اطلاعیه

Collapse
No announcement yet.

جنگ الکترونیک

Collapse
X
 
  • Filter
  • زمان
  • Show
Clear All
new posts

  • جنگ الکترونیک

    مقدمه

    EW هنر و علمی است برای محافظت از استفاده دوستانه از طیف الكترومغناطیسی در عین ممانعت از استفاده خصمانه از آن. طیف الكترومغناطیسی شامل بسامدهای DC طیف مرئی و فراتر از آن است و لذا EW طیف كامل بسامد رادیویی، طیف فروسرخ، نوری و فرابنفش را در بر میگیرد.





    (1-1) بخشهای مختلف جنگ الكترونیك عبارتند از : ESM ، ECM ، ECCM ، سلاحهای ضد تشعشعی

    مطابق دسته بندی فوق EW بصورت كلاسیك چنین طبقه بندی میشود :
    - اقدامات پشتیبانی الكترومغناطیسی (ESM) كه بخش گیرنده EW است.
    - اقدامات ضد الكترونیكی (ECM) شامل اخلال، خاشاك (chaff) و فلیر (شعله زن) است كه به منظور مختل كردن سیستمهای راداری، مخابرات نظامی و سلاحهای جستجوگر گرما به كار میروند.
    - اقدامات ضد ضد الكترومغناطیسی (ECCM) كه شامل تمهیداتی است كه در طراحی و عملیات سیستمهای راداری و مخابرات نظامی در نظر گرفته میشود تا با اثرات ECM مقابله كند.




    سلاحهای ضد تشعشع (ARW) و انرژی هدایت شده (DEW) بخشی از EW محسوب نمیشدند با اینكه ارتباط تنگاتنگی با EW دارند. آنها در قسمت سلاحها قرار میگرفتند.
    در سالهای اخیر زیر بخشهای جنگ الکترونیکی مطابق (1-2) در بسیاری از کشورها مجددا تعریف شده اند. در حال حاضر تعریفهای پذیرفته شده در NATO عبارت اند از :
    - پشتیبانی جنگ الکترونیکی (ES) که همان ESM پیشین است.
    - حمله الکترونیکی (EA) که همان ECM پیشین را در بر میگیرد، با این که سلاحهای ضد تشعشع و هدایت شده انرژی نیز به آن اضافه شده اند.
    - حفاظت الکترونیکی (EP) که همان ECC, پیشین است.
    ESM (یا ES) با مباحث جاسوسی سیگنالی (SIGINT) شامل جاسوسی مخابراتی مباحث (COMINT) و جاسوسی الکترونیکی (ELINT) کاملا تفاوت دارد، اگر چه تمام این به دریافت پیامهای ارسالی دشمن مربوط میشود. این تفاوتها که با افزایش پیچیدگی سیگنالها روز به روز نامشخصتر میشوند. مربوط به مقتضیاتی است که با توجه به آنها پیامهای ارسالی دشمن دریافت میشوند.

    (1-2) جنگ الکترونیکی شامل EP یا ECCM پیشین، EA یا ECM پیشین + سلاحهای ضد تشعشع و سلاحهای انرژی هدایت شده، ES یا ESM پیشین است.

    COMINT - سیگنالهای مخابراتی دشمن را به منظور گرفتن اطلاعات جاسوسی از سیگنالهایی که حامل این اطلاعات هستند، دریافت میکند.

    ELINT - سیگنالهای غیر مخابراتی دشمن را به منظور تعیین جزئیات سیستمهای الکترومغناطیسی دشمن دریافت میکند تا بتواند اقدامات الکترومغناطیسی را برای آنها تدارک ببیند. بنابراین سیستمهای ELINT معمولا مقادیر زیادی داده را در مدت زمانهای طولانی جمع آوری میکنند تا بتوانند تحلیلهای مفصلی ارائه دهند.

    ESM/ES - از طرف دیگر این قسمت سیگنالهای دشمن (اعم از مخابراتی و غیرمخابراتی) را، با هدف انجام اقدامی عاجل بر روی این سیگنالها و یا سلاحهای مرتبط با این سیگنالها، جمع آوری میکند. سیگنال دریافتی را میتوان مختل کرد و ای اطلاعات دست نخورده را به بخشی با قابلیت پاسخی مرگبار ارجاع داد. سیگنالهای دریافتی را میتوان جهت اطلاع از موقعیت محل استفاده کرد که شامل شناسایی نوع و محل نیروهای دشمن، سلاحها، یا امکانات الکترونیکی او میشود. سیستمهای ESM/ES بطور عمده داده های سیگنالی بسیاری را جمع آوری میکند تا بتواند میزان کارایی بالایی را با پردازشهای کمتری تامین کند. سیستمهای ESM/ES بطور عمده مشخص میکنند کدام یک از گسیلگرهای شناسایی شده در حال کار هستند و موقعیت آنها کجاست.



    مفاهیم پایه ای ریاضیات – بخش اول

    1-2) مقادیر و معادلات بر اساس dB

    در تمام فعالیتهای حرفه ای که در آنها مباحث انتشار رادیویی بررسی میشوند، قدرت سیگنالها، بهره ها و اتلافها عمدتا به شکل dB بیان میشوند. بدین ترتیب میتوانیم از شکل dB معادلات که استفاده از آنها راحتتر از شکاعادی معادلات است استفاده کنیم.
    هر عددی که به شکل dB بیان میشود لگاریتمی است و این امر بدان معناست که ما به راحتی میتوانیم اعدادی را که مقدار آنها چند مرتبه با یکدیگر متفاوت است به راحتی با هم مقایسه کنیم. برای راحتی ما اعدادی را که به شکل غیر dB بیان میشوند را «خطی» مینامیم تا بتوانیم آنها را از شکل لگاریتمی dB اعداد متمایز کنیم. اعداد بیان شده بر حسب dB دارای این مزیت هستند که کار کردن با آنها بسیار راحت است:
    - برای ضرب کردن اعداد خطی، لگاریتمهای آنها را با هم جمع کنیم.
    - برای تقسیم کردن اعداد خطی، لگاریتمهای آنها را از هم کم میکنیم.
    - برای محاسبه توان n ام یک عدد خطی، لگاریتم آن را بر n ضرب میکنیم.
    - برای محاسبه ریشه n ام یک عدد خطی، لگاریتم آن را بر n تقسیم میکنیم.
    برای اینکه بیشترین استفاده را از این تسهیلات ببریم، باید اعداد را در همان مراحل اولیه به شکل dB بنویسیم و در مراحل نهایی آنها را به شکل خطی برگردانیم (در صورت نیاز). در بیشتر حالتها در مراحل نهایی نیز جوابها به شکل dB باقی میمانند.
    درک این مطلب مهم است که هر عددی که بر حسب dB بیان میشود باید به صورت یک نسبت باشد (که به صورت لگاریتم در آمده است). مثالهای معمول آن بهره تقویت کننده ها و آنتنها و اتلاف در مولدها یا انتشارهای رادیویی است.


    1-1-2) تبدیل اعداد خطی و لگاریتمی به یکدیگر

    هر عدد خطی (N) به کمک فرمول زیر به شکل dB تبدیل میشود:



    N (dB) = 10 Log (N)



    اعداد بر حسب dB به کمک فرمول زیر به اعداد خطی تبدیل میشوند:






    2-1-2) مقادیر مطلق بر حسب dB

    برای بیان مقادیر مطلق به شکل dB ، ابتدا آنرا بصورت نسبتی از یک مقدار ثابت معلوم در میاوریم. بهترین مثال، محاسبه توان سیگنالها بر حسب dBm است. برای تبدیل توان سیگنال به dBm ، ابتدا آنرا بر 1 میلی وات تقسیم، و سپس آنرا را به شکل dB تبدیل میکنیم.
    مثلا 4 وات معادل 4000 میلی وات است. پس 4000 را به شکل dB تبدیل میکنیم تا مقدار 36 dBm بدست آید. حرف m نشان میدهد که نسبت به میلی وات حساب شده است.



    10 Log (4000) = 10 * 3.6 = 36 dBm



    سپس برای تبدیل به وات داریم



    AntiLog (36 / 10) = 4000 mw = 4 watts




    تعاریف عمومی dB

    dBm = 1 میلی وات / توان بر حسب dB ( برای بیان قدرت سیگنال استفاده میشود.)

    dBW = 1 وات / توان بر جسب dB ( برای بیان قدرت سیگنال استفاده میشود.)

    dBsm = 1 متر مربع / مساحت بر حسب dB ( برای بیان مساحت آنتن یا سطح مقطع راداری استفاده میشود.)

    dBi = بهره آنتن بر حسب dB نسبت به بهره آنتن همسانگرد ( صفر dBi بنابه تعریف، بهره آنتن همه جهتی (همسانگرد) است.)


