب . تجهیزات قابل Øـمـل Ùـضـایـی ØŒ مـانـنـد تـجـهـیـزات شـنـاسـایـی بـی سـیـمـی Ùˆ راداری قابل Øمل به وسیله هواپیماهای شناسایی .
ج . تـجـهـیـزات قـابـل Øـمـل دریـایـی ØŒ مـانـنـد تـجـهیزات شناسایی بی سیمی Ùˆ راداری قابل Øمل به وسیله یگان های دریایی .
د. هواپیماهای بدون سرنشین Drones که از زمین برای هدایت می شود.
Ù‡* . اطـلاعـات Øـاصـل از بـه کـارگـیـری نـیـروهـای جـاسـوس مـجـهـز بـه وسایل اطلاعاتی قابل Øمل .
به مقتضای پیشرÙت دائم Ùناوری نظامی ØŒ موضوع تنها به مجادله اراده ها میان اقدامات Ùˆ ابـزار الکـتـرونـیـک بـا اقـدامـات Ùˆ تـجـهـیـزات ضـدالکـترونیک Ù…Øدود نمی گردد، بلکه عـامـل تـازه ای بـه ایـن درگـیـری وارد گـشـتـه کـه هـد٠آن اÙـزایش اقدامات Ùˆ تجهیزات الکترونیک در راستای مقابله با اقدامات Ùˆ تجهیزات ضدالکترونیک است . به عبارت دیگر ارتش ها توانسته اند اقدامات Ùˆ تجهیزات ضدالکترونیک Electronic
countermeasures - counter را اخـتـراع کـنند که برخی جنبه سلبی دارند و برخی دیگر جنبه ایجابی .
عوامل سلبی به دو نوع استتار Ùˆ Ùریب الکترونیک تقسیم Ù…ÛŒ گردد.
ال٠. اقدامات استتار الکترونیک ؛
که به نوبه خود به دو گونه اقدام تقسیم می گردد:
1. اقـدامـات اخـتـÙـای بـی سـیـمی Ø› اقداماتی Ú©Ù‡ به منظور اختÙای Ùعالیت ارتباطات بی سـیـمـی انـجـام مـی گـیرد، مثل به کارگیری تلگرا٠رادیویی با تجهیزات کدنویسی پـیـچیده در ارسال Ùˆ دریاÙت Ø› به کارگیری تجهیزات ارتباط بی سیمی در Ù…Øیط جانبی انـÙـرادی (B.S.S) در شـبـکـه هـا Ùˆ رادارهـای بـی سـیـمـی Ø› بـه کـارگـیـری Øـداقـل مـمـکـن قـدرت خـرج در پـیـام بـی سـیـمی برای برقراری ارتباط؛ به کارگیری تـجـهـیـزات بـی سـیـمـی بـا بـرد بـسـیـار کـوتـاه در Ø³Ø·Ø Ú¯Ø±ÙˆÙ‡Ø§Ù† ها Ùˆ دسته ها یا در ارتباطات نزدیک ØŒ همانند تشکیلات دریایی Ùˆ Ùضایی Ùˆ به کارگیری آنتن های رادیویی ØŒ برای هدایت ارتباط در جهت دلخواه Ø› ارسال به منظور گرÙتن Ùرصت شناسایی جایگاه Ø› سایت های ارسال از دشمن Ùˆ مانور به وسیله Ùرکانس ها Ùˆ شبکه های بی سیمی .
2. اقـدامات اختÙای راداری Ø› شامل اقدامات امنیتی Ú©Ù‡ برای استتار پرتوهای رادار انجام Ù…ÛŒ گـردد. مـانند Ù…Øدود ساختن زمان Ùعالیت رادارها Ú©Ù‡ موجب کاهش Ùرصت دریاÙت پرتو آنها Ù…ÛŒ گردد Ùˆ در نتیجه تعیین Ù…Ùاهیم آنها Ùˆ شناخت جایگاهشان از این طریق Ø› تعیین منطقه امنیتی یـا بـه کـارگـیـری آنـتـنـی مـشـابـه هـنـگـام Ùـعـالیـت رادار بـه مـنـظـور کنترل ØŒ هماهنگی یا آزمایش آنها، تهیه جداول Ùعالیت رادار با در نظر گرÙتن عدم تکرار روزانـه ØŒ هـÙته گانه یا ماهانه برای Ùاصله های Ùعالیت Ø› کاهش شمار سایت های راداری پـرتـوزا در یـک مـنـطـقـه Ø› بـه کـارگـیـری آنـتـنـی مـشـابـه یـا انـتقال سایت های رادار به بیرون از منطقه شناسایی الکترونیک دشمن در هنگام تمرینات جـنـگـی Ø› روشـن کـردن سایت های رادار با کمترین نیروی خرج ممکن به طوری Ú©Ù‡ بتواند هـدÙـهـای شـنـاسـایـی مـورد نـظـر را بـه انـجـام بـرسـانـد Ùˆ در عـیـن Øـال تـعـیـیـن دقـیـق مواضع آنها از سوی جاسوسی الکترونیک دشمن ممکن نباشد Ùˆ دشمن در شناخت Ùرکانس های ثابت سایت ها Ùˆ راه های کنترل دوباره این Ùرکانس ها گمراه شود.
چـنـیـن کـاری از راه تـغـیـیـر Ùـرکـانـس امـواج راداری ناقل Ùˆ تغییر میانگین ضربان ها Ùˆ تغییر انواع رقمها Ùˆ کدها Ùˆ قرار دادن سایت ها در زیر پـوشـش هـای ویـژه یـا ارتـÙـاعات ممکن Ù…ÛŒ گردد، مشروط به این Ú©Ù‡ به میزان شناسایی راداری Ùˆ مـانـور Ùˆ گـسـتـرش در بـه کـارگـیـری جـایـگـاه هـای تـبـادل کـنـنـده Ùˆ پرهیز از روشن کردن رادارها در هنگام اجرای اقدامهای استتار تاکتیکی یا دیـده شـدن هـواپـیـمـاهـای شـنـاسـایـی دشـمـن یـا در زمـان تـمـرکـز یـاÙـتـن سـایـت ها در مـØـل هـای جـابـجایی Ùˆ سری نگهداشتن دستگاه های رادار یا Ùرکانس هایی جز در عملیات تهاجمی به کار گرÙته نمی شود،
ب . اقدام های Ùریب الکترونیک Ø›
Ùˆ آن عـبـارت از سـلسـله اقـدامـهـایـی است Ú©Ù‡ هد٠آن به کارگیری منظم پرتوها Ùˆ امواج وسـایـل الکـتـرونـیـک دوسـت بـرای گـمـراه سـاخـتـن دشـمـن نـسـبـت بـه شـکـل واقـعـی تـجـمـع نـیـروهـا Ùˆ اهـدا٠بـه ویـژه در اثـنـای عملیات جنگی Ù…ÛŒ باشد. از مشهورترین شیوه های Ùریب الکترونیک به موارد زیر Ù…ÛŒ توان اشاره کرد: وضع قوانین انـعـطـا٠نـاپـذیـر بـرای بـه کارگیری تجهیزات الکترونیک در Øین آماده باش عملیات جـنـگـی بـه مـنـظـور اسـتـتـار نیروها Ù€ در هنگام عملیات Ù€ Ùˆ ایجاد این توهم در دشمن Ú©Ù‡ در مـواضـع Ùˆ نـیـروهـای خـودی هیچ گونه تغییری صورت نگرÙته است Ø› تنظیم تجهیزات الکـتـرونـیـک در راسـتـای دادن اطـلاعـات غـلط به نیروهای اطلاعاتی دشمن درباره اوضاع نـیـروهـا، مـراکـز Ùـرمـانـدهـی ØŒ پـایـگـاه هـای راداری خـودی Ùˆ وانـمـود کـردن تـجـمـع وسـایـل الکـتـرونـیـک نـیـروهـای عـمـل کـنـنـده در مـنـاطـق عـمـلیـاتـی ثـانـوی Ø› ایـجـاد اخـتـلال در شـبـکـه هـای مـخابراتی دشمن با القای Ùرامین Ùˆ آموزشهای گمراه کننده - این شـیـوه در هنگامی به کار گرÙته Ù…ÛŒ شود Ú©Ù‡ دشمن وقت کاÙÛŒ برای تعیین صØت Ùˆ سقم آنها را نداشته باشد.
عـوامـل ایـجـابـی : اقـدامـهـا Ùˆ ابـزارهـایـی هـستند Ú©Ù‡ به هد٠ایجاد آشÙتگی در تجهیزات الکـتـرونـیـک دشـمـن Ùˆ یـا نـابـودی آنـهـا بـه کـار گـرÙـتـه مـی شـونـد؛ Ùˆ در مـوارد ذیل خلاصه Ù…ÛŒ گردند:
1. اقـدامات پارازیت Ùˆ Ùریب الکترونیک : هد٠از این اقدام ها استتار هد٠های Øقیقی از راه ایـجـاد اخـتـلال در تـجـهـیـزات ارسـال پیام دشمن Ùˆ صÙØÙ‡ نمایش تجهیزات راداری آن به صورتی ویژه است . از جمله این اقدامات موارد زیر است :
ال٠. پـخـش امـواج با قدرت بالا به صورت پیوسته بر روی امواج مورد استÙاده دشمن به طوری Ú©Ù‡ آنها را به طور کامل از کار آنها از طریق تجهیزاتی Ú©Ù‡ هواپیماها به طور مـعـمـول Øـمـل مـی کـنـنـد، امـکـان پـذیـر نـیـسـت . چـه بـسـا کـه مـوج ارسـال دشـمـن شـناخته شده نیست Ùˆ در این Øالت انجام عملیات پارازیت در Øوزه همه امواج صـورت مـی گـیـرد. بـه مـنـظـور پـرهـیـز از عـمـلیـات اخـتـلال ØŒ رادارهـا اقـدام بـه تـغـیـیـر امواج خود Ù…ÛŒ کنند. این موضوع بر اهمیت ویژه سرعت انـتقال امواج مثل اقدامات ضداختلال Ù…ÛŒ اÙزاید؛ Ùˆ این نیز به نوبه خودش منجر به ساخت تجهیزاتی گردیده Ú©Ù‡ Ù…ÛŒ تواند امواجش را با هر ضربانی تغییر دهد.