    3-1-2) معادلات dB

    برای راحتی کار ما از تعدادی از معادلات dB استفاده میکنیم. این معادلات یکی از شکلهای زیر را دارد، اما میتواند هر تعداد جمله ای داشته باشد:



    A (dBm) ± B (dB) = C (dBm)

    A (dBm) – B (dBm) = C(Db)

    A (Db) = b (dB) ± N Log (عددی که بر حسب dBنیست)



    که در آن، N مضربی از 10 است.
    معادله آخر در جایی که لازم است مربع (یا توانهای بالاتر) عدد ضرب شود استفاده میشود.
    مثال مهم معادله آخر ، معادله اتلاف پخشی در انتشار رادیویی است:





    که در آن، ، اتلاف پخشی (بر حسب dB) – d ، طول مسیر مخابراتی (بر حسب km) – f ، بسامد ارسال (بر حسب هرتز) است.
    عامل 32 سبب میشود عدد خروجی با توجه به واحد ورودیها بصورت عددی با واحد مطلوب بدست آید. این عامل در واقع از مربع عدد π4 (4 ضربدر عدد پی) تقسیم بر مربع سرعت نور و ضرب و تقسیم بر عاملهایی که تغییر واحد را پدید میاورند و سپس تبدیل به dB و گرد کردن آن بصورت یک عدد صحیح بدست میاید. نکته مهم در مورد ضریب 32 (و معادله ای که آنرا در بر میگیرد) این است که این عدد هنگامی درست است که بقیه ورودیها دقیقا بر اساس واحدهای مورد نظر بیان شوند. فاصله باید بر حسب کیلومتر و بسامد کار بر اساس مگاهرتز باشد وگرنه عامل اتلاف مقدار درستی نخواهد داشت.





    2-2) معادله پیوند (لینک) برای تمام عملکردهای EW

    عملکرد تمامی انواع رادار ، مخابرات نظامی ، جاسوسی سیگنالها و سیستمهای اخلالگر را میتوان بر اساس پیوندهای جداگانه مخابراتی تحلیل کرد. هر پیوند مخابراتی شامل یک فرستنده و یک گیرنده و هر وسیله ای است که مابین فرستنده و گیرنده بر سر راه انرژِی الکترومغناطیسی هنگام عبور آن از فرستنده به سمت گیرنده قرار میگیرد. فرستنده ها و گیرنده ها میتوانند اشکال متفاوتی داشته باشند. برای مثال هنگامی که یک پالس راداری از بدنه هواپیمایی منعکس میشود، مکانیسم انعکاس را میتوان مشابه یک فرستنده تصور کرد. هنگامی که پالس منعکس شده از بدنه هواپیما جدا شد ، از همان قوانین انتشاری پیروی میکند که هر دستگاه گیرنده – فرستنده با کلید مکالمه تلفنی هنگام ارسال مکالمات از آن بهره میگیرد.


    2-2-1) پیوندهای یک طرفه

    پیوند پایه مخابراتی و یا به عبارتی دیگر پیوند یک طرفه مخابراتی از یک فرستنده (XMTR) ، یک گیرنده (RCVR) ، آنتنهای گیرنده و فرستنده ، و مسیر انتشار مابین دو آنتن تشکیل شده است. شکل 2-1 اتفاقاتی را که برای قدرت سیگنال رادیویی در مسیر بین فرستنده و گیرنده میافتد ، نشان میدهد. این شکل قدرت سیگنال را بر حسب dBm و افزایش و کاهش قدرت سیگنال را بر حسب Db نشان میدهد.

    شکل 2-1 پیوند مخابراتی واقع در خط دید و در هوای مطلوب را نشان میدهد ( آنتنهای فرستنده و گیرنده میتوانند همدیگر را «ببینند» و بعلاوه مسیر انتشار بین آن دو خیلی به زمین و یا آب نزدیک نیست ). سیگنال با قدرتی معلوم بر حسب dBm فرستنده را ترک میکند ، سپس قدرت آن به میزان بهره آنتن فرستنده «افزایش» میابد ( اگر آنتن از یک ، یعنی صفر dB ، کمتر باشد ، قدرت سیگنال خروجی از آنتن کمتر از قدرت سیگنال خروجی از فرستنده است ) قدرت سیگنال خروجی آنتن فرستنده را قدرت موثر تشعشعی (ERP) مینامند و عمدتا بر حسب dBm بیان میشود. سیگنال تشعشع شده هنگام انتشار مابین آنتنهای فرستنده و گیرنده تحت تاثیر عوامل زیادی تضعیف میشود.





    برای محاسبه سطح سیگنال دریافتی باید قدرت فرستنده (بر حسب dBm) را بر حسب dBm با بهره آنتن فرستنده جمع (بر حسب dB) ، اتلاف پیوند (بر حسب dB) را کم ، و بهره آنتن گیرنده را (بر حسب dB) اضافه کرد.

    برای یک پیوند در خط دید و در هوای مطلوب ، عوامل تضعیف کننده صرفا اتلاف پخشی و فضای آزاد و اتلاف اتمسفر است. قدرت سیگنال به کمک بهره آنتن گیرنده افزایش میابد ( که بسته به نوع آنتن میتواند عددی مثبت یا منفی باشد ). سیگنال در نهایت با «توان گیرنده» به گیرنده میرسد.

    فرایندی که در شکل نشان داده شده است ، «معادله پیوند» و یا «معادله پیوند به شکل dB» نام دارد. اگر چه «معادله پیوند» در واقع به مجموعه ای از چند معادله اطلاق میشود که به کمک آن میتوان قدرت سیگنال را در هر نقطه در فرایند انتقال بر اساس سایر اجزا محاسبه کرد.

    مثال:
    توان فرستنده ( 1 W) = +30 dBm
    بهره آنتن فرستنده = +10 dB
    اتلاف پخشی = 100 dB
    اتلاف اتمسفر = 2 dB
    بهره آنتن گیرنده = +3 dB



    توان گیرنده = +30 dBm + 10 dB – 100 dB – 2dB + 3dB = -59 dBm




    2-2-2) اتلافهای انتشار

    دو جز مهم در معادله پیشگفته اتلاف پخشی (اتلاف فضایی) و اتلاف اتمسفر است. هر دوی این عاملهای اتلاف انتشار با فاصله انتشار و بسامد ارسال تغییر خواهد کرد. ابتدا اتلاف پخشی را از نوموگراف شکل 2-2 استخراج میکنیم. برای استفاده از این شکل ، خطی را از بسامد در سمت چپ به فاصله در سمت راست رسم میکنیم. محل تقاطع این خط با مقیاس میانی اتلاف پخشی را برحسب dB نشان میدهد. برای مثال بسامد 1 گیگاهرتز و فاصله 20 کیلومتر ، اتلاف 119 dB را نشان میدهد. همچنین فرمول ساده ای برحسب dB برای محاسبه اتلاف پخشی وجود دارد:

    Ls(Db) = 32.4 + 20 log ( فاصله به کیلومتر ) + 20 log ( بسامد به مگاهرتز )

    در نظر داشته باشید این محاسبات برای انتشار در خط دید و هوای مطلوب است. عامل 32.4 با توجه به انواع تبدیل واحدها جور میشود تا جواب نهایی درست باشد و فقط در حالتی که فاصله برحسب کیلومتر و بسامد برحسب مگاهرتز باشد معتبر است. وقتی معادله پیوند با تقریب 1 dB مدنظر باشد ، عامل 32.4 نوعا 32 نوشته میشود.

    نکته دیگر در ارتباط با اتلاف پخشی این است که اتلافی که توسط نوموگراف و فرمول پیشگفته به دست می آید مربوط به اتلاف پخشی بین دو آنتن همسانگرد ( با بهره واحد یا صفر دسیبل) است. این مساله کار را راحت تر میکند زیرا بهره آنتنهای گیرنده و فرستنده جداگانه به حاصل اضافه میشود. این فرمول با توجه به این حقیقت به آمده است که آنتن همسانگرد فرستنده انرژی خود را بطور یکنواخت روی یک کره پخش میکند بطوری که انرژی ERP روی سطح کره بزرگ شونده بطور یکنواخت پخش میشود. یک آنتن گیرنده همسانگرد دارای سطح موثری است که تابعی از بسامد است. سطح موثر آنتن گیرنده مقدار سطح کره ای (با شعاع برابر با فاصله بین فرستنده و گیرنده) را مشخص میکند که یک آنتن با با بهره واحد میتواند جمع آوزی کند. فرمول اتلاف پخشی نسبت به سطح کل کره مورد نظر به سطح آنتن همسانگرد در بسامد کار است. (این فرمول را خودتان پیدا کنید!)

    اتلاف اتمسفر عنصری غیرخطی است ، لذا بهترین کار این است که مقدار آن را به کمک شکل 3-2 به دست آوریم. در این مثال ، بسامد ارسالی 50 گیگاهرتز است. خطی را در بسامد 50 گیگاهرتز به سمت نمودار رسم کرده و سپس از نقطه تماس به سمت چپ حرکت کنید تا مقدار اتلاف اتمسفر بر حسب dB بر km بدست آید. در این مثال مقدار بدست آمده 0.4 dB است لذا عبور سیگنال 50 گیگاهرتز در فاصله 20 کیلومتر معادل 8 Db اتلاف اتمسفر دارد. توجه داشته باشید که در بسامدهایی که عمدتا در پیوندهای نقطه به نقطه در مخابرات تاکتیکی استفاده میشود ، اتلاف اتمسفر در بسامدهای ریز و موجی و موجهای میلی متری و در انتقال رفت و برگشتی بین زمین و ماهواره بسیار مهم میشود.


    2-2-3) حساسیت گیرنده

    اگر چه حساسیت گیرنده را بطور کامل در مطالب بعدی بررسی خواهیم کرد ، لازم به ذکر است که حساسیت گیرنده به عنوان کوچکترین سیگنالی (از نظر قدرت) تعیین میشود که گیرنده هنوز قادر است خروجی صحیحی را تولید کنید.

    اگر توان دریافتی دست کم برابر با حساسیت گیرنده باشد ، ارتباط مخابراتی بر روی پیوند امکان پذیر میشود. مثلا اگر توان دریافتی 59- dBm و حساسیت گیرنده 65- dBm باشد ارتباط مخابراتی امکان پذیر میشود. به علت اینکه سیگنال دریافتی از نظر توان 6 dB بالاتر از مشخصات حساسیت گیرنده است ، میگوئیم حاشیه امنیت پیوند 6 dB است.


    2-2-4) برد موثر

    در حداکثر مسافت ممکن برای پیوند ، توان دریافتی با حساسیت گیرنده برابر خواهد بود. بنابراین میتوان توان گیرنده را برابر با حساسیت قرار داد و معادلات را برای تعیین طول حداکثر پیوند حل کرد. برای سادگی مثال میزنیم. یک پیوند را در بسامد 100 مگاهرتز در نظر بگیرید که در آن اتلاف اتمسفر در برابر طولهای معمول پیوندهای زمینی ناچیز فرض شده است.

    توان فرستنده 10 وات (+40 dBm) ، بسامد کار 100 MHz ، بهره آنتن فرستنده 10 dB ، بهره آنتن گیرنده +3 dB و حساسیت گیرنده -65 dBm است. یک خط دید مابین دو آنتن وجود دارد. طول حداکثر پیوند مخابراتی چه مقدار است؟



    Pr = Pt + Gt – 32.4 – 20 log (f) – 20 log (d) + Gr



    که در آن Pr توان دریافتی ، Pt توان خروجی فرستنده ، Gt بهره آنتن فرستنده ، f بسامد ارسالی ، d مسافت ارسال و Gr بهره آنتن گیرنده است.

    بنابه فرض حساسیت گیرنده Pr = Sens و معادله را برای 20 log (d) حل میکنیم:



    Sens = Pt + Gt – 32.4 – 20 log (f) – 20 log (d) + Gr

    20 log (d) = Pt + Gt – 32.4 – 20 log (f) + Gr – Sens

    20 log (d) = + 40 + 10 – 32.4 – 20 log (100) + 3 – (– 65)

    = + 40 + 10 – 32.4 – 40 + 3 + 65 = 45.6



    حال مساله را برای d حل میکنیم ، مسافت موثر است برابر است با:



    d = - log (20 log (d) / 20) = - log (45.6 / 20) = 191 km


    ************************************************

    جنگ الکترونیک
    پدید آورنده : مترجم : عبدالحسین بینش/عضو هیئت علمی پژوهشکده تحقیقات اسلامی ، صفحه 158

    جنگ الکترونیک Electronic warfare

    مـیـدان جـنـگ الکـترونیک Battlefield Electronic و ابزارهای جنگ الکترونیک Measures Electronic واژه های مترادفی هستند که معنای واحدی را افاده می کنند، و آن به کارگیری عـلوم کـاربـردی جـدیـد -بـه ویـژه عـلوم مـرتـبـط بـا حـوزه الکـتـرونـیک نظامی - در خدمت تـاکـتـیـکـهـای تـهـاجـمی و تدافعی نظامی و نیز به کارگیری این علوم برای مقابله با تدابیر الکترونیک دشمن و بی اثر ساختن آنها می باشد. در این جنگ سیستم های زیر به کار گرفته می شوند:
    1. سیستم های نظامی هشدار دهنده و شناسایی :

    هشدار و شناسایی دو ماءموریت مستقل اند.

    (systems detection and warning military) مـاءمـوریـت سـیـسـتـم هـای هـشـداردهـنـده جـلوگـیـری از غـافلگیری تاکتیکی است . و سیستم های شناسایی ماءموریت پیام رسانی دربـاره انـجـام یـا احـتـمـال انـجـام تـهـاجـم و مـیـزان نـزدیـکـی ، مـحـل اسـتـقـرار، حـجـم و نـوع فـعالیت و سلاح دشمن را به عهده دارند. اما ماءموریت هشدار، فـراگـیـرتـر از ایـن اسـت ؛ زیـرا عـلاوه بـر عـمـلیـات شـنـاسـایـی ، فـرآیـنـد تحلیل و اتخاذ تصمیم مناسب ، پس از دریافت اطلاعات لازم از انواع تجهیزات الکترونیک را نـیـز بـر عـهـده دارد. شـیـوه هـای هـشـدار از گـذشـتـه تـا کـنـون دسـتـخـوش تـحـول فـراوان گـشـتـه اسـت . در جـنـگهای قدیم از نیروهای انسانی همچون دیدبان و از حیوانات برای شناسایی نزدیک نیروهای دشمن استفاده می شده است . در آستانه ورود به سـال 1914 م . اسـتـفـاده از دوربـیـن و تـلسـکـوپ و وسایل ارتباطی بی سیم و با سیم همچون ابزارهای جنگی به صورت امری عادی درآمد. در جـنـگ جـهـانـی یـکم نورافکن های شناسایی و مُنوّرها، به میزان بسیار گسترده ای به منظور مشاهده هواپیماها و نیروهای مهاجم در شب به کار گرفته شد. چنانکه -در چارچوبی مـحـدودتـر- تجهیزات شنیداری مجهز به آژیرهای ویژه نیز برای تعیین موقعیت هواپیماها بـه کار گرفته شد. در جنگ جهانی دوم اختراعاتی با تکنیک پیشرفته تر مانند رادار و وسـایـل ارتـباطی بی سیم ، به ویژه در زمینه امواج با فرکانس بسیار بالا، وارد میدان شد. به کارگیری این تجهیزات در برتری هوایی بریتانیا تاءثیری تعیین کننده داشت . بـا ورود سـلاح اتـمـی در سـال 1945 م و تـکـثـیـر سـریـع آنها در سالهای بعد و نیز پـیدایش موشک های قاره پیما، ابعاد جدیدی ظهور کرد که موجب افزایش توان غافلگیری در جنگ شد. در این اوضاع و احوال بود که نیاز به سیستم های هشدار بهنگام نیز افزایش یـافـت . از ایـن رو، همه توان تلاشهای علمی و فناوری در راستای تاءمین نیازهای نظامی بـه کـار گـرفته شد و در زمینه ساماندهی ، شناسایی و هشدار، به ویژه در ارتباط با هـواپـیـمـاهـای جت و ملخدار، بالگرد ، زیردریایی ها، ماهواره ها و... تجهیزات متنوعی به ظهور رسید.

    ایـن سـیـسـتـمـهـا ابـزارهـای گوناگونی ، مثل تلویزیون ، لیزر، شناسایی مغناطیسی و شـنـیـداری ، دسـتـگـاه هـای شـنـاسایی مجهز به اشعه مادون قرمز، دستگاه های شناسایی پـرتـوهـای اتـمـی و تـجـهـیـزات شـنـاسـایـی شـیمیایی را به کار می گیرد. تجهیزات شناسایی شاهد تغییرات فراوانی بوده که مهم تری نشان اینها است :

    الف . تجهیزات شناسایی استفاده کننده از امواج الکترو مغناطیسی مانند امواج نور مرئی و امـواج نـور غـیـرمـرئی (اشـعـه مـادون قرمز و اشعه لیزر)، امواج رادار و دیگر امواج بی سیمی . در زمینه تجهیزات دیداری تحول جدیدی پدید آمد که در ابتکار تجهیزات دید در شـب و جـنـگ شبانه خلاصه می گردد. در تجهیزات شناسایی مجهز به اشعه مادون قرمز نـیـز تـحـولات چـنـدی پـدیـد آمـد کـه از تـوانـایـی شـنـاسـایـی نـقـاط داغ مـثـل مـوتـور مـاشـین ، هواپیما، موشک و آتش اردوگاه ها برخوردار است . به طوری که می تـوانـد اخـتـلاف درجه حرارت اجسام گوناگون را تمیز دهد. در زمینه رادار پیشرفتهایی صـورت گـرفـت کـه زمینه به تجهیزات شناسایی بی سیم تجهیزات گیرنده حساسی بـرای رهـگـیـری امـواج ارسـالی بـی سـیـمـی و سـیستم های دریافت امواج راداری دشمن و استنباط هشدار مناسب از آنها و تجهیزات بی سیمی جهت یاب در چارچوب فرکانس های بی سـیمی قابل استفاده برای شناسایی انفجارهای اتمی که انرژی بسیار زیادی را آزاد می کند اختراع گردید.

    ب . تجهیزات شناسایی شنیداری برای شناسایی دشمن در زیر آب و بر فراز زمین

    ج . تـجـهـیـزات شـنـاسـایـی امواج (Geophones) که در زمینه ره گیری امواج صوتی عبورکننده از لایه های خاک و شناسایی نفوذ افراد با تجهیزات دشمن کاربرد دارد.