ب . اخـتـلال از طـریـق مـØـو، بـه ایـن تـرتـیـب کـه تـجـهـیـزات اختلال همه امواج را از راه ایجاد اختلال کوتاه مدت بر روی هر یک از امواج Ù…ØÙˆ Ùˆ این کار را به طور متناوب تکرار Ù…ÛŒ کنند.
ج . اخـتـلال از طـریـق تـکـرار: در ایـن روش دسـتـگـاه های خودی رمزهای دشمن را دریاÙت Ùˆ Ùـرکـانـس های مشابهی را پخش Ù…ÛŒ کنند Ú©Ù‡ به دشمن اطلاعات غلط Ù…ÛŒ دهد، یا چنان مداخله Ù…ÛŒ کنند Ú©Ù‡ در پاسخگویی به Ùرکانس ها تاءخیر ساده ای صورت گیرد Ùˆ موجب Ùریب دشـمـن شـود. بـرای مـقـابـله بـا ایـن نـوع اخـتـلال از رمـزهایی استÙاده Ù…ÛŒ شود Ú©Ù‡ تغییر Ùـرکـانس های آنها از برنامه مشخصی پیروی Ù…ÛŒ کند به طوری Ú©Ù‡ تقلید از آنها ناممکن است .
د. اÙشاندن شمار Ùراوانی نوار Ùلزی در Ùضا به منظور ایجاد نوعی ((غبار الکترونیک )) کـه مـشاهده هواپیما از میان آنها دشوار Ù…ÛŒ گردد. چنین کاری از طریق پایه های ویژه ای کـه بـه وسیله هواپیما Øمل Ù…ÛŒ گردد انجام پذیر است . معایب این شیوه در این خلاصه Ù…ÛŒ شـود کـه ایـن نـوارهـا بـه سـرعـت در دنـبـال هواپیما آشکار Ù…ÛŒ گردد Ùˆ علاوه بر آن امکان تشخیص آنها از هواپیما نیز به دلیل اختلا٠سرعت آنها وجود دارد.
Ù‡* . کاستن از کارآیی رادارها از طریق مواد دارای خاصیت انعکاسی ضعی٠یا استÙاده از نقشه هـایـی کـه بـه مـیـزان بـسـیـار انـواع ویـژه ای از روغـنـهـایـی کـه تـوان جـذب امـواج الکترومغناطیسی را دارا هستند.
Ùˆ. بـه کـارگـیـری وسـایـل گمراه کننده گرمازا در مقابله با تجهیزاتی Ú©Ù‡ دارای اشعه مـادون قـرمز هستند؛ مانند پرتاب بالون یا Ùورانهای گرمایی به منظور گمراه سازی موشکهای ضدهواپیمایی هدایت شونده به وسیله پرتو مادون قرمز.
2. نابودسازی وسایل الکترونیک : هد٠از این کار آن است Ú©Ù‡ تجهیزات الکترونیک دشمن پـس از تـعـیـیـن جـایـگـاه آنـهـا، بـا بـه کـارگـیـری وسـایـل شـنـاسـایـی الکـتـرونـیـک Ùˆ دیـگـر روشـهـای مـعـمـول نـظـامـی مـورد Øـمـله قرار گیرد. از سوی دیگر Ø³Ù„Ø§Ø Ù‡Ø§ÛŒ تاکتیکی پیشرÙته ای اختراع شده Ú©Ù‡ خود هدایت کننده به سوی هدÙهای راداری هستند، مانند موشک ((شرایک )) Ú©Ù‡ پـرتـوهـای مـنـبـعـث از آنـتن رادار را دریاÙت Ù…ÛŒ کند Ùˆ آن را برای هدایت خودش به کار Ù…ÛŒ گیرد Ùˆ هد٠را نابود Ù…ÛŒ سازد.
وسـایـل Ùˆ تـجـهـیـزاتـی کـه تـا ایـن جـا از آنـها سخن Ú¯Ùتیم ØŒ یعنی همان ابزاری Ú©Ù‡ جنگ الکـتـرونـیک را ممکن ساخته است ØŒ در شماری از رویارویی هایی Ú©Ù‡ پس از جنگ جهانی دوم انـجـام گـرÙـت بـه کـار گـرÙـتـه شـد. ایـن مـیـادیـن کـارآیـی Ùˆ ضـعـ٠و Ù…Øدودیتهای این وسایل Ùˆ تجهیزات را آشکار ساخت . از نمونه های این جنگ Ù…ÛŒ توان به جنگ الکترونیک در ویتنام Ùˆ جنگ الکترونیک در خاورمیانه اشاره کرد.
5 . جنگ سرد الکترونیک
بـه مـجموعه عملیاتهای تجسسی الکترونیک دستگاه های اطلاعاتی دولتها در هنگام جنگ Ùˆ ØµÙ„Ø ØŒ جنگ سرد الکترونیک Ú¯Ùته Ù…ÛŒ شود.
مـتـهـم بـه پـرتـاب بـالونـهـای Øامل دستگاههای جاسوسی روی خاک آن کشور به منظور تصویربرداری از مؤ سسه های نظامی Ùˆ صنعتی کرد.
ایـن رویـداد از آغـاز ایـجـاد تØولی بزرگ در ابزار Ùˆ راه های گردآوری اخبار Ùˆ اطلاعات پـرده بـرداشـت . پـس از آن بـا Ùـنـاوری پـیـشـرÙـتـه روز وسـایـل گـونـاگـونـی در زمـینه های الکترونیک Ùˆ Ùعالیتهای جاسوسی Ùˆ ضدجاسوسی اخـتـراع شـد. از آن جـمـله هـواپـیـمـای شـنـاسـایـی آمـریـکـا ((یـو Ù€ 2)) بـود کـه در سـال 1960 در آسمان شوروی ساقط گردید. در Øادثه ((آرم سÙارت آمریکا)) در 1960 نـیـز جاسوس های روسی Ú¯Ùت وگوهای دÙتر سÙارت آمریکا در مسکو را به وسیله دستگاه هـای الکـتـرونـیـکـی شـنـود کـردنـد. در سـال 1968 کـشتی جاسوسی بی سیم آمریکایی ((پـیـوبـل Pueble)) بـه وسـیـله جمهوری دموکراتیک خلق کره به اسارت درآمد؛ Ùˆ ساخت کشتی جاسوسی ((لیبرتی )) از نمونه های دیگر بود.
امـروزه مـشـهـور است Ú©Ù‡ هواپیماها Ùˆ ماهواره های جاسوسی متعلق به دستگاه های اطلاعاتی دولتـهـای بـزرگ ØŒ نـه تـنـهـا در زمـان جـنـگ ØŒ بـلکـه در زمـان ØµÙ€Ù„Ø Ù†Ù€ÛŒÙ€Ø² Ùـعـال هـستند Ùˆ اطلاعات موردنظرشان را درباره تاءسیسات نظامی ØŒ صنعتی ØŒ اقتصادی ØŒ مـØـصـولات زراعـی ØŒ جاری شدن سیلاب ها، مناطق Ùˆ خشک سالی Ùˆ دیگر اطلاعاتی Ú©Ù‡ آنان رابـه ارزیـابـی وضعیت اقتصادی Ùˆ نظامی کشورهای موردنظرشان Ú©Ù…Ú© Ù…ÛŒ کند، گرد Ù…ÛŒ آورنـد، Ùˆ مـی کـوشـنـد تـا بـر پایه این اطلاعات به Øساسیت های سیاسی آن کشور Ù¾ÛŒ ببرند.
دسـتـگـاه هـای جاسوسی ØŒ متناسب با توان Ùˆ امکاناتشان ØŒ انواع ابزارهای الکترونیکی را بـرای دریـاÙـت اطـلاعـات سـرّی مـورد نـظـرشـان بـه کـار مـی گـیـرنـد. از مـهـم تـریـن وسایل الکترونیک به ال٠. وسایل قابل Øمل زمینی مانند تجهیزات شناسایی بی سیمی Ùˆ راداری زمینی .
ب . وسایل قابل Øمل Ùضایی مانند تجهیزات شناسایی بی سیمی Ùˆ راداری Ùˆ تجهیزات تصویربرداری با اشعه مادون قرمز قابل Øمل به وسیله هواپیماها یا ماهواره های نظامی .
ج . تـجـهـیـزات قـابـل Øـمـل دریـایـی Ø› مـثـل تـجـهـیـزات شـنـاسـایی بی سیمی Ùˆ راداری قابل Øمل به وسیله یگانهای دریایی اعم از نظامی یا تجاری .