    د. تجهیزات شناسایی مغناطیسی (Magneometers): که برای شناسایی اجسام بزرگ فـلزی کـه تـحـرکـاتـشـان بـر هـر نـقـطـه ای از میدان مغناطیسی زمین تاءثیرگذار است . مـثـل : زیـردریـایـی هـا، کاروانهای نظامی فرازمینی ، این تجهیزات هم به وسیله هواپیما قابل حمل اند و هم قابلیت نصب درون زمین را دارند.

    ه* . تـجـهـیـزات شـنـاسـایـی تـشعشعات اتمی : عبارت است از تجهیزات سنجش پرتوهای حاصل از انفجارهای اتمی . این تجهیزات در هواپیما، موشک ها و ماهواره ها کاربرد دارند.

    و. تـجـهـیـزات شـنـاسـایی شیمیایی : این تجهیزات قابلیت شناسایی بوها و ترشحات حاصله از جسم انسان را که به میزان اندکی در فضا پخش می شود داراست .

    ایـن تـجـهیزات به طور مخفیانه در میدان نبرد کار گذاشته می شود و در حوزه فعالیتش * رفت وآمد نیروهای دشمن را شناسایی می کند.

    الف . ساخت سامانه های دفاع هوایی : رکن اصلی این سامانه ها به کارگیری رادارها در اندازه ها و اشکال گوناگون ، به کارگیری تجهیزاتی که هواپیماهای دوست را از دشمن تـمـیـز مـی دهـد و هـشـدار کـاذب ، بـه ویـژه در حـالت بـه کـارگـیـری وسـایـل راداری فـریـبـنـده مـی باشد. از مشهورترین سامانه های هشداردهنده سامانه ساج (SAGE) آمـریـکـایـی و سـامـانه نادج VNADGE اروپایی کشورهای عضو ناتو است . سامانه ژاپنی شبیه به سامانه کشورهای عضو ناتو می باشد. اتحاد شوروی (سابق ) نیز از سامانه شناسایی بسیار پیشرفته ی پیچیده و بسیار سری برخوردار بود.

    ب . سـامـانـه هـای هشدار ضدموشکهای قاره پیما: این سامانه ها در نیمه دوم قرن بیستم و پـس از تـجـهـیـز مـوشـکـهای قاره پیما به کلاهک های هسته ای ، اختراع شدند. این سامانه تشکیل می شود از شبکه های راداری عظیم زمینی که امواج دارای فرکانس های بسیار بالا و فـوق بـالا را بـه کـار مـی گـیـرد، بـه پـیـمـایـش آسـمـان اقـدام و اجـرام در حال پرواز در آن را دنبال می کند. این سامانه به وسیله شبکه های راداری ویژه شناسایی فـوق خـط دیـد پـشـتـیـبـانـی مـی شـود کـه از تـوان شـنـاسـایـی مـوشـکـهـای در حـال حـرکـت در طـبـقـات بـالای جـو بـرخـوردار است . نیز ماهواره های مجهز به دستگاه های شناسایی مادون قرمز آنها را پشتیبانی می کند.

    ج . ساماندهی ضدموشکهای قاره پیما: این سامانه ها از سامانه های پیشین ، پیچیده ترند و شـامـل سـامـانـه هـای هـشـدار و تـعیین هدف های خاص آنها می باشد. این سامانه از شبکه راداری بـزرگـی تـشـکـیـل مـی گـردد کـه مـاءمـوریتش تعیین مسیر درگیر شدن با هدف و بـازشـناسی هدف های حقیقی از هدفهای کاذب و چیرگی بر اقدامات پدافندی الکترونیک است .

    پی گیری اجرام فضایی طراحی شده اند و رادارهایی گوناگون با اندازه هایی بسیار بـزرگ را در خـدمت دارند. ویژگی عمده این سامانه ها سرعت در انجام عملیات تعقیب و نیز تـوان تـعـقـیب چند شی ء به طور همزمان است . به منظور افزایش کارآیی آنها تلسکوپ هایی روی آنها نصب گردیده که ماءموریتشان انجام تعقیب دیداریِ ماهواره هایی است که در مدارهای به نسبت پایین پیرامون زمین در حال حرکت اند.

    و. شـنـاسـایـی جـوی : در ایـن نـوع شناسایی انواع هواپیما،هلی کوپتر، هواپیمای بدون سـرنـشـین ، سکوهای پرنده ، ماهواره و موشک به کار گرفته می شود. برای موفقیت این تـجـهـیـزات در مـاءمـوریـت هـای شـنـاسایی ، آنها را به انواع سیستم های شناسایی مانند تـجـهیزات دید در شب ، تجهیزات شناسایی مغناطیسی و دستگاه های شناسایی انفجارهای اتمی مجهز می سازند.

    ه* . سامانه های شناسایی نفوذ دشمن و دفاع از پایگاه ها و تاءسیسات نظامی .

    2. تـجـهـیـزات فـرمـانـدهـی و کـنـتـرل Command and control equipment

    این تجهیزات بر فناوری کامپیوتر مبتنی است که در خدمت نیروهای مسلح قرار می گیرد و در مـاءمـوریت های فراوانی جایگزین افراد می گردد: برخی از آنها اطلاعات را از سیستم های شناسایی دریافت و به منظور محاسبه و تعیین دقیق اماکن فعالیت دشمن و شناخت نوع و جـهـت ایـن فـعـالیـت آنـهـا را تـنـظـیـم و تـحـلیـل مـی کـنـنـد. در هـمـیـن حـال کـامـپـیـوتـرهای دیگری به انتشار و دریافت امواج راداری اقدام می کنند و به منظور تـعـیین سرچشمه فعالیت ، با در نظر گرفتن توپوگرافی زمین آنها را مورد تجهیزات تعیین هدف دقیق آتش توپخانه است ؛ به این ترتیب که با استفاده از داده های دستگاه های شـنـاسـایـی ، مـخـتـصـات هـدف را تـعـیـیـن مـی کند، آن گاه فرمان لازم را به دستگاه های اتـومـاتیکی که کارشان تعیین سمت و اجرای آتشباری است صادر می کند. خلاصه این که عـمـلیـات تـبـدیـل اطـلاعـات و داده هـای سـیـسـتـم هـای هـشـدار بـه فـرامـیـن روشـن و قـابـل اسـتـفاده ، مقدمه ورود به میدان جنگ الکترونیک است و مغزهای الکترونیک بخش لاینفک آنـهـا مـحسوب می گردد. ابرقدرتها سخت در تلاشند تا سیستم ها و تجهیزات پیشرفته ای تولید کنند که بتواند نوع و مشخصات سلاح هایی را که باید بر ضد هدف های معین بـه کـارگـیـری شود تعیین کنند، به طوری که بتوان آنها را در مقیاس گسترده و نیز در سطوح به نسبت پایین نظامی (مثل فرماندهی لشکرها و تیپ ها) به کار گرفت . تصویر روشـنی را از فعل و انفعالات میدان نبرد، بی آنکه نیازی به کشتی یا مراکز دیده بانی بوده باشد، در اختیار داشت .

    3. سیستم های ناوبری Navigational equipment

    هماهنگ با سیستم های پیشین ، تجهیزات ناوبری نیز ناگزیر باید ارتقا می یافت و دقت هـدف گـیـری سـلاح های گوناگون تضمین می گردید. بسیاری از تجهیزات در راستای اهداف ناوبری و به کارگیری آنها در ناوهای فضایی و دریایی و انواع سلاح ها ارتقا یافت و در این فرآیند سیستم های زیر اختراع شد:

    الف . سـیـسـتم های ناوبری و هدایت الکترونیک چشمی با استفاده از فناوری تلویزیون : مثل بمب های هواپیماهای آمریکایی ((وال آی )) Walleye و هابوس Habos که هر دوی آنها بـه وسـیـله سـیـسـتـم تـلویـزیـونـی هـدایـت مـی شـود. نـحـوه عـمـل بـه ایـن صـورت اسـت که خلبان هدفی را که روی صفحه تلویزیون نصب شده در نـوک بـمب درست مقابل هدف قرار گیرد، آن گاه به طور خودکار به سوی هدف شلیک می کند.

    ب . سـیـسـتـم نـاوبـری و هـدایـت الکـتـرونـیـک مـجـهـز به لیزر مانند بمب های هواپیمایی هوشمندSmart Bombsآمریکایی هدایت شونده به وسیله اشعه لیزر: در این روش از دو هـواپیما استفاده می شود. هواپیمای اول پرتو لیزر را به سوی هدف موردنظر هدایت می کـنـد و هـواپـیـمـای دوم بـمـبی را که در پی نور منعکس شده از اشعه لیزر حرکت می کند، شلیک می کند.

    ج . تـجـهـیـزات نـاوبـری و هـدایـت الکـتـرونـیـک مـجـهـز بـه اشـعـه مـادون قـرمـز: مـثـل سـیـسـتـم مـوشـکـی زمـیـنـی ـ هـوایـی سـام ـ 7 شـوروی (سـابـق ) کـه بـه وسـیله نفر حـمـل مـی گـردد و بـه طـرف اشـعه مادون قرمز منبعث از موتورهای هواپیما هدف گیری می شود.