د. هـواپـیـمـاهـای جـاسـوسـی بـدون سـرنـشـین Drones که از زمین به وسیله دستگاه های کـنـتـرل از راه دور زمـیـنـی control Remote بـرای شـنـاسـایی مواضع دشمن هدایت می شوند.
Ù‡* . جـاسـوسـی بـا بـه کـارگـیـری مـاءمـوران سـری مـجـهـز بـه تـجـهـیـزات شـناسایی قـابـل Øمل Ùˆ ابزار Ùˆ وسایل جاسوسی پیشرÙته ای Ú©Ù‡ برای ماءموریتهای گوناگون Ùˆ در انـدازه هـای مـخـتل٠ساخته شده است . از ویژگی های این تجهیزات ارزان بودن قیمت Ùˆ سـادگـی آمـوزش آنـهـا در مـقـایـسـه با تجهیزات جاسوسی سابق الذکر است Ø› Ú©Ù‡ از مهم ترین آنها موارد ذیل است :
1. تجهیزات جاسوسی الکترونیک از Ú¯Ùت وگوهایی Ú©Ù‡ در مکانهای پیچیده در جریان است .
ال٠. مـیـکـروÙـونـهـای بـی سـیـم : ایـن مـیـکـروÙـون هـا تـجـهـیـزات ارسـال پـیـام بـی سـیـمی Ú©ÙˆÚ†Ú©ÛŒ هستند Ú©Ù‡ در قالب های گوناگونی استتار Ù…ÛŒ شوند. انـدازه هـای آنـهـا از انـدازه یـک پـاکـت سـیـگـار تـا یـک تـمـبر پستی در نوسان است . این وسـایـل بـه مـیـکـروÙـون های Øساسی برای ضبط صدا Ùˆ نیز باطریهای خشک Ú©Ù… Øجمی مـجـهـز هـسـتـند Ú©Ù‡ آنها را با نیروی برق برای مدت ده تا صدها ساعت شارژ Ù…ÛŒ کند. این مـیـکروÙون ها مخÙیانه به وسیله جاسوس ها در آنها به وسیله دستگاه های پیام گیر مجهز بـه مـوج ا٠.ام FM کـه در اتـاق مـجـاور Ùˆ یـا در سـاخـتمانی در Ùاصله ده تا صدها متر متناسب با نوع Ùˆ توان در دستگاه مورد استÙاده کار گذاشته Ù…ÛŒ شود دریاÙت Ù…ÛŒ گردد.
ب . مـیـکـروÙـون هـای بـاسـیـم : ایـن مـیـکـروÙـون هـا بـه طـور مـعـمـول دسـتـگـاه هـای کـوچـکـی هـسـتـنـد Ùˆ بـرای آن کـه جـلب تـوجـه نـکـنـنـد بـه شـکـل های گوناگونی ساخته Ù…ÛŒ شوند. میکروÙون استتار Ù…ÛŒ شود Ùˆ به وسیله یک سیم بـرق نـازک کـه جـلب تـوجـه نـمـی کـنـد بـه دسـتـگـاه ضـبـط صـوت مـتـصـل مـی گـردد. سـپس ضبط صوت در همان اتاق یا اتاق مجاور کار گذاشته Ù…ÛŒ شود. گـاهـی نـیـز از ضـبـط صـوت هـای خـودکـار اسـتـÙـاده مـی گـردد کـه بـا قـطـع Ùˆ وصـل صـدا بـه طـور خودکار روشن Ùˆ خاموش Ù…ÛŒ شود VoiceActivated . البته این امر نیازمند نیروی برق Ùراوان است .
ج . ضـبـط صـوت هـای مـجـهـز بـه مـیـکـروÙـون هـای بـسـیـار Øـسـاس Ø› کـه بـا وصـل Ùˆ قطع صدا به کار Ù…ÛŒ اÙتد Ùˆ خاموش Ù…ÛŒ شود. جاسوس ها این میکروÙون ها را به هنگام Ú¯Ùت ÙˆÚ¯Ùˆ با اشخاص * موردنظر درون اتاق یا در لباس خودشان جاسازی Ù…ÛŒ کنند.
تجهیزات جاسوسی از طریق Ú¯Ùت وگوهای تلÙÙ†ÛŒ :
ال٠. تـجـهـیـزات بی سیم تغذیه کننده از تجهیزات تلÙÙ† Ø› آن عبارت است از تجهیزات Ùـرسـتـنـده بـسـیار Ú©ÙˆÚ†Ú©ÛŒ به اندازه یک قوطی کبریت به منبع نیروی برق نیاز ندارد، بلکه برق مورد نیازش * را به صورت دایم از خود خط تلÙÙ† دریاÙت Ù…ÛŒ کند. این دستگاه در داخـل یـا خـارج دسـتـگـاه تـلÙـن بـه سـیـسـتـم آن وصـل مـی شـود Ùˆ از ایـن طـریـق پـیـام هـای دریـاÙـتـی را بـه وسـیـله خـطـوط بـی سـیـم مـتـصـل بـه دسـتـگـاه دریـاÙـت مـجـهـز بـه مـوج ا٠ام در Ùـاصـله 2500 مـتـری انتقال Ù…ÛŒ دهد.
در ایـن شـیـوه شـخـص کـنـتـرل کـنـنـده بـایـد شـمـاره تـلÙـن تـØـت کنترل را به وسیله تلÙÙ† خارجی از Ùاصله ای هر Ú†Ù‡ دورتر بگیرد. در این Øالت تلÙÙ† زنـگ نـمـی خـورد؛ Ùˆ گـیـرنـده شـمـاره هـمـه Ú¯Ù€Ùـت وگـوهـای داخـل اتـاق را مـی شـنـود. دسـتـگـاه تـلÙـن ØŒ بـدون آنـکـه هـیـچ یـک از Øـاضـران داخـل اتـاق مـتـوجـه شـونـد، در واقـع بـه مـیـکـروÙـون سـیـمـی تبدیل Ù…ÛŒ گردد.
ج . جـایـگـزیـن سـازی دکـمـه هـای دسـتـگـاه تـلÙـن بـا دسـتـگـاه دیـگـری کـه از نـظـر Ø´Ú©Ù„ به طور کامل مشابه آن است اما به تجهیزات بی سیمی مجهز Ù…ÛŒ باشد.
ایـن دسـتگاه همه مکالمه ها را تا Øدود صد متر انتقال Ù…ÛŒ دهد Ùˆ به باطری هم نیازی ندارد. چـرا کـه از بـرق خـود دسـتگاه تلÙÙ† تغذیه Ù…ÛŒ کند. امواج ارسالی این سیستم به وسیله دستگاه پیام گیر مجهز به ا٠.ام FM دریاÙت Ù…ÛŒ گردد.
تجهیزات ضبط سری مکالمات
ال٠. میکروÙون بی سیم : Ùˆ آن عبارت است از دستگاه Ùرستنده Ú©Ù… Øجمی Ú©Ù‡ جاسوس در جـیـب خـود مـی گـذارد. این دستگاه میکروÙون روکش داده ای دارد Ú©Ù‡ در شکا٠دکمه لباس * جـاسـوس جـا مـی گـیـرد Ùˆ بـه وسـیـله یـک نـوار الکـتـریـکـی ظـریـ٠به درون لباس او انـتـقـال مـی یـابـد. ارسـال پـیام از طریق یک دستگاه دریاÙت مجهز به موج ا٠ام FM تا مـسـاÙـت 300 مـتـری انـجـام مـی گـیـرد؛ Ùˆ پـیـام هـای ارسـالی را مـی تـوان از طـریـق اتصال دستگاه دریاÙت به یک دستگاه ضبط صوت ØŒ ضبط کرد.
ب . کـیـ٠هـای دسـتـی ویـژه ای وجـود دارد کـه بـه دسـتـگـاه ضـبـط Ùˆ ارسـال مـجـهـز است Ø› Ùˆ Ù…ÛŒ توان آن را از طریق دکمه ای مرکب در نزدیک دست نگهدارنده در داخل کی٠کار گذاشت Ùˆ پس از آن در Øال Ù‚ÙÙ„ بودن کی٠آن را به کار گرÙت .
دستگاه های ارسال بی سیم مخصوص تعقیب اتومبیل ها
در این جا دو نوع دستگاه وجود دارد: داخلی و خارجی .
دسـتـگـاه تـعـقیب داخلی : دستگاه Ùرستنده Ú©ÙˆÚ†Ú©ÛŒ است Ú©Ù‡ Ù…ÛŒ توان آن را در پایین موتور اتـومـبـیـل کـار گـذاشـت کـه بـا روشـن شـدن سـویـچ اتـومـبـیـل دسـتـگاه نیز اقدام به ارسال پیام کند. این دستگاه ها آهنگ های بریده بریده ای تـولیـد Ù…ÛŒ کنند Ú©Ù‡ Ùرکانس آنها از 200 تا 1000 واØد در یک یا دو ثانیه (CPS) در نـوسـان اسـت . امـا دسـتـگـاه تـعـقـیـب خـارجـی : دسـتـگـاه پـیـشـرÙـتـه ای اسـت مـتـشـکـل از مـنـبـع انـرژی Ùˆ آنـتـن Ùـرسـتـنـده . ایـن دسـتـگـاه داخـل آهـن ربـایـی قـرار دارد کـه بـه هـر یـک از Ùـلزات زیـر مـاشـیـن مـØـکـم مـی چـسبد؛ Ùˆ اصـول کـار آن مـشـابـه دسـتـگاه های پیشین است . پیام های ارسالی این دستگاه به وسیله دسـتـگـاه گـیـرنـده مـجـهـز بـه ا٠ام FM مـوجـود در اتومبیل های تعقیب کننده قابل دریاÙت است . نیروهای کارشناس در شرایط عادی Ù…ÛŒ توانند اتـومـبـیـل را در مـنـطـقـه ای بـه قـطـر 5/1 مـایـل در داخـل شـهـرهـا Ùˆ 14 مایل در مناطق باز Ùˆ صØرایی ØŒ تعقیب الکترونیکی کنند.