    د. تـجـهـیـزات هـدایـت راداری : مـثـل سـیـسـتـم رادار ((سـکـای سـپوت )) Sky Spot Radar آمـریـکـایـی ، ایـن سـیـسـتـم بـه یـک مغز الکترونیک که می تواند پس از دریافت اطلاعات مـربـوط بـه هدفی معین ، هواپیما را با دقت بسیار بالا به سوی آن هدف هدایت کند مجهز اسـت . ایـن در حـالتی است که فعالیت خلبان به حوزه اطلاعات دریافتی از رادار مذکور محدود بوده باشد.

    4. ارتباطات الکترونیک

    ارتـبـاطـات الکـتـرونـیـک تـشـکـیل می شود از دستگاه های ارتباطی باسیم و بی سیم به شـکـل ویـژه کـه در ایـجاد ارتباط میان تجهیزات فوق الذکر و سلاح های متعلق به آنها و فـرمـاندهی تاکتیکی و استراتژیکی از اهمیت ویژه ای برخوردار است . با آن که این نوع از ارتـبـاطـات در گـذشـتـه شـنـاخته شده بود، طبیعت جنگ الکترونیک پیشرفت دستگاه های الکترونیک را به منظور وصول به هدف های زیر قطعی ساخت :

    اطـلاعـات از مـنـابـع مـربـوط بـه پـایـگـاه هـای فـرمـانـدهـی و کـنـتـرل بـه مـنـظـور اتـخـاذ تـصـمـیـم و عـ*** العـمل مناسب و پخش آنها در میان سلاح های گوناگون در حال تعامل با هدف . این امر موجب پیدایش شبکه های ارتباطی بسیار پیچیده ای گشت که از پایگاه های تقویت و انتقال ارتباطات و شبکه های ماهواره ای نظامی برای زیر پوشش قرار دادن همه کره زمین برخوردار بود.

    فـناوری جنگ الکترونیک : ابزارهای الکترونیک در جنگ های جدید به صورت اصلی ترین ابـزارهـای تـسـلط بر نیروها و سلاح ها در میان ارتشهای متخاصم درآمده است . به طوری کـه بـدون وجـود ابـزارهـای الکـتـرونیک لازم ، حصول پیروزی برای آنها میسر نیست . با تـوجـه بـه تـعـریـفـی کـه از تـجـهـیـزات الکـتـرونـیـک بـه عـمـل آمـد، روشن می شود که این ابزارها به طور اصولی در موارد زیر به کار گرفته مـی شـود: 1. دسـتـیـابـی به اطلاعات موجود در میدانهای نبرد، به عبارت دیگر اقدام به انـجـام مـاءمـوریـت هـای شـناسایی به وسیله تجهیزات شناسایی و تجهیزات نظامی . 2. تـسـلط بـر سـلاح ها و نیروها با به کارگیری سیستم های هشدار و تجهیزات فرماندهی کنترل و نیز تجهیزات ناوبری و هدایت .

    از آنـجـا کـه بـرخـی از این تجهیزات ویژگی شناسایی شدن دارند به این معنا که به محض استفاده از آنها جایگاه و کدهایشان شناسایی می گردد؛ مانند دستگاه های بی سیمی و راداری کـه امـواج الکـتـرومـغـنـاطـیـسـی قابل دریافت انتشار می دهند. و دستگاه هایی که پـرتـوهـای غیرقابل دید با چشم منتشر می کنند (مانند اشعه مادون قرمز و لیزر) اما امکان مـشـاهـد آنـهـا بـا وسـایـل مـنـاسـب مـمـکـن اسـت ، عـلوم کـاربـردی وسـایـل ضـد آنـهـا را بـه کار می گیرد تا کارآیی آنها را کاهش دهد و این به نوبه خود مـوجـب پـیشرفت countermeasures گشته که هدف آنها شناخت ویژگی های شناسایی شوندگی و شناسایی وسایل و لوازم الکترونیک دشمن گشته است . مانند شناخت ویژگی هـای شـنـاسـایـی شـونـدگـی رادار هـمـچـون فـرکـانـس امـواج نـاقـل ، نمایش ضربان در ثانیه ، میانگین تکرار ضربان در ثانیه ، میانگین چرخش آنتن یـا مـیـانـگـیـن پـیـمـایـش آنـتـن در یـک دقـیـقـه ، مـکـان رادار، شـکـل و حجم آنتن و ساماندهی رادار. هدف این کار تعیین پایگاه های تجهیزات الکترونیک و تـحـلیـل ویژگی های آنها برای دریافت اطلاعات لازم از نیروهای دشمن است تا بتوان از این راه وسایل لازم را برای مقابله با او تدارک دید.

    از ویـژگـی هـای بـرجـسـته این تجهیزات ضدالکترونیک ، سری بودن فعالیت آنهاست . زیـرا ایـنـهـا مـثـل ـ تـجهیزات ارسال بی سیمی و راداری ـ دستگاه هایی هستند که در هنگام دریافت پیام قابل شناسایی نیستند.

    ایـن تـجـهـیـزات چند ویژگی دیگر نیز دارند؛ مثل وسعت میزان شناسایی ، سهولت جابه جـایـی ـ بـه طـوری کـه مـی توان آن را در نقاط بسیار و دور از دشمن نصب کرد ـ ثبات و انـعـطـاف پـذیـری در گردآوری اطلاعات و عدم اتکای این تجهیزات به اوضاع جوی . از مهمترین تجهیزات ضدالکترونیک مورد استفاده به موارد زیر می توان اشاره کرد:

    الف . تجهیزات قابل حمل زمینی مثل تجهیزات شناسایی بی سیمی و راداری زمینی .

    ب . تجهیزات قابل حـمـل فـضـایـی ، مـانـنـد تـجـهـیـزات شـنـاسـایـی بـی سـیـمـی و راداری قابل حمل به وسیله هواپیماهای شناسایی .

    ج . تـجـهـیـزات قـابـل حـمـل دریـایـی ، مـانـنـد تـجـهیزات شناسایی بی سیمی و راداری قابل حمل به وسیله یگان های دریایی .

    د. هواپیماهای بدون سرنشین Drones که از زمین برای هدایت می شود.

    ه* . اطـلاعـات حـاصـل از بـه کـارگـیـری نـیـروهـای جـاسـوس مـجـهـز بـه وسایل اطلاعاتی قابل حمل .

    به مقتضای پیشرفت دائم فناوری نظامی ، موضوع تنها به مجادله اراده ها میان اقدامات و ابـزار الکـتـرونـیـک بـا اقـدامـات و تـجـهـیـزات ضـدالکـترونیک محدود نمی گردد، بلکه عـامـل تـازه ای بـه ایـن درگـیـری وارد گـشـتـه کـه هـدف آن افـزایش اقدامات و تجهیزات الکترونیک در راستای مقابله با اقدامات و تجهیزات ضدالکترونیک است . به عبارت دیگر ارتش ها توانسته اند اقدامات و تجهیزات ضدالکترونیک Electronic

    countermeasures - counter را اخـتـراع کـنند که برخی جنبه سلبی دارند و برخی دیگر جنبه ایجابی .

    عوامل سلبی به دو نوع استتار و فریب الکترونیک تقسیم می گردد.

    الف . اقدامات استتار الکترونیک ؛

    که به نوبه خود به دو گونه اقدام تقسیم می گردد:

    1. اقـدامـات اخـتـفـای بـی سـیـمی ؛ اقداماتی که به منظور اختفای فعالیت ارتباطات بی سـیـمـی انـجـام مـی گـیرد، مثل به کارگیری تلگراف رادیویی با تجهیزات کدنویسی پـیـچیده در ارسال و دریافت ؛ به کارگیری تجهیزات ارتباط بی سیمی در محیط جانبی انـفـرادی (B.S.S) در شـبـکـه هـا و رادارهـای بـی سـیـمـی ؛ بـه کـارگـیـری حـداقـل مـمـکـن قـدرت خـرج در پـیـام بـی سـیـمی برای برقراری ارتباط؛ به کارگیری تـجـهـیـزات بـی سـیـمـی بـا بـرد بـسـیـار کـوتـاه در سطح گروهان ها و دسته ها یا در ارتباطات نزدیک ، همانند تشکیلات دریایی و فضایی و به کارگیری آنتن های رادیویی ، برای هدایت ارتباط در جهت دلخواه ؛ ارسال به منظور گرفتن فرصت شناسایی جایگاه ؛ سایت های ارسال از دشمن و مانور به وسیله فرکانس ها و شبکه های بی سیمی .

    2. اقـدامات اختفای راداری ؛ شامل اقدامات امنیتی که برای استتار پرتوهای رادار انجام می گـردد. مـانند محدود ساختن زمان فعالیت رادارها که موجب کاهش فرصت دریافت پرتو آنها می گردد و در نتیجه تعیین مفاهیم آنها و شناخت جایگاهشان از این طریق ؛ تعیین منطقه امنیتی یـا بـه کـارگـیـری آنـتـنـی مـشـابـه هـنـگـام فـعـالیـت رادار بـه مـنـظـور کنترل ، هماهنگی یا آزمایش آنها، تهیه جداول فعالیت رادار با در نظر گرفتن عدم تکرار روزانـه ، هـفته گانه یا ماهانه برای فاصله های فعالیت ؛ کاهش شمار سایت های راداری پـرتـوزا در یـک مـنـطـقـه ؛ بـه کـارگـیـری آنـتـنـی مـشـابـه یـا انـتقال سایت های رادار به بیرون از منطقه شناسایی الکترونیک دشمن در هنگام تمرینات جـنـگـی ؛ روشـن کـردن سایت های رادار با کمترین نیروی خرج ممکن به طوری که بتواند هـدفـهـای شـنـاسـایـی مـورد نـظـر را بـه انـجـام بـرسـانـد و در عـیـن حـال تـعـیـیـن دقـیـق مواضع آنها از سوی جاسوسی الکترونیک دشمن ممکن نباشد و دشمن در شناخت فرکانس های ثابت سایت ها و راه های کنترل دوباره این فرکانس ها گمراه شود.