دستگاه های جاسوسی مکالمات خارجی
عـمـلیـات شـنود Ú¯Ùت وگوهایی Ú©Ù‡ در بیرون اتاق ها Ùˆ اماکن بسته صورت Ù…ÛŒ گیرد، از جـنـبـه تـکـنـیـکـی بـسـیـار دشـوار Ùˆ در بـسـیـاری از مـوارد بـی Øاصل است . تنها شمار اندکی از دستگاه های الکترونیکی است Ú©Ù‡ در این زمینه آن هم اغلب در امـاکـن تـشـکـیـل کـنـÙـرانس ها Ùˆ همایش های عمومی به کار گرÙته Ù…ÛŒ شود. دستگاه های مـتـخـصـص جـاسوسی میکروÙون های هدایت شونده ای دارند Ú©Ù‡ Ù…ÛŒ توان آنها را به سوی تـجـمـع هـایـی بـه Ùـاصـله چـنـد صـد مـتـر هـدایـت Ùˆ سـخـنـان ردوبـدل شـده در آنـجـا را دریـاÙـت کـرد. اما خارجی Ù…Øدود است . بر برخی از مشکلات Ù…ÛŒ تـوان بـا بـه کـارگـیری میکروÙون های Øساس بی سیمی Ùˆ استتار آنها در جسم سگهای آموزش دیده به منظور نزدیک شدن به منابع Ú¯Ùت ÙˆÚ¯Ùˆ Ùˆ گرÙتن آنها به وسیله دستگاه هـای دریـاÙـت کـنـنـده Ùـایـق آمـد. نـیز این میکروÙون ها را Ù…ÛŒ توان در لباس کودکان کار گذاشت Ø› همان شیوه ای Ú©Ù‡ در خلال اشغال Ùرانسه توسط آلمان نازی در جنگ جهانی دوم به کار گرÙته شد.
اقدامات ضدجاسوسی الکترونیک
همان گونه Ú©Ù‡ وسایل الکترونیکی Ùوق الذکر برای دست یابی به اطلاعات سری ØŒ در چـارچـوب جـنـگ سـرد الکـتـرونـیـک ØŒ اخـتـراع گـردیـد، وسـایـل الکترونیکی ضد آنها نیز به منظور ØÙاظت از سری بودن Ú¯Ùت وگوها Ùˆ اطلاعات مـهـم Ùˆ از مـیان بردن زØمت دریاÙت آنها به وسیله نیروهای دشمن اختراع گردیده است . این اقدام ها دو جنبه دارد: سلبی Ùˆ ایجابی . از جمله اقدام های سلبی به موارد زیر Ù…ÛŒ توان اشاره کرد:
ال٠. اسـتـتـار بـی سـیـمـی : Ùˆ آن عـبـارت اسـت از اقـدامـاتی Ú©Ù‡ با هد٠استتار Ùعالیت ارتباطات بی سیمی انجام Ù…ÛŒ پذیرد؛ مانند استÙاده از تایپ کننده تله تایپ Teleprinter بـا دسـتـگـاه هـای کـد پیچیده در ارسال Ùˆ دریاÙت Ùˆ استÙاده از آنتن های هدایت شونده برای هـدایت پیام های بی سیمی در جهت موردنظر به کار گرÙته Ù…ÛŒ شود. مانند سیستم رله ÛŒ بـی سـیـمـی relay RadioØŒ ارسـال در سـایـه Ùˆ یـا زیـر پـوشـش پـایـگـاه ارسال قوی بی سیمی ØŒ ارسال برای مدت Ù…Øدود Ùˆ کوتاه ØŒ Ùˆ با هد٠جلوگیری از تعیین جـهـت بـه وسـیـله دسـتـگـاه هـای دشـمـن Ùˆ جـلوگـیـری از کـشـ٠مØÙ„ سایت های ارسال بی سیمی یا جلوگیری از شنود بی سیمی آنها به وسیله دشمن .