    چـنـیـن کـاری از راه تـغـیـیـر فـرکـانـس امـواج راداری ناقل و تغییر میانگین ضربان ها و تغییر انواع رقمها و کدها و قرار دادن سایت ها در زیر پـوشـش هـای ویـژه یـا ارتـفـاعات ممکن می گردد، مشروط به این که به میزان شناسایی راداری و مـانـور و گـسـتـرش در بـه کـارگـیـری جـایـگـاه هـای تـبـادل کـنـنـده و پرهیز از روشن کردن رادارها در هنگام اجرای اقدامهای استتار تاکتیکی یا دیـده شـدن هـواپـیـمـاهـای شـنـاسـایـی دشـمـن یـا در زمـان تـمـرکـز یـافـتـن سـایـت ها در مـحـل هـای جـابـجایی و سری نگهداشتن دستگاه های رادار یا فرکانس هایی جز در عملیات تهاجمی به کار گرفته نمی شود،
    ب . اقدام های فریب الکترونیک ؛

    و آن عـبـارت از سـلسـله اقـدامـهـایـی است که هدف آن به کارگیری منظم پرتوها و امواج وسـایـل الکـتـرونـیـک دوسـت بـرای گـمـراه سـاخـتـن دشـمـن نـسـبـت بـه شـکـل واقـعـی تـجـمـع نـیـروهـا و اهـداف بـه ویـژه در اثـنـای عملیات جنگی می باشد. از مشهورترین شیوه های فریب الکترونیک به موارد زیر می توان اشاره کرد: وضع قوانین انـعـطـاف نـاپـذیـر بـرای بـه کارگیری تجهیزات الکترونیک در حین آماده باش عملیات جـنـگـی بـه مـنـظـور اسـتـتـار نیروها ـ در هنگام عملیات ـ و ایجاد این توهم در دشمن که در مـواضـع و نـیـروهـای خـودی هیچ گونه تغییری صورت نگرفته است ؛ تنظیم تجهیزات الکـتـرونـیـک در راسـتـای دادن اطـلاعـات غـلط به نیروهای اطلاعاتی دشمن درباره اوضاع نـیـروهـا، مـراکـز فـرمـانـدهـی ، پـایـگـاه هـای راداری خـودی و وانـمـود کـردن تـجـمـع وسـایـل الکـتـرونـیـک نـیـروهـای عـمـل کـنـنـده در مـنـاطـق عـمـلیـاتـی ثـانـوی ؛ ایـجـاد اخـتـلال در شـبـکـه هـای مـخابراتی دشمن با القای فرامین و آموزشهای گمراه کننده - این شـیـوه در هنگامی به کار گرفته می شود که دشمن وقت کافی برای تعیین صحت و سقم آنها را نداشته باشد.

    عـوامـل ایـجـابـی : اقـدامـهـا و ابـزارهـایـی هـستند که به هدف ایجاد آشفتگی در تجهیزات الکـتـرونـیـک دشـمـن و یـا نـابـودی آنـهـا بـه کـار گـرفـتـه مـی شـونـد؛ و در مـوارد ذیل خلاصه می گردند:

    1. اقـدامات پارازیت و فریب الکترونیک : هدف از این اقدام ها استتار هدف های حقیقی از راه ایـجـاد اخـتـلال در تـجـهـیـزات ارسـال پیام دشمن و صفحه نمایش تجهیزات راداری آن به صورتی ویژه است . از جمله این اقدامات موارد زیر است :

    الف . پـخـش امـواج با قدرت بالا به صورت پیوسته بر روی امواج مورد استفاده دشمن به طوری که آنها را به طور کامل از کار آنها از طریق تجهیزاتی که هواپیماها به طور مـعـمـول حـمـل مـی کـنـنـد، امـکـان پـذیـر نـیـسـت . چـه بـسـا کـه مـوج ارسـال دشـمـن شـناخته شده نیست و در این حالت انجام عملیات پارازیت در حوزه همه امواج صـورت مـی گـیـرد. بـه مـنـظـور پـرهـیـز از عـمـلیـات اخـتـلال ، رادارهـا اقـدام بـه تـغـیـیـر امواج خود می کنند. این موضوع بر اهمیت ویژه سرعت انـتقال امواج مثل اقدامات ضداختلال می افزاید؛ و این نیز به نوبه خودش منجر به ساخت تجهیزاتی گردیده که می تواند امواجش را با هر ضربانی تغییر دهد.

    ب . اخـتـلال از طـریـق مـحـو، بـه ایـن تـرتـیـب کـه تـجـهـیـزات اختلال همه امواج را از راه ایجاد اختلال کوتاه مدت بر روی هر یک از امواج محو و این کار را به طور متناوب تکرار می کنند.

    ج . اخـتـلال از طـریـق تـکـرار: در ایـن روش دسـتـگـاه های خودی رمزهای دشمن را دریافت و فـرکـانـس های مشابهی را پخش می کنند که به دشمن اطلاعات غلط می دهد، یا چنان مداخله می کنند که در پاسخگویی به فرکانس ها تاءخیر ساده ای صورت گیرد و موجب فریب دشـمـن شـود. بـرای مـقـابـله بـا ایـن نـوع اخـتـلال از رمـزهایی استفاده می شود که تغییر فـرکـانس های آنها از برنامه مشخصی پیروی می کند به طوری که تقلید از آنها ناممکن است .

    د. افشاندن شمار فراوانی نوار فلزی در فضا به منظور ایجاد نوعی ((غبار الکترونیک )) کـه مـشاهده هواپیما از میان آنها دشوار می گردد. چنین کاری از طریق پایه های ویژه ای کـه بـه وسیله هواپیما حمل می گردد انجام پذیر است . معایب این شیوه در این خلاصه می شـود کـه ایـن نـوارهـا بـه سـرعـت در دنـبـال هواپیما آشکار می گردد و علاوه بر آن امکان تشخیص آنها از هواپیما نیز به دلیل اختلاف سرعت آنها وجود دارد.

    ه* . کاستن از کارآیی رادارها از طریق مواد دارای خاصیت انعکاسی ضعیف یا استفاده از نقشه هـایـی کـه بـه مـیـزان بـسـیـار انـواع ویـژه ای از روغـنـهـایـی کـه تـوان جـذب امـواج الکترومغناطیسی را دارا هستند.

    و. بـه کـارگـیـری وسـایـل گمراه کننده گرمازا در مقابله با تجهیزاتی که دارای اشعه مـادون قـرمز هستند؛ مانند پرتاب بالون یا فورانهای گرمایی به منظور گمراه سازی موشکهای ضدهواپیمایی هدایت شونده به وسیله پرتو مادون قرمز.

    2. نابودسازی وسایل الکترونیک : هدف از این کار آن است که تجهیزات الکترونیک دشمن پـس از تـعـیـیـن جـایـگـاه آنـهـا، بـا بـه کـارگـیـری وسـایـل شـنـاسـایـی الکـتـرونـیـک و دیـگـر روشـهـای مـعـمـول نـظـامـی مـورد حـمـله قرار گیرد. از سوی دیگر سلاح های تاکتیکی پیشرفته ای اختراع شده که خود هدایت کننده به سوی هدفهای راداری هستند، مانند موشک ((شرایک )) که پـرتـوهـای مـنـبـعـث از آنـتن رادار را دریافت می کند و آن را برای هدایت خودش به کار می گیرد و هدف را نابود می سازد.

    وسـایـل و تـجـهـیـزاتـی کـه تـا ایـن جـا از آنـها سخن گفتیم ، یعنی همان ابزاری که جنگ الکـتـرونـیک را ممکن ساخته است ، در شماری از رویارویی هایی که پس از جنگ جهانی دوم انـجـام گـرفـت بـه کـار گـرفـتـه شـد. ایـن مـیـادیـن کـارآیـی و ضـعـف و محدودیتهای این وسایل و تجهیزات را آشکار ساخت . از نمونه های این جنگ می توان به جنگ الکترونیک در ویتنام و جنگ الکترونیک در خاورمیانه اشاره کرد.

    5 . جنگ سرد الکترونیک

    بـه مـجموعه عملیاتهای تجسسی الکترونیک دستگاه های اطلاعاتی دولتها در هنگام جنگ و صلح ، جنگ سرد الکترونیک گفته می شود.

    مـتـهـم بـه پـرتـاب بـالونـهـای حامل دستگاههای جاسوسی روی خاک آن کشور به منظور تصویربرداری از مؤ سسه های نظامی و صنعتی کرد.