ب . اسـتـتار راداری Ø› Ùˆ آن عبارت است از اقداماتی Ú©Ù‡ به منظور ج . Ùریب الکترونیک Ø› Ùˆ آن عـبـارت از سـلسـله اقـدام هـایـی اسـت کـه بـه مـنـظـور بـه کـارگـیـری وسایل الکترونیکی خودی برای گمراه سازی دشمن انجام Ù…ÛŒ گیرد. از شیوه های این نوع Ùـریـب ØŒ ایـجـاد قـوانـیـن سـخـت بـرای بـه کـارگـیـری وسـایـل الکـتـرونـیـکـی به منظور استتار Ùعالیت های نیروهای خودی Ùˆ نیز تنظیم Ùریب الکـتـرونیکی به منظور اقدام دشمن به دریاÙت علامت های منظمی Ú©Ù‡ متضمن اطلاعات غلط Ùˆ بـه زعـم او درست Ù…ÛŒ باشد. اما اقدام های ایجابی ØŒ مجموعه وسایلی است Ú©Ù‡ هد٠آن کش٠وسـایـل جـاسـوسـی الکـتـرونـیـک دشـمـن یـا نـابـودی Ùˆ یـا ایـجـاد اخـتـلال در آنـهـا Ùˆ یـا بـه کـارگـیـری وسـایـل از کـارانـدازی آنـهـاست . از مهم ترین این وسایل Ù…ÛŒ توان به موارد زیر اشاره کرد:
ال٠. دسـتـگـاه هـای الکـتـرونـیـکـی کـه وجـود مـنـابـع ارسـال بـی سـیـمـی دشـمـن را شـنـاسـایـی Ù…ÛŒ کند؛ Ùˆ آن عبارت است از دستگاه های سنجش Ùـرکـانـس هـای بـی سیمی شامل بلندگو یا عقربه هایی Ú©Ù‡ Ù…ÛŒ توان از طریق آنها به وجود دستگاه های پیام Ù¾ÛŒ برد Ùˆ آنها را از کار انداخت . نیز Ù…ÛŒ توان دستگاه های مشابهی را برای تÙتیش اتاق هایی Ú©Ù‡ Ú¯Ùت وگوهای سری در آنها انجام Ù…ÛŒ شود، به کار گرÙت .
ب . دستگاه های اختلال بی سیمی Ùˆ راداری ! Ùˆ آن عبارت است از دستگاه هایی Ú©Ù‡ با پخش * امـواج پـارازیـت در Ùـضـا، دسـتـگـاه هـای بـی سـیـم یـا رادار دشـمـن را دچـار اخـتـلال مـی کـنـد. نـیز Ù…ÛŒ توان دستگاه های ویژه ای را به کار گرÙت Ú©Ù‡ در اتاقها کار گـذاشته Ù…ÛŒ شوند Ùˆ از آنجا امواج اختلال روی میکروÙون های بی سیمی Ú©Ù‡ برای شنود Ú¯Ù€Ùـت وگـوهـای سـری داخـل اتـاق هـا بـه کـار گـرÙـتـه مـی شـود، ارسـال گـردد. ایـن نـوع دسـتـگـاه هـا قـدرت ایـجـاد اخـتـلال در دسـتـگـاه های باسیم جاسازی شده در اتاق ها Ùˆ دستگاه هایی را Ú©Ù‡ ج . دستگاه هـای ØÙ€Ùظ سری بودن Ú¯Ùت وگوهای تلÙÙ†ÛŒ Ø› Ùˆ آن دستگاه هایی است Ú©Ù‡ Ù…ÛŒ توان آنها را بـه خـط تـلÙـن وصـل کـرد Ùˆ دسـتـگـاه هـای اØـتـمـالی مـتـصـل شده به آن را از کار انداخت . همین طور دستگاه های دیگری وجود دارد Ú©Ù‡ به منظور تـقـطـیـع مکالمات به دستگاه تلÙÙ† وصل Ù…ÛŒ شود Scramblers. کار این دستگاه بریده بـریـده کـردن مـکـالمـات است به گونه ای Ú©Ù‡ نامÙهوم گردد. در این Øالت لازم است نزد شـخـصـی Ú©Ù‡ Ú¯Ùت ÙˆÚ¯Ùˆ رابا طر٠دوم انجام Ù…ÛŒ دهد دستگاه دیگری از این نوع باشد Ú©Ù‡ Ú¯Ù€Ùـتـه هـا را به وضعیت اولیه بازگرداند. از ویژگی های دستگاه های تقطیع مکالمات ایـن اسـت کـه چـنـدیـن کـد داردو Ù…ÛŒ توان هر کدام از آنها را انتخاب کرد Ùˆ به منظور سرّی بودن هرچه بیشتر مکالمات روز دیگر آن را تغییر داد.
منبع
Comment