    ایـن رویـداد از آغـاز ایـجـاد تحولی بزرگ در ابزار و راه های گردآوری اخبار و اطلاعات پـرده بـرداشـت . پـس از آن بـا فـنـاوری پـیـشـرفـتـه روز وسـایـل گـونـاگـونـی در زمـینه های الکترونیک و فعالیتهای جاسوسی و ضدجاسوسی اخـتـراع شـد. از آن جـمـله هـواپـیـمـای شـنـاسـایـی آمـریـکـا ((یـو ـ 2)) بـود کـه در سـال 1960 در آسمان شوروی ساقط گردید. در حادثه ((آرم سفارت آمریکا)) در 1960 نـیـز جاسوس های روسی گفت وگوهای دفتر سفارت آمریکا در مسکو را به وسیله دستگاه هـای الکـتـرونـیـکـی شـنـود کـردنـد. در سـال 1968 کـشتی جاسوسی بی سیم آمریکایی ((پـیـوبـل Pueble)) بـه وسـیـله جمهوری دموکراتیک خلق کره به اسارت درآمد؛ و ساخت کشتی جاسوسی ((لیبرتی )) از نمونه های دیگر بود.

    امـروزه مـشـهـور است که هواپیماها و ماهواره های جاسوسی متعلق به دستگاه های اطلاعاتی دولتـهـای بـزرگ ، نـه تـنـهـا در زمـان جـنـگ ، بـلکـه در زمـان صـلح نـیـز فـعـال هـستند و اطلاعات موردنظرشان را درباره تاءسیسات نظامی ، صنعتی ، اقتصادی ، مـحـصـولات زراعـی ، جاری شدن سیلاب ها، مناطق و خشک سالی و دیگر اطلاعاتی که آنان رابـه ارزیـابـی وضعیت اقتصادی و نظامی کشورهای موردنظرشان کمک می کند، گرد می آورنـد، و مـی کـوشـنـد تـا بـر پایه این اطلاعات به حساسیت های سیاسی آن کشور پی ببرند.

    دسـتـگـاه هـای جاسوسی ، متناسب با توان و امکاناتشان ، انواع ابزارهای الکترونیکی را بـرای دریـافـت اطـلاعـات سـرّی مـورد نـظـرشـان بـه کـار مـی گـیـرنـد. از مـهـم تـریـن وسایل الکترونیک به الف . وسایل قابل حمل زمینی مانند تجهیزات شناسایی بی سیمی و راداری زمینی .

    ب . وسایل قابل حمل فضایی مانند تجهیزات شناسایی بی سیمی و راداری و تجهیزات تصویربرداری با اشعه مادون قرمز قابل حمل به وسیله هواپیماها یا ماهواره های نظامی .

    ج . تـجـهـیـزات قـابـل حـمـل دریـایـی ؛ مـثـل تـجـهـیـزات شـنـاسـایی بی سیمی و راداری قابل حمل به وسیله یگانهای دریایی اعم از نظامی یا تجاری .

    د. هـواپـیـمـاهـای جـاسـوسـی بـدون سـرنـشـین Drones که از زمین به وسیله دستگاه های کـنـتـرل از راه دور زمـیـنـی control Remote بـرای شـنـاسـایی مواضع دشمن هدایت می شوند.

    ه* . جـاسـوسـی بـا بـه کـارگـیـری مـاءمـوران سـری مـجـهـز بـه تـجـهـیـزات شـناسایی قـابـل حمل و ابزار و وسایل جاسوسی پیشرفته ای که برای ماءموریتهای گوناگون و در انـدازه هـای مـخـتلف ساخته شده است . از ویژگی های این تجهیزات ارزان بودن قیمت و سـادگـی آمـوزش آنـهـا در مـقـایـسـه با تجهیزات جاسوسی سابق الذکر است ؛ که از مهم ترین آنها موارد ذیل است :

    1. تجهیزات جاسوسی الکترونیک از گفت وگوهایی که در مکانهای پیچیده در جریان است .

    الف . مـیـکـروفـونـهـای بـی سـیـم : ایـن مـیـکـروفـون هـا تـجـهـیـزات ارسـال پـیـام بـی سـیـمی کوچکی هستند که در قالب های گوناگونی استتار می شوند. انـدازه هـای آنـهـا از انـدازه یـک پـاکـت سـیـگـار تـا یـک تـمـبر پستی در نوسان است . این وسـایـل بـه مـیـکـروفـون های حساسی برای ضبط صدا و نیز باطریهای خشک کم حجمی مـجـهـز هـسـتـند که آنها را با نیروی برق برای مدت ده تا صدها ساعت شارژ می کند. این مـیـکروفون ها مخفیانه به وسیله جاسوس ها در آنها به وسیله دستگاه های پیام گیر مجهز بـه مـوج اف .ام FM کـه در اتـاق مـجـاور و یـا در سـاخـتمانی در فاصله ده تا صدها متر متناسب با نوع و توان در دستگاه مورد استفاده کار گذاشته می شود دریافت می گردد.

    ب . مـیـکـروفـون هـای بـاسـیـم : ایـن مـیـکـروفـون هـا بـه طـور مـعـمـول دسـتـگـاه هـای کـوچـکـی هـسـتـنـد و بـرای آن کـه جـلب تـوجـه نـکـنـنـد بـه شـکـل های گوناگونی ساخته می شوند. میکروفون استتار می شود و به وسیله یک سیم بـرق نـازک کـه جـلب تـوجـه نـمـی کـنـد بـه دسـتـگـاه ضـبـط صـوت مـتـصـل مـی گـردد. سـپس ضبط صوت در همان اتاق یا اتاق مجاور کار گذاشته می شود. گـاهـی نـیـز از ضـبـط صـوت هـای خـودکـار اسـتـفـاده مـی گـردد کـه بـا قـطـع و وصـل صـدا بـه طـور خودکار روشن و خاموش می شود VoiceActivated . البته این امر نیازمند نیروی برق فراوان است .

    ج . ضـبـط صـوت هـای مـجـهـز بـه مـیـکـروفـون هـای بـسـیـار حـسـاس ؛ کـه بـا وصـل و قطع صدا به کار می افتد و خاموش می شود. جاسوس ها این میکروفون ها را به هنگام گفت وگو با اشخاص * موردنظر درون اتاق یا در لباس خودشان جاسازی می کنند.

    تجهیزات جاسوسی از طریق گفت وگوهای تلفنی :

    الف . تـجـهـیـزات بی سیم تغذیه کننده از تجهیزات تلفن ؛ آن عبارت است از تجهیزات فـرسـتـنـده بـسـیار کوچکی به اندازه یک قوطی کبریت به منبع نیروی برق نیاز ندارد، بلکه برق مورد نیازش * را به صورت دایم از خود خط تلفن دریافت می کند. این دستگاه در داخـل یـا خـارج دسـتـگـاه تـلفـن بـه سـیـسـتـم آن وصـل مـی شـود و از ایـن طـریـق پـیـام هـای دریـافـتـی را بـه وسـیـله خـطـوط بـی سـیـم مـتـصـل بـه دسـتـگـاه دریـافـت مـجـهـز بـه مـوج اف ام در فـاصـله 2500 مـتـری انتقال می دهد.

    در ایـن شـیـوه شـخـص کـنـتـرل کـنـنـده بـایـد شـمـاره تـلفـن تـحـت کنترل را به وسیله تلفن خارجی از فاصله ای هر چه دورتر بگیرد. در این حالت تلفن زنـگ نـمـی خـورد؛ و گـیـرنـده شـمـاره هـمـه گـفـت وگـوهـای داخـل اتـاق را مـی شـنـود. دسـتـگـاه تـلفـن ، بـدون آنـکـه هـیـچ یـک از حـاضـران داخـل اتـاق مـتـوجـه شـونـد، در واقـع بـه مـیـکـروفـون سـیـمـی تبدیل می گردد.

    ج . جـایـگـزیـن سـازی دکـمـه هـای دسـتـگـاه تـلفـن بـا دسـتـگـاه دیـگـری کـه از نـظـر شکل به طور کامل مشابه آن است اما به تجهیزات بی سیمی مجهز می باشد.

    ایـن دسـتگاه همه مکالمه ها را تا حدود صد متر انتقال می دهد و به باطری هم نیازی ندارد. چـرا کـه از بـرق خـود دسـتگاه تلفن تغذیه می کند. امواج ارسالی این سیستم به وسیله دستگاه پیام گیر مجهز به اف .ام FM دریافت می گردد.

    تجهیزات ضبط سری مکالمات

    الف . میکروفون بی سیم : و آن عبارت است از دستگاه فرستنده کم حجمی که جاسوس در جـیـب خـود مـی گـذارد. این دستگاه میکروفون روکش داده ای دارد که در شکاف دکمه لباس * جـاسـوس جـا مـی گـیـرد و بـه وسـیـله یـک نـوار الکـتـریـکـی ظـریـف به درون لباس او انـتـقـال مـی یـابـد. ارسـال پـیام از طریق یک دستگاه دریافت مجهز به موج اف ام FM تا مـسـافـت 300 مـتـری انـجـام مـی گـیـرد؛ و پـیـام هـای ارسـالی را مـی تـوان از طـریـق اتصال دستگاه دریافت به یک دستگاه ضبط صوت ، ضبط کرد.

    ب . کـیـف هـای دسـتـی ویـژه ای وجـود دارد کـه بـه دسـتـگـاه ضـبـط و ارسـال مـجـهـز است ؛ و می توان آن را از طریق دکمه ای مرکب در نزدیک دست نگهدارنده در داخل کیف کار گذاشت و پس از آن در حال قفل بودن کیف آن را به کار گرفت .

    دستگاه های ارسال بی سیم مخصوص تعقیب اتومبیل ها

    در این جا دو نوع دستگاه وجود دارد: داخلی و خارجی .

    دسـتـگـاه تـعـقیب داخلی : دستگاه فرستنده کوچکی است که می توان آن را در پایین موتور اتـومـبـیـل کـار گـذاشـت کـه بـا روشـن شـدن سـویـچ اتـومـبـیـل دسـتـگاه نیز اقدام به ارسال پیام کند. این دستگاه ها آهنگ های بریده بریده ای تـولیـد می کنند که فرکانس آنها از 200 تا 1000 واحد در یک یا دو ثانیه (CPS) در نـوسـان اسـت . امـا دسـتـگـاه تـعـقـیـب خـارجـی : دسـتـگـاه پـیـشـرفـتـه ای اسـت مـتـشـکـل از مـنـبـع انـرژی و آنـتـن فـرسـتـنـده . ایـن دسـتـگـاه داخـل آهـن ربـایـی قـرار دارد کـه بـه هـر یـک از فـلزات زیـر مـاشـیـن مـحـکـم مـی چـسبد؛ و اصـول کـار آن مـشـابـه دسـتـگاه های پیشین است . پیام های ارسالی این دستگاه به وسیله دسـتـگـاه گـیـرنـده مـجـهـز بـه اف ام FM مـوجـود در اتومبیل های تعقیب کننده قابل دریافت است . نیروهای کارشناس در شرایط عادی می توانند اتـومـبـیـل را در مـنـطـقـه ای بـه قـطـر 5/1 مـایـل در داخـل شـهـرهـا و 14 مایل در مناطق باز و صحرایی ، تعقیب الکترونیکی کنند.

    دستگاه های جاسوسی مکالمات خارجی

    عـمـلیـات شـنود گفت وگوهایی که در بیرون اتاق ها و اماکن بسته صورت می گیرد، از جـنـبـه تـکـنـیـکـی بـسـیـار دشـوار و در بـسـیـاری از مـوارد بـی حاصل است . تنها شمار اندکی از دستگاه های الکترونیکی است که در این زمینه آن هم اغلب در امـاکـن تـشـکـیـل کـنـفـرانس ها و همایش های عمومی به کار گرفته می شود. دستگاه های مـتـخـصـص جـاسوسی میکروفون های هدایت شونده ای دارند که می توان آنها را به سوی تـجـمـع هـایـی بـه فـاصـله چـنـد صـد مـتـر هـدایـت و سـخـنـان ردوبـدل شـده در آنـجـا را دریـافـت کـرد. اما خارجی محدود است . بر برخی از مشکلات می تـوان بـا بـه کـارگـیری میکروفون های حساس بی سیمی و استتار آنها در جسم سگهای آموزش دیده به منظور نزدیک شدن به منابع گفت وگو و گرفتن آنها به وسیله دستگاه هـای دریـافـت کـنـنـده فـایـق آمـد. نـیز این میکروفون ها را می توان در لباس کودکان کار گذاشت ؛ همان شیوه ای که در خلال اشغال فرانسه توسط آلمان نازی در جنگ جهانی دوم به کار گرفته شد.

    اقدامات ضدجاسوسی الکترونیک

    همان گونه که وسایل الکترونیکی فوق الذکر برای دست یابی به اطلاعات سری ، در چـارچـوب جـنـگ سـرد الکـتـرونـیـک ، اخـتـراع گـردیـد، وسـایـل الکترونیکی ضد آنها نیز به منظور حفاظت از سری بودن گفت وگوها و اطلاعات مـهـم و از مـیان بردن زحمت دریافت آنها به وسیله نیروهای دشمن اختراع گردیده است . این اقدام ها دو جنبه دارد: سلبی و ایجابی . از جمله اقدام های سلبی به موارد زیر می توان اشاره کرد:

    الف . اسـتـتـار بـی سـیـمـی : و آن عـبـارت اسـت از اقـدامـاتی که با هدف استتار فعالیت ارتباطات بی سیمی انجام می پذیرد؛ مانند استفاده از تایپ کننده تله تایپ Teleprinter بـا دسـتـگـاه هـای کـد پیچیده در ارسال و دریافت و استفاده از آنتن های هدایت شونده برای هـدایت پیام های بی سیمی در جهت موردنظر به کار گرفته می شود. مانند سیستم رله ی بـی سـیـمـی relay Radio، ارسـال در سـایـه و یـا زیـر پـوشـش پـایـگـاه ارسال قوی بی سیمی ، ارسال برای مدت محدود و کوتاه ، و با هدف جلوگیری از تعیین جـهـت بـه وسـیـله دسـتـگـاه هـای دشـمـن و جـلوگـیـری از کـشـف محل سایت های ارسال بی سیمی یا جلوگیری از شنود بی سیمی آنها به وسیله دشمن .

    ب . اسـتـتار راداری ؛ و آن عبارت است از اقداماتی که به منظور ج . فریب الکترونیک ؛ و آن عـبـارت از سـلسـله اقـدام هـایـی اسـت کـه بـه مـنـظـور بـه کـارگـیـری وسایل الکترونیکی خودی برای گمراه سازی دشمن انجام می گیرد. از شیوه های این نوع فـریـب ، ایـجـاد قـوانـیـن سـخـت بـرای بـه کـارگـیـری وسـایـل الکـتـرونـیـکـی به منظور استتار فعالیت های نیروهای خودی و نیز تنظیم فریب الکـتـرونیکی به منظور اقدام دشمن به دریافت علامت های منظمی که متضمن اطلاعات غلط و بـه زعـم او درست می باشد. اما اقدام های ایجابی ، مجموعه وسایلی است که هدف آن کشف وسـایـل جـاسـوسـی الکـتـرونـیـک دشـمـن یـا نـابـودی و یـا ایـجـاد اخـتـلال در آنـهـا و یـا بـه کـارگـیـری وسـایـل از کـارانـدازی آنـهـاست . از مهم ترین این وسایل می توان به موارد زیر اشاره کرد:

    الف . دسـتـگـاه هـای الکـتـرونـیـکـی کـه وجـود مـنـابـع ارسـال بـی سـیـمـی دشـمـن را شـنـاسـایـی می کند؛ و آن عبارت است از دستگاه های سنجش فـرکـانـس هـای بـی سیمی شامل بلندگو یا عقربه هایی که می توان از طریق آنها به وجود دستگاه های پیام پی برد و آنها را از کار انداخت . نیز می توان دستگاه های مشابهی را برای تفتیش اتاق هایی که گفت وگوهای سری در آنها انجام می شود، به کار گرفت .

    ب . دستگاه های اختلال بی سیمی و راداری ! و آن عبارت است از دستگاه هایی که با پخش * امـواج پـارازیـت در فـضـا، دسـتـگـاه هـای بـی سـیـم یـا رادار دشـمـن را دچـار اخـتـلال مـی کـنـد. نـیز می توان دستگاه های ویژه ای را به کار گرفت که در اتاقها کار گـذاشته می شوند و از آنجا امواج اختلال روی میکروفون های بی سیمی که برای شنود گـفـت وگـوهـای سـری داخـل اتـاق هـا بـه کـار گـرفـتـه مـی شـود، ارسـال گـردد. ایـن نـوع دسـتـگـاه هـا قـدرت ایـجـاد اخـتـلال در دسـتـگـاه های باسیم جاسازی شده در اتاق ها و دستگاه هایی را که ج . دستگاه هـای حـفظ سری بودن گفت وگوهای تلفنی ؛ و آن دستگاه هایی است که می توان آنها را بـه خـط تـلفـن وصـل کـرد و دسـتـگـاه هـای احـتـمـالی مـتـصـل شده به آن را از کار انداخت . همین طور دستگاه های دیگری وجود دارد که به منظور تـقـطـیـع مکالمات به دستگاه تلفن وصل می شود Scramblers. کار این دستگاه بریده بـریـده کـردن مـکـالمـات است به گونه ای که نامفهوم گردد. در این حالت لازم است نزد شـخـصـی که گفت وگو رابا طرف دوم انجام می دهد دستگاه دیگری از این نوع باشد که گـفـتـه هـا را به وضعیت اولیه بازگرداند. از ویژگی های دستگاه های تقطیع مکالمات ایـن اسـت کـه چـنـدیـن کـد داردو می توان هر کدام از آنها را انتخاب کرد و به منظور سرّی بودن هرچه بیشتر مکالمات روز دیگر آن را تغییر داد.

    منبع

  • #2
    مقاله جالبی هست که از پایگاه حوزه علمیه برداشت شده
    یه لینک هم من پیدا کردم که حاج آقا در خصوص جنگال توضیحاتی دادن

    نقش مدیریت جنگ الکترونیک
    اگر تنهاترین تنها شوم باز هم خدا هست

    Comment

    Working...
    X